Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) của Chủ tịch Đoàn Nguyên Đức (bầu Đức) năm qua đã cơ cấu lại nhiều khoản nợ để giảm đáng kể dư nợ trên báo cáo tài chính. Đến cuối 2019, HAGL vay ngắn hạn 3.800 tỷ đồng, vay dài hạn 10.900 tỷ đồng. Tổng nợ vay của tập đoàn giảm hơn 7.000 tỷ sau một năm.
Tuy nhiên, các khoản vay vẫn đang là cơn đau đầu với doanh nghiệp phố núi khi kiểm toán tiếp tục chỉ ra hàng loạt vấn đề về cam kết trong các hợp đồng tín dụng của HAGL với chủ nợ.
Không đảm bảo cam kết với ngân hàng
Trong danh sách vay ngân hàng ngắn hạn, khoản vay tại ngân hàng Lào – Việt của HAGL được đảm bảo bằng nhiều tài sản trong đó có toàn bộ công trình dự án trồng 835 ha chanh dây, vườn tiêu 27 ha tại Lào. Tuy nhiên, hiện HAGL không còn trồng chanh dây và tiêu tại các địa điểm như trong cam kết với ngân hàng.
Với các khoản vay bằng trái phiếu, diện tích cao su và cọ dầu thực tế của doanh nghiệp đang trồng chỉ đạt 92% và 74% so với con số trong hợp đồng trị giá 5.876 tỷ đồng với trái chủ BIDV. Ngoài ra, tỷ lệ sở hữu của HAGL tại HAGL Agrico hiện còn 47,4% nhưng trong hợp đồng đặt mua trái phiếu là tối thiểu 51%.
Hợp đồng vay 300 tỷ đồng trái phiếu từ trái chủ Golden Farm quy định hệ số thanh toán hiện hành, tức tỷ lệ tài sản ngắn hạn trên nợ ngắn hạn của HAGL phải lớn hơn 1. Nhưng hệ số thanh toán hiện hành của công ty bầu Đức cuối 2019 chỉ đạt 0,87 với 7.074 tỷ đồng tài sản ngắn hạn còn nợ ngắn hạn là 8.090 tỷ.
Tiếp theo, trong 3 khoản vay dài hạn với tổng dư nợ 1.561 tỷ đồng tại BIDV chi nhánh Gia Lai, tập đoàn chưa trả khoản vay đến hạn theo lịch thanh toán với tổng số tiền 832 tỷ.
Với khoản vay dài hạn 566 tỷ đồng từ BIDV chi nhánh Bình Định, diện tích trồng cao su và cọ dầu thực tế của công ty chỉ còn 46% và 76% so với cam kết trong hợp đồng tín dụng.
 |
| HAGL chưa thực hiện đúng điều kiện trong hợp đồng vay vốn như diện tích trồng cao su, dầu cọ. Ảnh: HNG. |
Diện tích trồng cọ dầu không đáp ứng con số cam kết tối thiểu cũng là vi phạm bị kiểm toán nhắc nhở HAGL trong hợp đồng vay dài hạn tại HDBank, ngân hàng Lào – Việt, Sacombank.
Với các khoản vay dài hạn tại ngân hàng Lào – Việt, HAGL cũng chưa đảm bảo đủ số lượng bò nhập và giá trị đàn bò như trong hợp đồng tín dụng. Ngoài ra, tập đoàn của bầu Đức chưa thanh toán các khoản vay đến hạn phải trả theo lịch với tổng số tiền 45 tỷ đồng.
Cuối cùng, HAGL còn bị kiểm toán lưu ý chưa mua bảo hiểm cho tài sản đảm bảo theo cam kết hợp đồng vay vốn tại Sacombank.
Để ngỏ khả năng thu hồi gần 5.700 tỷ đồng
Ngoài vấn đề chưa thực hiện đúng cam kết trong các hợp đồng tín dụng, kiểm toán viên cũng đưa ra ý kiến ngoại trừ đối với về việc đánh giá khả năng thu hồi của HAGL đối với các khoản phải thu tồn đọng từ các bên liên quan với tổng số tiền 5.669 tỷ đồng.
Bên cạnh đó, HAGL đã hoàn nhập số dư dự phòng thuế thu nhập doanh nghiệp tại thời điểm cuối 2018 và không ghi nhận khoản dự phòng thuế trong năm 2019 theo quy định hiện tại của Nghị định 20 về quản lý thuế đối với các doanh nghiệp có giao dịch liên kết được Chính phủ ban hành năm 2017.
Thay vào đó, tập đoàn của bầu Đức đang áp dụng các nội dung mới của dự thảo sửa đổi Nghị định 20 dù dự thảo chưa được cơ quan có thẩm quyền chính thức phê duyệt.
Theo đơn vị kiểm toán, nếu thực hiện đúng theo quy định hiện hành của Nghị định 20 cho năm tài chính 2019, chỉ tiêu lỗ trước thuế của HAGL sẽ tăng thêm 335 tỷ và lỗ ròng tăng thêm 483 tỷ đồng.
 |
| Đồ họa: Việt Đức. |
Ban lãnh đạo nói gì?
Trước những ý kiến của kiểm toán trong báo cáo tài chính, ban điều hành HAGL cho biết lý do hoàn nhập số dư dự phòng thuế thu nhập doanh nghiệp các năm trước và không trích dự phòng thuế cho năm 2019 liên quan Nghị định 20 vì thực tế doanh nghiệp lỗ nặng trong các năm 2017-2019.
“Công ty không phải là đối tượng của chống chuyển giá và đang bị lỗ nặng nên việc phải nộp thuế thu nhập doanh nghiệp do bị loại chi phí lãi vay phát sinh vượt 20% của tổng lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh cộng với chi phí lãi vay và khấu hao trong năm là không hợp lý. Chúng tôi sẽ tiếp tục kiến nghị với Chính phủ và tin tưởng Chính phủ sẽ xem xét thấu đáo vấn đề”, lãnh đạo HAGL giải trình.
Với ý kiến về việc kiểm toán không xác định khả năng thu hồi khoản phải thu tồn đọng từ các bên liên quan với số tiền 5.669 tỷ đồng, công ty bầu Đức cho hay theo xét đoán của mình, dù giá trị các vườn cây chưa được định giá cao do cây đang trong giai đoạn đầu tư kiến thiết cơ bản, nhưng tiềm năng tạo ra dòng tiền để trả nợ cho tập đoàn rất lớn.
Vì vậy, doanh nghiệp tin tưởng tài sản của các công ty liên quan đang tồn đọng khoản phải thu đủ khả năng tạo ra giá trị và dòng tiền đảm bảo khả năng thu hồi. Các số liệu định giá mang tính thời điểm để tham khảo hơn là giá trị giao dịch.
Cuối cùng, với tình trạng nợ ngắn hạn vượt tài sản ngắn hạn và một số khoản vay ngắn hạn đã trễ hạn thanh toán, HAGL khẳng định đang tiếp tục thực hiện tái cơ cấu tài chính và làm việc với các bên cho vay để thực hiện các biện pháp giãn nợ, giảm lãi suất.
HAGL chia sẻ doanh thu từ bán trái cây tiếp tục chiếm tỷ trọng lớn trong cơ cấu doanh thu 2020. Ngoài mở rộng diện tích trồng chuối là loại trái cây đem lại nguồn tiền chính trong ngắn hạn với sản lượng cao, giá bán ổn định, công ty cũng có nhiều loại cây có giá trị kinh tế cao như mít, xoài, bơ, sầu riêng đến tuổi thu hoạch dự kiến đem lại nguồn thu lớn trong năm nay.
