Kết quả bỏ phiếu hôm 3/11, theo công bố từ giới truyền thông, giúp ông Biden được gọi là tổng thống đắc cử. Song lá phiếu của cử tri đoàn, một nhóm gồm 538 người, mới có giá trị pháp lý thật sự.
Thông thường, giai đoạn từ ngày bỏ phiếu toàn dân đến ngày bỏ phiếu đại cử tri không có gì đáng nói: quá trình chuyển giao quyền lực thường được kích hoạt từ sau khi có kết quả ngày bầu cử toàn dân. Tuy nhiên, năm nay, với việc Tổng thống Donald Trump từ chối thừa nhận thất bại, khoảng thời gian từ ngày bầu cử đến khi cử tri đoàn gặp nhau để bỏ phiếu trở nên căng thẳng hơn nhiều.
Theo Cơ quan Lưu trữ Quốc gia Mỹ, quá trình diễn ra như sau:
Nếu có tranh chấp kết quả?
Ngày 3/11: Cử tri bỏ phiếu ở mỗi bang và tại thủ đô Washington, DC.
4/11-14/12: Kết quả bỏ phiếu ở mỗi bang được chứng nhận.
Việc này nói chung không phải là một vấn đề lớn. Ví dụ, bang Delaware đã chứng nhận ông Biden là người chiến thắng - không có gì đáng ngạc nhiên.
 |
| Ông Biden đã được truyền thông Mỹ tuyên bố là tổng thống đắc cử hôm 7/11. Ảnh: AFP. |
Tuy nhiên, năm nay, ông Trump và các đồng minh đã cho thấy họ sẽ cố làm gián đoạn quá trình chứng nhận ở một số bang, như Pennsylvania. Các quan chức đảng Cộng hòa ở bang Georgia đã phải chịu áp lực rất lớn trong việc xem xét lại chiến thắng của ông Biden tại bang này. Sáng 11/11, tổng thư ký trưởng của Georgia thông báo họ sẽ tiến hành kiểm phiếu lại bằng tay.
Sau khi kết quả được chứng nhận, thống đốc các bang chuẩn bị nhiều bản sao "chứng nhận phiếu phổ thông". Tài liệu này liệt kê tên của các đại cử tri thực tế mà bang sẽ cử đến cử tri đoàn và số phiếu bầu cho ứng viên chiến thắng. (Trong trường hợp hai bang Maine và Nebraska, cả ông Trump và Biden ông đều sẽ được đại diện vì hai bang này chia phiếu đại cử tri theo người chiến thắng ở từng địa hạt bầu cử).
Các đại cử tri được chọn không phải là những người ngẫu nhiên ngoài đường phố. Họ được xác định trước bởi từng bang và phụ thuộc vào ứng viên chiến thắng. Các đảng chọn những người mà họ tin tưởng sẽ bỏ phiếu cho ứng viên của đảng, vì lá phiếu đại cử tri là yếu tố quyết định ghế tổng thống.
Ví dụ ở Wyoming, ba đại cử tri của bang là Bonnie Foster, Teresa Richards và Karl Allred - tương ứng là giám đốc chiến dịch tranh cử của ông Trump tại bang và hai quan chức đảng Cộng hòa. Tại New York, danh sách này bao gồm Thống đốc Andrew M. Cuomo cùng vợ chồng cựu tổng thống Bill và Hillary Clinton, đều thuộc phe Dân chủ.
Việc này không hoàn toàn giúp loại trừ "cử tri bội ước". Năm 2016, bảy đại cử tri đã bỏ phiếu cho các ứng viên khác với những người mà họ được cho là phải ủng hộ.
 |
| Ông Trump không lập tức thừa nhận thất bại sau khi truyền thông tuyên bố ông Biden là người chiến thắng cuộc bầu cử 2020. Ảnh: AFP. |
Ngày 8/12: Nếu có bất kỳ tranh chấp nào về danh sách đại cử tri - chẳng hạn như tranh chấp về việc ai đã thắng trong cuộc bầu cử - thì tranh chấp phải được giải quyết trước ngày 8/12 để đảm bảo quy trình có thể tiếp diễn. Nếu có bất kỳ tranh chấp nào sau thời điểm này, mọi thứ sẽ được đưa ra quốc hội.
Tranh cãi có thể nảy sinh như thế nào? Chẳng hạn, kết quả bỏ phiếu ở một bang ủng hộ ông Biden nhưng các đảng viên Cộng hòa trong cơ quan lập pháp bang này nhất trí với tuyên bố của ông Trump rằng kết quả đó là đáng ngờ.
Không có bằng chứng ở bất kỳ bang nào cho thấy kết quả nên được xem xét theo cách đó, nhưng điều đó không đảm bảo rằng các nhà lập pháp sẽ không đồng tình với người thách thức kết quả. Và theo hiến pháp, thẩm quyền bổ nhiệm đại cử tri thuộc về cơ quan lập pháp của bang.
Một cố vấn pháp lý cho chiến dịch tranh cử của ông Trump đã nói về việc này trên tạp chí Atlantic vào đầu năm nay: "Các cơ quan lập pháp tiểu bang sẽ nói, 'Được rồi, chúng tôi đã được trao quyền lực hiến định này. Chúng tôi không nghĩ kết quả của tiểu bang của chúng tôi là chính xác, vì vậy đây là nhóm đại cử tri mà chúng tôi cho rằng phản ánh đúng kết quả của tiểu bang của chúng tôi'".
Một bang có thể cho ra hai danh sách đại cử tri khác nhau theo kịch bản đó và hai danh sách này đều có thể tồn tại qua thời hạn 8/12.
 |
| Kết quả cuộc đua Nhà Trắng 2020 đang bị ông Trump thách thức. Ảnh: AFP. |
Nếu có 2 danh sách đại cử tri?
Ngày 14/12: Các đại cử tri nhóm họp tại bang của họ và bỏ phiếu cho các ứng viên được chỉ định. Các phiếu này được ghi lại trên "chứng nhận phiếu đại cử tri", sau đó được ghép với "chứng nhận phiếu phổ thông" để niêm phong và tạo thành phiếu bầu thực sự từ bang.
Nếu có hai nhóm đại cử tri cạnh tranh với nhau, cả hai đều có thể tổ chức bỏ phiếu riêng rẽ và tạo ra phiếu bầu "chính thức".
Ngày 23/12: Đây là hạn chót để cơ quan lưu trữ của Mỹ và Chủ tịch Thượng viện - Phó tổng thống Mike Pence - nhận phiếu bầu từ các bang. Sau đó, chúng sẽ được chuyển tới quốc hội vào ngày 3/1, ngày mà quốc hội khóa mới khai mạc.
Ngày 6/1: Phiếu bầu từ các bang được kiểm đếm trong một phiên họp chung của quốc hội. Các thành viên của quốc hội có thể phản đối kết quả kiểm đếm bằng văn bản, và bất kỳ sự phản đối nào cũng cần có sự đồng ý của thành viên của cả hạ viện và thượng viện. Nếu có ý kiến phản đối, mỗi viện của quốc hội sẽ xem xét riêng.
Phản đối có thể là gì? Nếu một bang có hai danh sách đại cử tri thì sao? Luật quy định rằng phiếu đại cử tri từ một bang đã chứng nhận hợp pháp các đại cử tri của mình không thể bị loại bỏ, nhưng nếu các phiếu này chưa được chứng nhận hoặc có nhiều nhóm đại cử tri, một số phiếu có thể bị loại bỏ. Mọi việc sẽ trở nên khó xử hơn khi chỉ còn hai tuần để giải quyết vấn đề.
 |
| Quốc hội khóa mới sẽ nhóm họp ngày 6/1 để kiểm phiếu đại cử tri. Ảnh: AFP. |
Trưa 20/1: Nhậm chức.
Tất cả những điều này có thể gây ấn tượng rằng khả năng can thiệp của Trump mạnh hơn so với thực tế. Những nỗ lực bổ nhiệm đại cử tri không phù hợp với số phiếu phổ thông thường phải có sự đồng thuận của quan chức cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa. Và thành công chỉ ở một bang là không đủ: việc ông Trump thua xa về phiếu đại cử tri có nghĩa là ông sẽ cần nhiều bang bác bỏ tổng số phiếu phổ thông của họ.
Điều đó dường như khó xảy ra vào lúc này. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu các quan chức đảng Cộng hòa hoặc các thủ tục pháp lý không có kết quả có thể ngăn chặn nỗ lực của ông Trump nhằm bác bỏ kết quả bầu cử hay thay vào đó, những quan chức đó sẽ bị cuốn vào khi việc này có được đà.
Những người trong đảng Cộng hòa cho đến nay vẫn bày tỏ sự hoài nghi một cách cá nhân về những nỗ lực của ông Trump. Song họ rất có thể sẽ bị cuốn vào với ông, như đã từng làm năm 2016.
