2023 là năm nóng nhất lịch sử

Nắng nóng như thiêu đốt được ghi nhận khắp nơi trong năm qua. Ảnh: Reuters.

Theo thống kê của các nhà khoa học, nhiệt độ toàn cầu đã bắt đầu vượt kỷ lục vào giữa năm ngoái và không hề có dấu hiệu dừng lại. Ban đầu, họ từng xác định tháng 6 là tháng 6 nóng nhất được ghi nhận trên hành tinh. Tiếp sau đó, tháng 7 là lại tháng 7 nóng nhất trong lịch sử. Và cứ thế, tình trạng này tiếp tục lặp lại cho đến hết tháng 12.

Hôm 9/1, Cơ quan giám sát khí hậu của Liên minh châu Âu vừa tiết lộ nhiệt độ trung bình trên toàn thế giới năm 2023 là 1,48 độ C. Đây là con số chưa từng xuất hiện từ nửa cuối thế kỷ 19 đến nay. Nhiệt độ này nóng hơn rất nhiều so với năm 2016 - kỷ lục nóng nhất trước đó.

Nắng nóng kỷ lục, cháy rừng liên miên

Đối với các nhà khoa học, điều này không có gì ngạc nhiên khi bởi lượng khí thải nhà kính không có dấu hiệu giảm xuống đã khiến hiện tượng nóng lên toàn cầu đạt đến đỉnh cao mới.

Điều mà các họ vẫn đang cố gắng tìm hiểu là liệu 2023 có phải là khởi đầu cho những kỷ lục nóng chưa từng có ở những năm tới hay không. Liệu những con số ghi nhận được trong năm qua có phải là dấu hiệu cho thấy tình trạng nóng lên của Trái Đất đang ngày một nhanh và trầm trọng hay không?

2023 có chênh lệch nhiệt độ lớn so với những năm trước. Nguồn: NASA.

Theo Carlo Buontempo - Giám đốc Cơ quan Biến đổi Khí hậu Copernicus của EU, khi kết hợp dữ liệu vệ tinh với bằng chứng địa chất xa xưa, các nhà khoa học nhận ra 2023 là một trong những năm nóng nhất suốt 100.000 năm qua. “Khi nhiệt độ đạt mức tương tự vào hàng trăm nghìn năm về trước, Trái Đất không hề có thành phố, nông nghiệp hay động vật được thuần hóa như bây giờ”, ông nói.

Theo New York Times, mỗi khi nhiệt độ toàn cầu tăng lên 10 độ đồng nghĩa với việc nhiên liệu nhiệt động sẽ làm tăng thêm các đợt nắng nóng, bão, làm nước biển dâng cao và đẩy nhanh sự tan chảy của sông băng và các tảng băng.

Những hậu quả đó đã thật sự xuất hiện trong năm vừa rồi. Nắng nóng như thiêu đốt được ghi nhận ở Iran, Trung Quốc, Hy Lạp, Tây Ban Nha... Trong khi đó, Canada vừa trải qua mùa cháy rừng tàn khốc nhất với 18 triệu ha đất rừng bị thiêu rụi trong 6.400 vụ cháy lớn nhỏ. Băng ở vùng biển Nam Cực cũng giảm xuống mức thấp kỷ lục trong vòng 45 năm.

Theo Thỏa thuận Paris 2015, các quốc gia đã hạn chế mức tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu xuống dưới 2 độ C so với mức thời kỳ tiền công nghiệp và hướng tới mục tiêu 1,5 độ C. Song, các nhà nghiên cứu cho biết, với tốc độ phát thải khí nhà kính hiện nay, chỉ còn vài năm nữa mục tiêu 1,5 độ sẽ thất bại.

Lời cảnh báo cho năm 2024

Carbon dioxide và các loại khí nhà kính khác thường được xem là nguyên nhân chính gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu. Nhưng năm ngoái, một số yếu tố tự nhiên và nhân tạo khác cũng góp phần làm tăng nhiệt độ.

Đơn cử như núi lửa phun trào ở quốc đảo Tonga ngoài Thái Bình Dương vào năm 2022 đã làm thoát ra một lượng lớn hơi nước vào khí quyển, khiến lượng nhiệt gần bề mặt Trái Đất bị giữ lại.

El Nino cũng là một phần của vấn đề, song, không phải là nguyên nhân duy nhất. Ảnh: 23ABC News.

Ngoài ra, các quy định mới về lượng hạt lưu huỳnh có trong nhiên liệu tàu thủy được ban hành vào năm 2022 cũng dẫn tới lượng aerosol trên toàn cầu bị giảm. Đây là các hạt siêu nhỏ trong không khí giúp phản chiếu bức xạ Mặt trời và làm mát hành tinh.

Một nguyên nhân khác là hiện tượng El Nino - sự nóng lên bất thường của lớp nước bề mặt ở vùng trung tâm xích đạo và phía đông Thái Bình Dương. Tình trạng này bắt đầu từ năm ngoái và thường có liên quan đến mức nhiệt kỷ lục trên toàn cầu. Nó cũng là lời cảnh báo về khí hậu còn tệ hơn trong năm nay.

Theo New York Times, trong những thập kỷ gần đây, những năm nóng thường bắt đầu ở trạng thái El Nino. Nhưng vào 2023, giữa năm mới xuất hiện El Nino. Điều này cho thấy đây không phải nguyên nhân chính gây ra hiện tượng nóng lên bất thường, nhà khoa học Emily J. Becker tại Đại học Miami cho biết.

Đó cũng là chỉ dấu cho thấy 2024 còn có thể nóng hơn năm ngoái. “Rất có thể nó sẽ lọt vào top 3 những năm nóng nhất, nếu không muốn nói là kỷ lục”, Tiến sĩ Becker nói.