Minh Trị Duy tân, còn gọi là Cải cách Minh Trị, hay Cách mạng Minh Trị là một chuỗi các sự kiện cải cách, cách tân dẫn đến các thay đổi to lớn trong cấu trúc xã hội và chính trị của Nhật Bản, bắt đầu từ năm 1868 đến năm 1912. Đây là một sự kiện trọng đại, có tính bước ngoặt, có ý nghĩa mở đường cho việc biến nước Nhật Bản phong kiến thành một nước tư bản chủ nghĩa, thoát khỏi một nước thuộc địa hoặc nửa thuộc địa.
Cuộc cải cách đã đưa nền kinh tế Nhật Bản phát triển mạnh mẽ trong 30 năm cuối thế kỷ 19, đưa nước Nhật trở thành một cường quốc quân sự vào năm 1905. Nhờ thế, Nhật Bản đã phát triển đất nước theo con đường hiện đại hoá và tránh được sự xâm lược của các nước phương Tây vào thời Cận đại. Thành quả vĩ đại ấy là sự cộng hưởng của rất nhiều yếu tố, trong đó không thể không kể đến công cuộc “cải cách giáo dục” và vai trò to lớn của Fukuzawa Yukichi.
 |
| Bộ sách kỷ niệm 150 Minh Trị Duy tân. |
Bộ sách kỷ niệm 150 năm Minh Trị Duy tân 1868-2018 gồm 3 cuốn: Khái lược văn minh luận (Fukuzawa Yukichi), Phúc ông tự truyện (Fukuzawa Yukichi) và Nhật Bản duy tân 30 năm của tác giả Đào Trinh Nhất. Trong đó, tác phẩm chính là Khái lược văn minh luận.
Đây là cuốn sách đặc biệt quan trọng của Fukuzawa Yukichi – nhà tư tưởng của cuộc Canh Tân Minh Trị để hình thành nên đất nước Nhật Bản hiện đại. Fukuzawa Yukichi nêu những kiến giải của ông về văn minh hiện đại hầu như đối lập với lối tư duy thủ cựu Nho giáo của Nhật Bản lúc bấy giờ. Từ đó, ông trình bày mọi suy nghĩ về tiến trình phát triển của người Nhật để trở thành một quốc gia, một dân tộc văn minh. Và theo ông, độc lập quốc gia là mục tiêu, và văn minh hiện tại của nước Nhật là cách thức để đạt được mục tiêu đó.
Fukuzawa Yukichi viết cuốn sách này năm 1875, gần 10 năm sau khi công cuộc Minh Trị Duy tân bắt đầu ở Nhật. Đó là giai đoạn người Nhật vẫn phải đương đầu với những chống đối trong nước, với nhiều người thuộc phe có tinh thần bảo thủ muốn duy trì thể chế và nhất là văn hóa truyền thống lâu đời.
Nhận thức được những khó khăn đó, Fukuzawa Yukichi tin rằng, cần lý giải rõ hành trình mà Nhật Bản phải đi để tạo dựng nền văn minh mới, nền văn minh hiện đại của một quốc gia hiện đại. Cả cuốn sách đề cập đến tiến trình này dưới nhiều yếu tố như thiết chế, việc học tập, thương mại, ông mô tả văn minh như một dòng chảy tất yếu của loài người. Xuyên suốt cuốn sách, ông đề cập những yếu tố cơ bản của nền văn minh: đó là khai sáng, tự do, công bằng và những điều tốt đẹp cho xã hội.
 |
| Fukuzawa Yukichi - chủ soái của Minh Trị Duy tân. |
Điểm cốt lõi của tác phẩm mà Fukuzawa hướng tới là những gì nước Nhật cần làm để trở thành một quốc gia văn minh, những thay đổi thể chế, chính sách quốc gia, ước muốn độc lập thực sự cả về thương mại, kinh tế và tư tưởng là mục tiêu cao cả nhất.
Cuốn sách này dành cho tất cả những ai muốn tìm hiểu về hành trình phát triển văn minh của đất nước Nhật Bản. Hơn thế nữa, nó như một cuốn sách "nhập môn", một cuốn "sách giáo khoa" dành cho tất cả chúng ta, những con người vẫn đi tìm kiếm tinh thần văn minh cho đất nước và chính bản thân mình.
Đây một cuốn sách không viết về một đất nước Nhật Bản đáng ngưỡng mộ, mà là một cuốn sách, giúp chúng ta có câu trả lời, tại sao lại có đất nước Nhật Bản hiện đại như ngày nay. Tất cả nằm ở "tinh thần văn minh" của một dân tộc.
