 |
| Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham mà Philippines và Trung Quốc tranh chấp trên Biển Đông. Ảnh: Wikipedia |
Ngày 30/3/2014, Philippines chính thức nộp bộ hồ sơ gần 4.000 trang về đường 9 đoạn của Trung Quốc lên nhóm thẩm phán của Tòa án Trọng tài Thường trực (PCA) ở The Hague, Hà Lan. Hôm 29/10, PCA tuyên bố họ có thẩm quyền xem xét 7 luận điểm trong đơn kiện của Philippines và có thể ra phán quyết vào năm sau, trang tin của Philippines GMA cho hay.
Những luận điểm mà PCA sẽ xem xét:
1. Bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham không có quyền hưởng quy chế vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa.
2. Các bãi Vành Khăn, Cỏ Mây và Xu Bi chỉ là những kết cấu nửa nổi nửa chìm, không có quyền hưởng quy chế về lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa.
3. Bãi Ga Ven và Ken Nan (bao gồm bãi Hu Gơ) là những thực thể nửa nổi nửa chìm, không được hưởng quy chế lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa, song ranh giới của chúng khi mực nước ở mức thấp có thể được sử dụng để quyết định đường cơ sở.
4. Các bãi Gạc Ma, Châu Viên và Chữ Thập không được hưởng quy chế vùng đặc quyền kinh tế hay thềm lục địa.
5. Với hành vi can thiệp vào hoạt động đánh bắt cá truyền thống quanh bãi cạn Scarborough/Hoàng Nham, Trung Quốc đã ngăn cản trái phép ngư dân Philippines kiếm sống.
6. Trung Quốc vi phạm nghĩa vụ mà Công ước quốc tế về Luật Biển quy định về bảo vệ và bảo tồn môi trường biển tại bãi Hoàng Nham và bãi Cỏ Mây.
7. Bằng việc cho phép tàu của lực lượng hành pháp thực hiện các hành vi nguy hiểm, gây nguy cơ đụng độ để cản trở các phương tiện của Philippines gần bãi Hoàng Nham, Trung Quốc vi phạm nghĩa vụ của họ theo quy định của UNCLOS.
Vụ kiện đang tiến triển thế nào?
Philippines đã nộp phần lập luận và hồ sơ hôm 30/3/2014 với hơn 4.000 trang. PCA hôm qua đã thông qua nguyên tắc xét xử và đưa ra lộ trình.
Thông thường, nước bị kiện (Trung Quốc) sẽ có khoảng thời gian tương tự (8 tháng) để nộp phần hồ sơ phản bác. Rồi theo trình tự thông thường, các bên sẽ tham dự vòng phản bác thứ hai, với việc Philippines có thêm 4-5 tháng để nộp phần trả lời và Trung Quốc có khoảng thời gian tương tự.
Tuy nhiên, do Trung Quốc đã tuyên bố họ không tham gia vụ kiện nên giờ tòa án trọng tài sẽ chủ yếu xem hồ sơ mà Philippines đã nộp. (Hiện Philippines nói họ sẽ đề nghị toà đẩy sớm phán quyết đối với vụ kiện do Trung Quốc không tham gia).
Sau khoảng bao lâu tòa sẽ công bố kết quả?
Quá trình xem xét trọng tài theo Công ước về Luật biển thường mất 3-5 năm nếu cả hai bên đều tham gia. Tiến trình sẽ diễn ra nhanh hơn nhiều khi Trung Quốc không tham gia.
PCA vẫn chưa thông báo thêm về trình tự nên dự đoán chính xác thời gian để tòa ra phán quyết là việc khó. Một số chuyên gia nói phán quyết có thể sẽ đến sau 2015.
Sau khi đọc hồ sơ của Philippines, các thành viên của hội đồng xét xử sẽ cố gắng đặt họ vào vị trí của Trung Quốc để tiên liệu Bắc Kinh sẽ phản bác thế nào. Sau đó, tòa án trọng tài sẽ cho Philippines thời gian để đáp trả những lập luận phản bác giả định cũng như những câu hỏi mà hội đồng xét xử đặt ra.
