Những ngày cuối năm, ở cửa khẩu quốc tế Lao Bảo, những đoàn xe gắn máy phân khối lớn chở hàng lậu lao vun vút trên đường; những chiếc xe ôtô “khách” toàn bộ kính được dán đen - đầy ắp hàng hóa cùng “đội quân” áp tải - luôn tránh né được sự kiểm soát của cơ quan chức năng. Trên đường sông cũng tấp nập không kém, những chuyến đò chở hàng từ bên kia biên giới cập bến đều đặn.
Những chuyến xe “đặc chủng”
Đêm ở huyện Hướng Hóa (Quảng Trị) dày đặc sương mù, tầm nhìn hạn chế chừng 3m đổ lại, nhưng những chiếc xe phân khối lớn chở thuốc lá Jet vẫn băng băng trên quốc lộ. “Người dân ở đây chỉ nghe tiếng xe thôi là biết dân chạy thuốc rồi. Toàn là tay lái lụa nên họ chạy như ăn cướp” - bà chủ quán nước ven đường nói vậy khi thấy vẻ tò mò của tôi nhìn theo.
 |
| Hàng lậu được chuyển đi bằng những chiếc xe gắn máy đã đôn nòng. |
Trong chốc lát, 3 chiếc xe không biển số từ phía cửa khẩu lao về với một bao tải lớn thuốc Jet, chưa đầy 20 phút sau, đoàn xe lại chạy ngược lên phía cửa khẩu và chuyển về một lượng hàng tương tự.
Tuyến đường từ cổng B đến Khu kinh tế thương mại đặc biệt Lao Bảo chỉ tầm 20km, nhưng đây có thể được xem là điểm nóng về tình trạng vận chuyển hàng lậu. Từ những đại lý ở xã Tân Thành, Tân Long (huyện Hướng Hóa), mặt hàng thuốc Jet được chuyển đi bằng những chiếc xe gắn máy phân khối lớn để có thể dễ dàng qua mặt cơ quan chức năng. Sau khi vận chuyển đến sát cổng B - nơi dày đặc cơ quan chức năng phòng, chống buôn lậu, hàng được bốc dỡ xuống rồi đưa vào điểm tập kết ở nhà người dân.
Mỗi chuyến chở thuốc Jet lậu bằng xe gắn máy từ cửa khẩu về đến địa điểm này được người dân ven quốc lộ 9 ví như việc đối diện với "tử thần", bởi đoạn đường rất nhiều khúc cua tay áo và đông dân cư, nhưng những tay lái lụa bất chấp hiểm nguy. Mỗi chuyến họ được trả công hơn 100.000 đồng, một ngày nếu thuận lợi có thể chạy được hơn chục chuyến.
Loại xe đặc chủng chở hàng lậu số lượng lớn ở Hướng Hóa là ôtô 12 chỗ ngồi, chạy rất nhanh, chở nhiều hàng và không đón khách. Có thể dễ dàng nhận biết bởi chúng có chung đặc điểm là đều dán kính đen, ngoại hình xập xệ, ở độ tuổi "nghỉ hưu". Thông thường, mặt hàng đi trên xe này là đường kính trắng, rượu ngoại, gỗ trắc, nước tăng lực...
Cũng một lộ trình như thuốc Jet lậu, ôtô ăn hàng tại những địa điểm gần khu vực cửa khẩu, rồi sau đó xả hàng bên cánh gà cổng B. Sau nhiều ngày nằm “bụi” tại địa điểm cách cổng B khoảng 400m, bất ngờ tôi phát hiện ngay chính giữa vòng vây của cơ quan chức năng phòng, chống buôn lậu đang tồn tại một đường dây vận chuyển hàng lậu rất lớn...
 |
| Người dân qua Lào bằng đường sông để lấy hàng lậu. (Ảnh chụp ngày 8/1/2014 tại bến đò Nại Cửu). |
Đột nhập “trạm trung chuyển”
Tôi leo lên một chiếc xe gắn máy có rất nhiều... không (không biển số, gương chiếu hậu, mang xe), chỉ có một bộ khung sườn, lốp xe rất to và có răng, xe chạy rất khỏe vì đã được “đôn” nòng và dán thêm mấy lá côn để đến địa điểm tập kết vượt biên - bến đò Nại Cửu. Chiếc thuyền chở tôi cùng 5 người qua sông.
Những người sang bên kia buôn chuối thì trên xe luôn có một càng gỗ để chở chuối, nhưng chiếc xe chở hàng lậu dễ nhận biết, vì chỉ có một cuộn dây thật lớn.
Vượt sông, xe chạy đến bản Ka Túp (Lào), ở đây có một kho gỗ trắc được tập kết từ trước. Chất lên xe trên 100kg gỗ, những chiếc xe này quay ngược lại bến đò để về Việt Nam.
Trưa 8/1, lúc 11h15, tại bến đò Nại Cửu có gần 10 xe gắn máy từ thôn Nại Cửu (xã Tân Thành) vượt sông sang Lào. Đến 12h15, đoàn xe trở về có chở theo một khối lượng lớn gỗ trắc. Qua sông, trở về đến đất liền Việt Nam, đoàn xe đưa gỗ lên đến bờ - nơi đã có một ôtô đợi sẵn.
Tại bến đò này luôn túc trực 4 chiếc thuyền, chỉ 1 trong số đó chuyên chở khách qua lại, 3 chiếc còn lại chở những người buôn gỗ hoặc thuốc lá lậu. Dọc tuyến đường vào bến đò, bên cạnh lò gạch tuynel luôn có người canh gác.
Ôtô lăn bánh, chúng tôi bám theo cho đến cánh gà cổng B. Khi gỗ được xả xuống nhà một người dân ở thôn Lương Lễ (xã Tân Xuyên) - cách cổng B chưa đầy 100m từ cửa khẩu về - có một con đường trải nhựa của thủy điện Hạ Rào Quán. Trước kia, thủy điện cấm xe chở hàng lậu vào đường này, nhưng theo tìm hiểu của chúng tôi thì hiện tại đường đã được “mua”.
Xả hàng xong, ôtô tiếp tục qua khỏi cổng B rồi bất ngờ rẽ trái, chạy xuống con đường bêtông ngay giữa vòng vây cổng B với Đội kiểm soát hải quan - Chi cục Hải quan tỉnh Quảng Trị (làm nhiệm vụ chống buôn lậu). Một con đường xuống thủy điện ở bên này cổng B, bên kia cổng B cũng có một con đường đi lên tương tự, đây chính là “đường dây” để hàng lậu vượt qua trạm kiểm soát.
 |
| Sau khi chất hàng lậu lên, ôtô vòng lên QL9, vượt qua Đội kiểm soát hải quan rồi đưa về thành phố, chuyển ra miền Bắc tiêu thụ. (Ảnh chụp ngày 9/1/2014). |
Vào sáng 9/1, từ 9h đến 9h30, chúng tôi ghi nhận đã có 19 chuyến xe máy từ bên kia cổng B theo đường của thủy điện chở gỗ trắc, đường kính, rượu ngoại... rồi tập kết tại một địa điểm cách cơ quan chức năng chống buôn lậu tầm 400m. Nơi này có một lán trại che bằng bạt được dựng lên để những người bốc vác nghỉ ngơi. Hàng lậu được bốc xuống từ xe gắn máy, rồi được xếp lên ôtô 12 chỗ vừa xả hàng bên kia cổng B.
Chỉ một thời gian ngắn, đã có 4 chuyến ôtô “ăn hàng” tại đây. Rồi ngay sau đó, xe lại lên QL9, vượt qua đội kiểm soát hải quan mà không gặp bất cứ khó khăn gì cả!
Cơ quan chức năng “bất lực”?
Theo báo cáo của cơ quan chức năng chống buôn lậu, năm 2013 Chi cục Hải quan Khu KTTM Lao Bảo đã bắt giữ 269 vụ vi phạm với tổng trị giá hàng hóa hơn 4,8 tỷ đồng; Đội kiểm soát hải quan đã phát hiện 390 vụ vi phạm với trị giá ước tính khoảng 8 tỷ đồng. Công an huyện Hướng Hóa có khởi tố 2 vụ vận chuyển gỗ lậu, 3 vụ buôn hàng cấm là thuốc lá... trị giá hàng lậu trên 4 tỷ đồng.
Cơ quan chức năng còn cho biết, các đối tượng buôn lậu tổ chức rất chặt chẽ, thậm chí còn phân công người theo dõi động tĩnh của các đơn vị chống buôn lậu. Nếu cơ quan chức năng chuẩn bị truy bắt, chúng lập tức thông báo cho nhau để tẩu tán hàng hóa nên rất khó ứng phó.
Về hoạt đông vận chuyển hàng lậu đã và đang diễn ra tại đây trong mấy ngày qua cũng đủ cơ sở để thấy rằng, cơ quan chức năng chỉ mới “báo cáo” phần nổi; còn phần chìm - là những gì chúng tôi ghi nhận được - khi những chiếc ôtô “đặc chủng” chở hàng lậu bon bon trên QL9.
Ông Bùi Văn Lai - Phó Đội trưởng Đội kiểm soát hải quan - Cục Hải quan tỉnh Quảng Trị - chỉ vào chiếc xe máy Exciter hiệu Yamaha nói rằng: “Buôn lậu sử dụng loại xe này để chở hàng, chạy thục mạng nên chúng tôi “bó tay”. Đội có nhiều xe máy, nhưng là xe Jupiter (cũng của Hãng Yamaha, nhưng chạy không nhanh bằng xe Exciter)...”.
Rồi ông Lai cho biết thêm: “Hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa, gian lận thương mại trên địa bàn diễn biến phức tạp. Sử dụng nhiều phương thức, thủ đoạn rất tinh vi. Cộng thêm địa bàn quản lý của đơn vị rộng lớn, phức tạp với nhiều địa hình rừng núi, sông suối, nhiều đường dân sinh, đường nội thị nên công tác phòng, chống buôn lậu gặp rất nhiều khó khăn”.
Về phía cổng B, ông Hoàng Bá Linh - Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Khu KTTM Lao Bảo - khẳng định: “Trách nhiệm chính của chúng tôi là chống buôn lậu và gian lận thương mại ở trên đường 9, còn buôn lậu ở hai bên cánh gà chủ yếu là tinh thần”. Cũng theo ông Linh thì tình hình buôn lậu năm nay tuy có giảm so với những năm trước, nhưng vẫn còn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ vào thời điểm cuối năm âm lịch.
“Trung bình mỗi ngày có khoảng 500 lượt phương tiện ra-vào làm thủ tục tại đơn vị, nên áp lực công việc là rất lớn. Để ngăn chặn hoạt động buôn lậu, chúng tôi đã thực hiện công tác tuần tra kiểm soát 2 bên cánh gà cổng B, kiên quyết bắt giữ, xử lý nghiêm khắc những hành vi vi phạm pháp luật; tuy nhiên, chúng tôi cũng gặp rất nhiều khó khăn vì thiếu lực lượng” - ông Linh nói.
