Trong cuốn sách Tế bào gốc: Khám phá cùng nhà khoa học, bằng cách đặt vấn đề linh hoạt hấp dẫn, đặt quan điểm nghiên cứu khoa học của chính mình trong mối tương quan với nhiều nghiên cứu của các nhà khoa học khác, tác giả Paul Knoepfler đã cung cấp cho độc giả một cái nhìn toàn cảnh về kiến thức tế bào gốc.
Tìm kiếm trên Google, chúng ta sẽ nhận được hàng vạn kết quả về tế bào gốc, dưới mọi dạng thông tin, từ hình ảnh, video, đến những bài báo, nghiên cứu chuyên sâu… tế bào gốc đang ngày càng trở thành một vấn đề khoa học nhận được sự quan tâm, nghiên cứu trên toàn cầu. Trong số đó, cuốn sách của Tiến sĩ Paul Knoepfler xuất bản năm 2013 nhận được sự quan tâm lớn của độc giả khắp thế giới.
 |
| Cuốn sách giúp độc giả phổ thông hiểu về tế bào gốc. |
Tiếp cận những kiến thức cơ bản nhất về tế bào gốc
Cuốn sách được trình bày một cách khoa học, mạch lạc thành mười bốn chương. Mỗi chưa đều đặt ra những kiến thức cơ bản nhất, đưa độc giả dần bước vào khám phá thế giới rộng lớn đầy ắp những câu chuyện của tế bào gốc.
Trong chương 1, 2, Paul Knoepfler đã bước đầu giải thích về tế bào gốc: Tế bào gốc là gì? Tế bào gốc làm gì? Tế bào gốc có những tiềm năng nào trong cuộc sống của con người?
Để lý giải dễ hiểu, tác giả đưa ra hai đặc điểm quan trọng nhất của tế bào gốc, đó là có khả năng tự tạo mới và khả năng biệt hóa.
Bằng những dẫn chứng gần gũi với đời sống, như chuyện khi bị ngã xe đạp, trầy cùi chỏ và đầu gối, thì chỉ cần vài ngày sau, những vết thương ấy đã tự lành lại hay chuyện khi chúng ta bị bệnh do virus - “lý do duy nhất khiến bạn thấy khỏe hơn là nhờ có tế bào gốc bổ sung cho hệ miễn dịch”, tác giả đã thể hiện được vai trò quan trọng của tế bào gốc trong cơ thể con người.
Cuốn sách cũng cung cấp cho độc giả những kiến thức về sự phân loại các tế bào gốc khác nhau trong việc ứng dụng điều trị. Trong đó có bốn loại tế bào gốc cơ bản là tế bào gốc trưởng thành, tế bào gốc thai, tế bào gốc phôi và tế bào gốc vạn năng nhân tạo (Tế bào iPS), từ đó chỉ ra những ưu điểm và nhược điểm của các loại tế bào gốc này.
Tác giả trình bày vấn đề một cách khoa học, bằng ngôn ngữ phổ quát nhất nhằm hướng đến nhiều đối tượng độc giả khác ngoài những nhà khoa học, nhà nghiên cứu. Bởi thế, dù đề cập đến một vấn đề khá phức tạp, nhưng những độc giả phổ thông cũng tiếp cận được những kiến thức cơ bản nhất được trình bày trong cuốn sách.
Bắt đầu từng bước nhận biết về tế bào gốc, theo chân những hướng dẫn của Paul Knoepfler, độc giả sẽ được tiếp cận với những kiến thức cơ bản trong việc điều trị bằng tế bào gốc, lịch sử và sự phát triển của tế bào gốc trong chương 3, 4, 5 của cuốn sách.
Tế bào gốc cũng tương tự như “Khi ra khỏi ngôi nhà đó càng xa và càng lâu, thì khả năng chúng có những đặc tính mới và không còn là gốc nữa ngày càng cao”.
Hay khi lý giải về sự hình thành, phát triển của một tế bào gốc cưng ở phòng thí nghiệm, tác giả đã so sánh việc chăm sóc chúng giống như quá trình chăm sóc một thú cưng: Ai sẽ cho tế bào gốc ăn, và chúng sẽ ăn gì; Ai sẽ dọn dẹp chất thải cho chúng; Ai sẽ dẫn mấy tế bào gốc này đi dạo; Tế nào gốc sẽ ngủ ở đâu; Ai sẽ chăm sóc tế bào gốc khi ta đi nghỉ mát; Làm thế nào ta biết liệu tế bào gốc có bị bệnh và ta sẽ làm gì; Ta sẽ đặt tên chúng là gì; Chính xác là ta sẽ được gì khi nuôi cấy đám tế bào gốc này?
Độc giả chắc hẳn sẽ cảm thấy rất thú vị, và dễ dàng tiếp cận những kiến thức mà tác giả đã đặt ra, một cách giản dị đến thế.
Dưới góc nhìn của một bệnh nhân ung thư
Cuối năm 2009, Knoepfler được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến tiền liệt ở tuổi 42. Quá trình chiến đấu với căn bệnh ung thư, trải qua những cảm giác của bệnh tật nguy hiểm đến tính mạng, cũng chính là nguồn cảm hứng khiến ông bắt đầu viết Blog với vai trò một nhà nghiên cứu tế bào gốc. Vào năm 2012, Knoepfler là nhà khoa học tế bào gốc duy nhất ở Hoa Kỳ thường xuyên viết blog về các tế bào gốc.
Bởi những trải nghiệm quý báu của mình, trong khi hình thành dự án viết cuốn sách Tế bào gốc: Khám phá cùng nhà khoa học, ông đã rất nghiêm túc đề cập đến những vấn đề về Luật và Định chế cho tế bào gốc; những vấn đề đạo đức trong việc sử dụng dịch vụ tế bào gốc của bác sĩ dành cho các bệnh nhân cũng như đặt ra những dự luật về quyền của bệnh nhân và hướng dẫn về quy trình điều trị tế bào gốc. Những vấn đề này đã được ông trình bày súc tích, ngắn gọn trong chương tiếp theo của cuốn sách.
Trong phần này ông viết: “Một vấn đề then chốt rộng hơn tại tâm điểm của cuộc tranh cãi đặc biệt này là làm thế nào để có sự cân bằng tối ưu giữa mục tiêu thúc đẩy những sáng tạo y sinh học và việc tăng tốc ứng dụng tế bào gốc cho bệnh nhân có nhu cầu, cùng với mục tiêu kế tiếp là giúp chính những bệnh nhân đó tránh được sự can thiệp đắt tiền và không hiệu quả và không an toàn”.
Dù tế bào gốc có rất nhiều tiềm năng, nhưng vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu, thử nghiệm bởi thế ông đã đưa ra những quan điểm cơ bản nhằm “bảo vệ” bệnh nhân, từ dự luật về quyền của bệnh nhân cho đến việc khuyến khích tìm hiểu những kiến thức cơ bản về tế bào gốc, nhằm tránh được những rủi ro do tế bào gốc gây ra.
Tác giả từng chia sẻ rằng một trong những mục tiêu lớn nhất của ông khi viết cuốn sách này là làm cho mọi người giao tiếp nhiều hơn, những người thường không nói chuyện với nhau. Và cũng để bệnh nhân kết nối với các nguồn lực. Ông khuyến khích bệnh nhân cố gắng tìm email của các nhà nghiên cứu trong các bài báo bởi: “nhà nghiên cứu có thể không trả lời bạn ngay lập tức, nhưng sau đó họ có thể sẽ trả lời”.
Trong cuốn sách Tế bào gốc: Khám phá cùng nhà khoa học, ông cũng đưa rất nhiều những trung tâm nghiên cứu tế bào gốc uy tín, những tạp chí uy tín và địa chỉ email của chính mình để mong nhận được nhiều sự kết nối của bệnh nhân, cũng như những người quan tâm. Ông mong muốn mọi người được kết nối và hiểu biết nhiều hơn trong môi trường tế bào gốc.
 |
| Tác giả sách Paul Knoepfler. |
Mặc dù luôn ý thức việc viết một cách dễ hiểu nhất trong cuốn sách của mình, nhưng đối với một vấn đề khoa học, việc sử dụng các thuật ngữ chuyên ngành là cần thiết. Đây là thách thức trong việc chuyển ngữ cuốn sách sang tiếng Việt.
Nhóm dịch giả của cuốn sách gồm Châu Tiểu Lan, Dương Thị Thư, Nguyễn Ngọc Kim Vy. Họ đều là những tiến sĩ ngành Y, đang nghiên cứu về tế bào gốc tại nước ngoài.
Với trăn trở “truyền tải các thông tin khoa học một cách chính xác và dễ hiểu tới công chúng là điều vô cùng cần thiết” trong thời điểm những thông tin về tế bào gốc đang bị nhiễu sóng, nhóm dịch giả đã quyết định cùng nhau chuyển ngữ cuốn sách Stem Cells: An Insider’s Guide của tác giả Paul Knoepfler. Một cuốn sách được sử dụng ngôn ngữ thông thường, đậm dấu ấn hài hước, lôi cuốn, với những kiến thức, thông tin đa dạng, soi chiếu dưới nhiều góc nhìn.
Tế bào gốc được chuyển ngữ bằng một hệ thông ngôn ngữ tiếng Việt trôi chảy, dễ hiểu. Đồng thời, với những thuật ngữ chuyên ngành, cuốn sách cũng có bảng song ngữ Việt Anh, độc giả có thể nghiên cứu và tìm hiểu thêm một cách rõ ràng.
Không phải là cuốn sách để đọc trong một lần, Tế bào gốc: Khám phá cùng nhà khoa học có thể trở thành một tài liệu dùng để tra cứu lâu dài. Phần mục từ tra cứu của cuối cùng sách sẽ hỗ trợ rất tốt cho việc nghiên cứu của độc giả.
Đây là cuốn sách “liên quan” đến tất cả chúng ta, bởi nó viết về chính con người chúng ta, nên có lẽ bất kỳ độc giả nào cũng nên tiếp cận với những kiến thức căn bản này, có lẽ cũng là để hiểu hơn về bản thân.
