 |
Từ lâu, các cuộc bầu cử giữa kỳ tại Mỹ đều xoay quanh tổng thống đương nhiệm. Nó được ví như một cuộc trưng cầu dân ý đối với tổng thống và đảng cầm quyền. Nhưng năm nay, cựu Tổng thống Donald Trump đang làm đảo lộn những quy tắc và giả định cũ.
Theo Washington Post, nền chính trị Mỹ có thể được chia thành hai thời đại: Trước và sau khi có sự xuất hiện của ông Donald Trump.
Giờ đây, những quy tắc cố hữu trước khi cựu tổng thống lên nắm quyền đã không còn phù hợp.
Ông Trump đã phá vỡ các quy tắc trên con đường tiến vào Nhà Trắng, thay đổi nhiều thứ hơn trong nhiệm kỳ tổng thống và vẫn tiếp tục đảo lộn các giả định kể cả khi không còn tại vị.
Tuy nhiên, điều này có thể "phủ bóng" cơ hội của đảng Cộng hòa trước cuộc bầu cử giữa kỳ vào tháng 11.
Phá vỡ quy tắc
Cuộc bầu cử tháng 11 vẫn sẽ là ngày phán xét đối với ông Biden và đảng Dân chủ, do áp lực lạm phát và sự bất mãn với cách điều hành của tổng thống đương nhiệm.
Tuy nhiên, các đảng viên Cộng hòa không thể thoát khỏi thực tế rằng ông Trump và phong trào MAGA (Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại) cũng sẽ trở thành mục tiêu.
Kể từ khi ông Trump xuất hiện, các cuộc bầu cử diễn ra ngày càng gay gắt và thu hút thêm hàng triệu người Mỹ. Năm 2016, khoảng 137 triệu người Mỹ bỏ phiếu trong cuộc bầu cử tổng thống, lớn hơn con số 130 triệu trong năm 2008 và 2012. Đến năm 2020, số cử tri tăng vọt lên 158 triệu.
 |
| Kể từ khi ông Trump xuất hiện trên chính trường, nhiều quy tắc đã bị phá vỡ. Ảnh: AP. |
Các cuộc đua cho vị trí tổng thống không phải là ví dụ duy nhất. Một điều đáng kinh ngạc đã xảy ra vào năm 2018.
Trong nhiều thập kỷ, tỷ lệ cử tri đi bầu giữa nhiệm kỳ luôn thấp hơn so với các cuộc bầu cử tổng thống, và dao động trong phạm vi tương đối hẹp khoảng một vài điểm %.
Đến năm 2018, tổng số cử tri đi bầu tăng 11 điểm % so với năm 2014, chạm mốc cao nhất trong khoảng một thế kỷ, theo dữ liệu điều tra dân số.
Điều này cũng xuất phát từ ảnh hưởng của ông Trump, trong trường hợp này là cuộc nổi dậy của cử tri nữ chống lại ông. Theo tính toán từ công ty Catalist, đảng Dân chủ đã giành được nhiều hơn 23 triệu phiếu bầu so với năm 2014 và đảng Cộng hòa nhận thêm khoảng 11 triệu phiếu. Ông Trump không có tên trên lá phiếu, nhưng là động lực lớn nhất.
Trong cuộc bầu cử vào tháng 11 sắp tới, đảng Cộng hòa cũng đang nuôi hy vọng tạo ra một cú sốc, nhằm lật đổ đảng cầm quyền có xếp hạng tín nhiệm thấp.
Mặc dù không ai có thể dự đoán số cử tri đi bầu vào mùa thu năm nay, có những dấu hiệu cho thấy đây sẽ là cuộc bầu cử thời hậu Donald Trump, và không nhất thiết phải tuân theo các tiêu chuẩn trước.
Đối tác bất ngờ
Đảng Cộng hòa đã đặt kỳ vọng cao, dựa trên các yếu tố như xếp hạng tín nhiệm thấp của ông Biden và tỷ lệ lạm phát cao nhất trong 40 năm.
Song những tính toán đó được các nhà phân tích độc lập coi là quá lạc quan, nếu đảng này chỉ có ý định nhắm vào các khu vực mà ông Biden chiến thắng với tỷ lệ chênh lệch thấp trong cuộc bầu cử năm 2020.
Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa đảng Cộng hòa không có lợi thế rõ ràng. Thậm chí, nhiều đảng viên Dân chủ cũng đã than phiền rằng tình hình đang bất lợi với họ.
Đầu năm nay, các quan chức Nhà Trắng khẳng định "MAGA" là phong trào độc hại. Nếu được lan truyền rộng rãi, phong trào này có thể thay đổi cuộc bầu cử giữa kỳ, từ một cuộc trưng cầu dân ý thuần túy về ông Biden thành sự lựa chọn giữa hai triết lý, đại diện cho hai nhà lãnh đạo.
 |
| Tổng thống Biden phát biểu trong cuộc mít tinh Ủy ban Quốc gia của đảng Dân chủ, vào ngày 25/8, tại Rockville. Ảnh: Bloomberg. |
Hôm 25/8, Tổng thống Biden đã có một bài phát biểu ở vùng ngoại ô Maryland, nêu bật kế hoạch của Nhà Trắng về chiến lược tranh cử trong hơn 2 tháng tới.
Ông mô tả đảng Cộng hòa do ông Trump lãnh đạo đã chuyển hướng sang “chủ nghĩa bán phát xít”, đồng thời khẳng định: “Đảng Cộng hòa MAGA không chỉ đe dọa quyền cá nhân và an ninh kinh tế, mà cả nền dân chủ của chúng ta".
Thông điệp đó là một phần chiến dịch của ông trong cuộc bầu cử sắp tới. Phần còn lại sẽ tập trung vào những chiến thắng lập pháp gần đây của đảng Dân chủ và tình trạng giá xăng giảm, xoa dịu sự lo lắng của cử tri về lạm phát.
Ông Biden không thể một mình thay đổi cuộc đua giữa nhiệm kỳ, song ông đang có một đối tác bất ngờ. Đó là cựu Tổng thống Trump và các đảng viên Cộng hòa.
Ông Trump vẫn lặp lại những tuyên bố vô căn cứ về cuộc bầu cử bị đánh cắp năm 2020, vướng vào cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về việc lưu trữ tài liệu mật và cuộc bạo động Điện Capitol hôm 6/1/2021.
Trong khi đó, sự tán thành rộng rãi trong nội bộ đảng Cộng hòa cũng cho thấy vị cựu tổng thống vẫn có sức ảnh hưởng rất lớn.
Ở nhiều bang, các cử tri sơ bộ của đảng Cộng hòa đã đề cử những người phủ nhận kết quả bầu cử năm 2020 là ứng viên. Nếu được bầu vào mùa thu, những chính khách này sẽ tác động đến cuộc bầu cử năm 2024. Điều đó càng củng cố cho những lời cáo buộc của Tổng thống Biden và đảng Dân chủ rằng đảng Cộng hòa đã bị phong trào MAGA thống trị.
Các phiên điều trần tại Hạ viện về vụ bạo động ngày 6/1/2021 cũng phơi bày nỗ lực của ông Trump và các thân tín nhằm lật ngược kết quả bầu cử năm 2020, từ đó cho thấy mức độ đe dọa với cuộc bầu cử năm 2024, nếu những đảng viên Cộng hòa thân cận với cựu tổng thống kiểm soát chính quyền.
Trong khi đó, cuộc điều tra của Bộ Tư pháp về việc lưu trữ tài liệu mật tại dinh thự Mar-a-Lago khiến cựu tổng thống trở thành tâm điểm trên các trang tin tức. Ông Trump không chỉ phá vỡ các quy tắc chính trị mà còn có thể đã phạm luật.
Một yếu tố khác góp phần thay đổi cục diện - phán quyết của Tòa án Tối cao lật ngược vụ kiện Roe v. Wade - cũng có dấu ấn của ông Trump. 3 thẩm phán mà ông đề cử, bao gồm thẩm phán Neil M. Gorsuch, Brett M. Kavanaugh và Amy Coney Barrett, đều liên quan đến phán quyết này.
Trong khi đó, xếp hạng tín nhiệm của ông Biden đã được cải thiện trong những tuần gần đây nhưng vẫn có nguy cơ cản trở các ứng cử viên đảng Dân chủ. Theo Washington Post, hầu hết ứng viên đảng Dân chủ muốn tự vận động tranh cử hơn là mời ông Biden đến các tiểu bang của họ.
Tuy nhiên, xếp hạng tín nhiệm có thể không phải là một chỉ dấu rõ ràng về cuộc bầu cử giữa kỳ sắp tới.
Theo các chiến lược gia đảng Dân chủ, xếp hạng tín nhiệm của một số ứng viên tăng lên ngay cả khi chỉ số của ông Biden giảm. Điều đó cho thấy số phận của các ứng cử viên có thể tách biệt phần nào so với tổng thống. Song đây vẫn là một năm khó khăn với đảng Dân chủ.
