Theo báo cáo Kiểm toán Nhà nước (KTNN) năm 2014, dự toán Quốc hội quyết định và Chính phủ giao 704.400 tỷ đồng, nhưng quyết toán 723.292 tỷ đồng (chiếm 65,5% tổng chi ngân sách nhà nước, bằng 18,4% GDP), trong đó ngân sách Trung ương 315.574 tỷ đồng, ngân sách địa phương 407.718 tỷ đồng.
Bù hụt thu bằng nguồn cải cách tiền lương
Sau kết quả kiểm toán, một số địa phương hụt thu ngân sách cấp tỉnh hoặc ngân sách cấp huyện nhưng không thực hiện rà soát, cắt giảm nhiệm vụ chi theo quy định. Cụ thể là tình trạng sử dụng sai nguồn kinh phí xảy ra ở nhiều địa phương được kiểm toán. KTNN kiến nghị 21/50 tỉnh, thành phố bố trí hoàn trả 1.608 tỷ đồng vì những sai phạm trên.
Trong đó, một số địa phương phải bố trí nguồn hoàn trả lên đến hàng trăm tỷ đồng. Nổi bật nhất là An Giang 563 tỷ đồng, Vĩnh Long 297 tỷ đồng, Thanh Hóa 289 tỷ đồng, Hưng Yên 109 tỷ đồng... Bên cạnh đó, hai tỉnh An Giang và Vĩnh Long còn sử dụng sai nguồn kinh phí và không còn kết dư ngân sách, dẫn đến một số nhiệm vụ chi theo quy định được chuyển nguồn nhưng không có nguồn đảm bảo để chi chuyển.
 |
| Kiểm toán Nhà nước kiến nghị các địa phương phải hoàn trả nguồn kinh phí chi sai. Ảnh minh họa. |
Có nhiều địa phương còn sử dụng tổng cộng 107,8 tỷ đồng từ nguồn tăng thu, nguồn cải cách tiền lương, nguồn bổ sung có mục tiêu... để chi thường xuyên sai quy định, hoặc bù hụt thu không đúng quy định. Trong đó, huyện Phước Sơn của tỉnh Quảng Nam được UBND tỉnh cho phép sử dụng 36,5 tỷ đồng nguồn cải cách tiền lương để bù hụt thu năm 2014. Tỉnh Đắk Lắk sử dụng nguồn cải cách tiền lương để bù hụt thu cân đối 32,4 tỷ đồng. Tỉnh Hậu Giang cũng dùng nguồn thu sử dụng đất bù hụt thu 9,2 tỷ đồng.
Báo cáo cũng chỉ rõ, ngân sách Trung ương còn cấp bổ sung có mục tiêu cho một số địa phương nhưng thực tế không có mục tiêu, nội dung chi cụ thể, địa phương đã hòa chung để bổ sung cân đối 715 tỷ đồng. Những địa phương trong diện này bao gồm tỉnh Đắk Lắk sử dụng 225 tỷ đồng, tỉnh Gia Lai 148 tỷ đồng, Quảng Nam 139 tỷ đồng, Lai Châu 128 tỷ đồng, Kon Tum 75 tỷ đồng.
Tạm ứng nhiều, thu hồi nhỏ giọt
Trong năm 2014, việc sử dụng nguồn vốn ứng trước từ ngân sách Trung ương còn nhiều bất cập, số vốn ứng trước thì nhiều nhưng kết quả thu hồi vẫn chưa thấy khả quan. Số vốn ứng trước đã chuyển từ năm này qua năm khác mà việc thu hồi vẫn bế tắc.
Báo cáo chỉ rõ, số ứng trước kế hoạch vốn từ ngân sách Trung ương cho các dự án còn lớn, số phải thu hồi đến hết năm 2014 là 81.707,5 tỷ đồng, bằng 50,1% kế hoạch vốn đầu năm 2014 (81.707,5/163.000 tỷ đồng). Trong đó, nguồn ứng trước của các dự án thuộc các Bộ, cơ quan Trung ương 46.086,8 tỷ đồng; các dự án thuộc địa phương 35.620,7 tỷ đồng.
Qua kiểm toán cho thấy, số ứng trước hàng năm nhiều nhưng số thu hồi hạn chế (năm 2014 ứng trước 17.670,4 tỷ đồng, trong khi thu hồi chỉ là 3.147,7 tỷ đồng), dẫn đến số ứng trước được chuyển tiếp qua nhiều năm nhưng không được thu hồi (trong 81.707,5 tỷ đồng số dư ứng trước đến hết năm 2014 có số ứng trước từ trước năm 2009 là 6.714,8 tỷ đồng, năm 2010 là 10.760,5 tỷ đồng, năm 2011 là 3.390 tỷ đồng, năm 2012 là 11.937,9 tỷ đồng, năm 2013 là 12.756,2 tỷ đồng...).
Đặc biệt tình trạng cho vay, tạm ứng sai quy định, cho vay, tạm ứng kéo dài nhiều năm, chậm thu hồi xảy ra tại một số tỉnh, thành phố được kiểm toán.
Cụ thể, số vốn tạm ứng có 297 tỷ đồng sai quy đinh (Đà Nẵng 224 tỷ đồng, Hà Tĩnh 25 tỷ đồng, Gia Lai 25 tỷ đồng, Quảng Ngãi 22 tỷ đồng... ), cho vay 130,8 tỷ đồng sai quy định (Đà Nẵng 125 tỷ đồng, Thái Nguyên 5,8 tỷ đồng). Các tỉnh, thành phố cũng thực hiện tạm ứng XDCB và tạm ứng khác 3.964 tỷ đồng đã quá hạn nhưng chưa được thu hồi, trong khi hàng năm vẫn phải đi vay và trả lãi.
Tổng số kinh phí KTNN kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các Bộ, cơ quan trung ương và địa phương rà soát, xử lý các khoản ứng trước từ ngân sách trung ương cho các dự án đầu tư kéo dài qua nhiều năm, quá hạn nhưng chưa thu hồi lên đến 81.707,5 tỷ đồng.
