“Bức tường đang được xây dựng. Nó đang được xây nhanh chóng. Chúng ta đang xây những phần khác nhau của bức tường cùng một lúc. Cuối năm tới, hoặc có thể ngay sau cuộc bầu cử, chúng ta sẽ có gần 805 km của bức tường được hoàn thành”, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã nói vậy trong bài phát biểu tại Nhà Trắng ngày 4/9.
Tuy nhiên, theo Washington Post, các công nhân đang làm việc dọc theo biên giới phía nam không xây dựng bức tường bê tông mà ông Trump đã hứa trong chiến dịch tranh cử năm 2016.
Thay vào đó, họ đang xây dựng hàng rào có thể nhìn xuyên qua, hàng rào xe cộ và trong nhiều trường hợp, các công trình này thay thế cơ sở hạ tầng cũ đã có sẵn.
Bức tường hay tường rào?
Các phát ngôn về tiến độ xây dựng của bức tường biên giới là các phát ngôn sai lệch được ông Trump lặp lại nhiều nhất.
Theo cơ sở dữ liệu từ dự án Fact Checker của Washington Post, tính đến ngày 5/8, Tổng thống Trump đã 190 lần nói rằng bức tường biên giới đang được xây dựng.
 |
| Tổng thống Mỹ Donald Trump trong một buổi xem xét các bản mẫu của bức tường biên giới. Ảnh: AP. |
Khi lần đầu tiên ra tranh cử tổng thống, ông Trump đã mong muốn bức tường biên giới sẽ dài 1.600 km, làm bằng tấm bê tông đúc sẵn và cao từ 10 m đến 12 m.
Sau khi Tổng thống Trump nhậm chức, các bản mẫu của bức tường này đã được xây dựng. Ông Trump thậm chí đã tới California để xem xét chúng vào tháng 3/2018.
Hàng rào như ông muốn lúc này có vẻ là hàng rào kiên cố nhất từ trước đến nay ở biên giới do sử dụng các cấu trúc thép cùng bê tông, kẽm gai.
"Những bờ tường cao 9 m sử dụng những kết cấu khác nhau với thép, bê tông và thậm chí kẽm gai để tạo lên thành lũy kiên cố hơn bất kỳ điều gì đang có dọc theo đường biên giới dài 3.200 km với Mexico", Washington Post tường thuật về chuyến đi xem bức tường mẫu khi đó của tổng thống.
Đã hơn 2 năm trôi qua từ khi ông Trump nhậm chức, bức tường biên giới “mơ ước” của ông chỉ mới hoàn thành được 100 km trong tổng số 1.600 km mà ông đã hứa năm 2016, nhưng những hàng rào này cũng mọc lên ở khu vực mà trước đó đã có các hạ tầng để ngăn cách biên giới.
Giờ đây, chính phủ của ông Trump dự định xây dựng xong khoảng 725 km tường và hàng rào vào cuối năm 2020. 177 km trong số đó sẽ ở những khu vực trước đây chưa bao giờ tồn tại hàng rào.
Về đoạn tường và rào dài 725 km này, chúng sẽ cao từ 5-9 m, "đủ cao để gây ra tổn thương nghiêm trọng hoặc thiệt hại tính mạng nếu nhảy xuống". Cột thép được sử dụng cũng vững chãi hơn loại hàng cũ kỹ hiện nay ở các đoạn rào biên giới.
Washington Post nói rằng việc thay thế các đoạn hàng rào cũ kỹ ở biên giới với loại mới hơn và cứng cáp hơn là thứ mà chính quyền vẫn thường làm, trước cả thời ông Trump, các hàng rào nhìn xuyên qua được như đang xây cũng không giống bức tường mà ông đã tuyên bố.
Không có kinh phí xây dựng
Rào cản lớn nhất đối với việc xây dựng bức tường biên giới của ông Trump là kinh phí. Tổng thống đã tuyên bố Mexico sẽ phải trả tiền để xây dựng bức tường này và rõ ràng là Mexico không thể làm theo yêu cầu này. Vào năm 2018, ông Trump đã yêu cầu quốc hội Mỹ phê duyệt 25 tỷ USD để trang trải chi phí và tổng thống Trump cũng đã bị quốc hội từ chối.
Bức tường này tiêu tốn khoản tiền đáng kinh ngạc. Theo Atlantic, 53 km tường gần đây nhất đã tiêu tốn 641 triệu USD tiền thuế, tương đương 12 triệu USD/km. Không ai có thể nói một cách dứt khoát rằng liệu dự án này có đáng giá như vậy hay không. Cho đến nay, chưa cơ quan liên bang nào thực hiện việc tính toán một cách có hệ thống chi phí cần để xây hàng rào và những tác dụng của nó.
Washington Post cho biết để có được kinh phí sử dụng cho việc xây bức tường, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark T. Esper đã dựa vào một phần không rõ ràng trong luật quản lý quân đội để chuyển 3,6 tỷ USD cho việc xây tường thay vì dùng cho các dự án như trường học cho con cái của các thành viên trong quân đội và nỗ lực tái thiết ở Puerto Rico sau cơn bão Maria.
Xâm phạm tài sản tư nhân
Nếu Tổng thống Trump có đủ kinh phí để xây dựng bức tường như mong muốn, ông sẽ phải xây bức tường này xuyên qua Texas. Tuy nhiên, ông Trump sẽ không bao giờ có thể xây dựng tường ở khu vực dài 1.287 km từ Laredo đến gần El Paso. Sẽ không thể nào tồn tại một “bức tường nối biển này với biển khác” như ông cam kết.
Việc xây dựng trên mảnh đất này sẽ xâm phạm vào tài sản tư nhân và đòi hỏi có một đội ngũ luật sư thực sự giỏi. Atlantic cho rằng, dù đội ngũ luật sư của liên bang có giỏi thế nào đi chăng nữa cũng sẽ không thể đọ sức với những chủ đất ở khu vực biên giới.
Từ năm 2006, khi Quốc hội thông qua Đạo luật Hàng rào An toàn, chính phủ liên bang đã sử dụng các lô đất tư nhân và dựng lên các rào cản cao tới 5,4m. Hơn 345 đơn kiện chính phủ liên bang đã được nộp lên xung quanh một dải đất dài 206 km.
 |
| Các binh sĩ quân đội Mỹ gắn dây thép gai dọc biên giới Mỹ - Mexico ở Hidalgo, Texas. Ảnh: Reuters. |
Hàng chục trường hợp vẫn chưa được tòa án giải quyết, và các phương án bồi thường rất bất bình đẳng: Một giáo viên nghỉ hưu đã nhận được 21.500 USD cho hai mẫu đất trong khi một luật sư và nhân viên ngân hàng đã thuê một trong những công ty luật lớn nhất của bang kiếm được gần 5 triệu USD chỉ với sáu mẫu đất.
Chính phủ đã trả gần 1 triệu USD một mẫu đất cho mảnh đất rộng sáu mẫu ở thung lũng Rio Grande. Việc này có khả năng sẽ tạo tiền lệ trong việc bồi thường. Nếu chính quyền của ông Trump sử dụng 1126 km đất tư nhân dọc theo biên giới, việc bồi thường có thể đến 448 tỷ USD. Số tiền này gấp 20 lần kinh phí để xây bức tường.
“Chính phủ liên bang trở nên thận trọng hơn nhiều trong việc lấy đất từ những chủ đất giàu có”, ông Denise Gilman, giáo sư luật tại Đại học Texas ở Austin, nói. “Các cơ quan sẽ nói hãy xây dựng một bức tường ở nơi khác. Có nhiều cách mà những chủ đất giàu có có thể hạn chế việc xây dựng bức tường biên giới.”
 |
| Xây dựng tường biên giới tại di tích quốc gia Organ Tube Cactus. Ảnh: Trung tâm đa dạng sinh học. |
Nơi khác ở đây có thể là Công viên Quốc gia Big Bend. Khu vực công viên này là đất của liên bang. Nếu bức tường được xây dựng ở đây, nó sẽ vấp phải sự phản đối từ những nhà hoạt động môi trường.
Các nhà môi trường sẽ chỉ ra rằng công viên Núi Chisos là nơi sinh sống của chim gõ kiến mặt vàng, hươu la và gấu đen. Nhiều cá thể động vật trên sẽ không thể qua lại biên giới Mexico nếu ông Trump xây được bức tường của mình. Quan trọng hơn, ông Trump chưa bao giờ thể hiện sự quan tâm đến các vấn đề về môi trường.
