Nhà nghiên cứu Phan ngọc (sinh năm 1925), quê ở Nghệ An. Tuy chỉ có bằng tú tài thời Pháp thuộc, vốn kiến thức của ông chủ yếu được bồi đắp khi tự học. Miệt mài học hỏi, nghiên cứu, ông trở thành dịch giả, nhà ngôn ngữ học, nhà nghiên cứu văn hóa Việt Nam.
Với các công trình về văn hóa Việt Nam của gồm Văn hóa Việt Nam, cách tiếp cận mới (1994) và Tìm hiểu phong cách Nguyễn Du trong Truyện Kiều (1985), Phan Ngọc được tặng Giải thưởng Nhà nước năm 2000.
Mới đây, 3 cuốn sách của Phan Ngọc ra mắt độc giả, gồm: Một thức nhận về văn hóa Việt Nam, Sự tiếp xúc của văn hóa Việt Nam với Pháp (sách nghiên cứu) và Thần thoại Hy Lạp (Phan Ngọc biên soạn).
 |
| Công trình nghiên tâm huyết của Phan Ngọc. |
Một thức nhận về văn hóa Việt Nam giới thiệu một cách hiểu về văn hóa Việt Nam, giúp người đọc đổi mới văn hóa sao cho phù hợp với yêu cầu của chính Việt Nam trong thời đại ngày nay.
Trong sách, tác giả phân tích thấu đáo về nét văn hóa riêng của Việt Nam trong nhiều lĩnh vực, không bị trộn lẫn với các nền văn hóa khác. Phan Ngọc đưa ra một cách hiểu về văn hóa Việt Nam, nhìn mọi vấn đề ở mặt quan hệ, cắt nghĩa tại sao lại có những cách giải quyết khác nhau ở các nền văn hóa trong những vấn đề có tính chất toàn nhân loại.
Tác phẩm vừa có giá trị lịch sử vừa có giá trị văn hóa, giúp người đọc có cái nhìn bao quát, thấu hiểu đường lối văn hóa trong lịch sử - hiện tại, từ đó đổi mới, nâng cao văn hóa ở từng cá nhân phù hợp với hoàn cảnh hội nhập quốc tế hiện nay.
 |
| Công trình nghiên cứu văn hóa Việt Nam trong cuộc tiếp xúc với văn hóa Pháp. |
Với quan điểm giao lưu văn hóa giữa các nền văn hóa khác nhau để cùng chung sống hòa bình, cuốn sách Sự tiếp xúc văn hóa Việt Nam với Pháp được thực hiện.
Tác giả Phan Ngọc chọn giai đoạn tiếp xúc với pháp vì ông là người được trực tiếp chứng kiến và tham gia công cuộc giao thoa này. Đây là công trình được ông thai nghén và nghiên cứu, thu nhập tư liệu bản thảo từ những năm 1960.
Gói gọn trong 8 chương sách, tác giả nhìn nhận văn hóa và tiếp xúc văn hóa qua lăng kính mới: lăng kính về những những mặt ưu việt của các nền văn hóa Trung Hoa, Pháp, Anh, Mỹ, Đông Nam Á… Từ đó đưa ra những mở đề về sự tiếp thu thích hợp, nhất là cách tiếp cận của Bác Hồ trong việc tiếp thu ưu điểm của các nền văn hóa đó và có những đổi mới cần thiết, phù hợp bối cảnh Việt Nam hiện nay.
 |
| Hiểu về Thần thoại Hy Lạp mở ra cánh cửa để hiểu văn chương phương Tây. |
Thần thoại Hy Lạp bao gồm những chuyện có tính chất hoang đường về nguồn gốc vũ trụ, loài người, giải thích các hiện tượng tự nhiên, xã hội, lịch sử các thành bang và bộ tộc Hy Lạp, đồng thời kể lại những sự tích về các anh hùng cổ xưa của đất nước Hy Lạp.
Nó là cơ sở của tôn giáo, là nền tảng của văn học, nghệ thuật Hy Lạp, đồng thời là một bộ phận không thể thiếu được của văn hóa châu Âu. Sự hiểu biết thần thoại Hy Lạp cần cho những người muốn làm quen với văn học, vì từ lâu thần thoại Hy Lạp đã trở thành nguồn cảm hứng của các nhà văn phương Tây, nguồn văn liệu dồi dào, một di sản vô giá đối với văn học và nghệ thuật thế giới. Chỉ xét riêng về giá trị văn học, Thần thoại Hy Lạp cũng rất đặc sắc.
Trong cuốn sách này, Phan Ngọc chỉ trình bày những thần thoại Hy Lạp đã được người La Mã tiếp thu, phát triển. Một số chuyện đã được trình bày toàn vẹn trong các anh hùng ca, trường ca, các vở kịch Hy Lạp và La Mã cổ đại, vì vậy ở đây, cũng chú ý giới thiệu cả nội dung một số tác phẩm tiêu biểu của văn học Hy Lạp, La Mã như Iliad, Odyssey của Homer, Thần phổ của Hesiod, Prometheus bị xiềng của Elsin, Oedipus làm vua của Sophocles, Ái tình của Ovid, Eneide của Vergilius v.v…
Để tiện cho việc theo dõi, sách chia ra các mục về các thần, các anh hùng và các truyền thuyết liên hoàn. Trong lần in lại này, sách có bổ sung nhiều chuyện, mỗi chuyện thêm nhiều chi tiết lấy ở trong các tác phẩm nổi tiếng của văn học Hy Lạp, La Mã, đầy đủ để có thể gần gũi hơn với những nguyên tác.
