Nhắc đến Zinedine Zidane người ta hay nghĩ đến những màn trình diễn bùng nổ ở World Cup 1998 và 2006, siêu phẩm volley ở Champions League năm 2002, hay mới đây là thành công trên cương vị HLV Real.
Tuy nhiên, ít người biết quãng thời gian thi đấu tại Italy mới là tiền đề lớn nhất cho một Zidane xuất chúng trên băng ghế huấn luyện.
 |
| Zidane và HLV Lippi trong màu áo Juventus cuối những năm 90 của thế kỷ trước. Ảnh: Getty. |
Lò đào tạo HLV ngôi sao
Năm 2017, Daily Mail từng đặt câu hỏi: "Cùng với Barca, liệu Juventus có phải là CLB sản sinh ra nhiều HLV hay nhất lịch sử bóng đá thế giới?".
Có rất nhiều HLV tài năng của bóng đá thế giới đã "tốt nghiệp" hay từng theo học ngôi trường này. Và một trong những người thầy lớn của ngôi trường Juventus đó chính là Marcelo Lippi.
Lippi có gần một thập niên dẫn dắt đội bóng thành Turin trong hai nhiệm kỳ. "Gã đầu bạc" khẳng định cùng với Didier Deschamps và Antonio Conte, Zidane là một trong những học sinh giỏi nhất của ông trong lớp học HLV tại Juventus.
Zidane chỉ làm việc cùng Lippi trong 3 năm (1996-99), nhưng đó là 3 năm quan trọng nhất đã định hình và tạo nên cá tính cho HLV Zidane sau này.
Đàn anh của Zidane, Deschamps luôn khẳng định trải nghiệm ở Juventus đóng vai trò không nhỏ trong thành công sau này. "Thế hệ của chúng tôi luôn mang nợ bóng đá Italy, vì những gì họ đã dạy chúng tôi", Deschamps nói.
Trên cương vị cầu thủ, tiền vệ phòng ngự người Pháp đã gặt hái rất nhiều thành công. Deschamps chơi 124 trận sau 5 năm cho Juve, chinh phục hàng loạt các danh hiệu như Serie A, Coppa Italia hay Champions League. Anh cũng là đội trưởng ĐTQG Pháp vô địch World Cup 1998 và EURO 2000.
Tuy nhiên, thành công khi còn là cầu thủ không đảm bảo gì cho sự nghiệp HLV. Phải mất 17 năm kể từ khi bắt đầu sự nghiệp huấn luyện, Deschamps mới đạt tới đỉnh cao khi giúp "Les Bleues" vô địch World Cup 2018.
Với Deschamps, thứ kinh nghiệm vô giá về nghề HLV mà anh nhận được ở "Lão bà" bao gồm các yếu tố kỹ-chiến thuật của người Italy, sự khắc nghiệt trong các buổi tập và những trải nghiệm tâm lý nơi phòng thay đồ.
Trong khi đó, Conte là một trường hợp khác dễ hiểu hơn. Anh dành phần lớn sự nghiệp của mình để chơi cho Juventus, và là một HLV điển hình của bóng đá Italy trong thế kỷ 21.
Tầm ảnh hưởng của Lippi lên Deschamps và Conte được thể hiện qua phong cách huấn luyện của cả hai. Deschamps và Conte là mẫu HLV thuộc trường phái thực dụng, thay đổi hệ thống và lối chơi thích nghi theo từng tình huống, theo từng đối thủ.
Với những người từng theo dõi Deschamps và Conte thi đấu, điều này không có gì ngạc nhiên. Họ là những mẫu tiền vệ kiểu công nhân trong lối chơi của Lippi.
Conte, Deschamps và Zidane được liệt vào hàng ngũ những HLV hay nhất bóng đá thế giới đương đại. Họ đã vô địch từ Premier League, La Liga cho đến Serie A, Champions League hay World Cup - những giải đấu lớn nhất thế giới. "Tôi tự hào vì đã để lại dấu ấn trong sự nghiệp HLV của họ" - Lippi nói về 3 HLV học trò của mình.
 |
| Đội hình Juve năm 1999 gồm Conte, Deschamps và Zidane, 3 người sau này trở thành các HLV hàng đầu thế giới. Ảnh: Getty. |
Zidane và bài học đầu đời
Zidane cũng có những trải nghiệm tương tự Conte và Deschamps. Trước World Cup 1998 tại quê nhà, khi được hỏi về sự tiến bộ nhận được tại Juventus, tiền vệ người Pháp đáp: "Tôi đã trưởng thành rất nhiều trong tính cách, tôi cảm ơn Lippi vì điều đó".
Trong khi Conte và Deschamps được biết đến như mẫu tiền vệ dọn dẹp và phá lối chơi đối thủ, Zidane được chọn để trở thành một vũ công, người tạo ra sự khác biệt cho Juventus.
Tuy nhiên, Lippi tin rằng bên cạnh đôi chân tài năng, chính thái độ thi đấu nhiệt tình, sự chăm chỉ và tinh thần đồng đội đã giúp Zidane gặt hái thành công. "Zidane là một mẫu số 10 hiện đại. Khi mất bóng, cậu ấy luôn đuổi theo nó để giành lại. Cậu ấy sẽ lao vào tranh chấp với đối phương, vì trong các buổi tập cậu ấy luôn nỗ lực tăng cường thể lực", Lippi phân tích.
Với Zidane, Lippi không khác gì ngọn đèn sáng. Trước khi tiền vệ người Pháp đến Italy, anh chỉ là một chàng thanh niên tận hưởng những kỹ năng chơi bóng thượng thừa của mình. "Khi đến Turin, tôi mới nhận ra rằng bóng đá đỉnh cao là như thế nào, và mình cần làm việc chăm chỉ ra sao, rèn luyện như thế nào để đạt được thành công", Zidane nhớ lại.
Những trải nghiệm và bài học tại Juventus được Zidane mang theo, vắt qua hai thập niên cho đến ngày anh lần đầu tiên trở thành HLV trưởng Real Madrid. Tháng 1/2016, Zidane thay thế Rafa Benitez để ngồi vào ghế nóng tại Bernabeu.
Trước đó, cựu danh thủ người Pháp đã làm việc 18 tháng ở đội B Real, và lên làm trợ lý cho Carlo Ancelotti được một thời gian. Nhiều cầu thủ Real kỳ vọng sự trở lại của Zidane có thể xua đi bầu không khí u ám và độc hại dưới thời Benitez.
Tuy nhiên, Zidane đã không nhẹ tay với các cầu thủ Real. Sau chiến thắng 5-0 trước Deportivo La Coruna trong giai đoạn đầu lên nhậm chức, Zidane gây bất ngờ khi gạt ngôi sao tấn công James Rodriguez lên băng ghế dự bị để sử dụng tiền vệ phòng ngự Casemiro.
Với Zidane, bài học đầu đời từ Lippi đã thúc đẩy anh đưa ra quyết định đó. HLV và các cầu thủ phải tập trung vào việc giành chiến thắng, chứ không phải những lời tán dương mĩ miều hay lối chơi nhiều màu sắc.
Zidane sau đó yêu cầu các cầu thủ Real thực hiện thêm các bài tập thể lực. Như để khẳng định thêm cho những ảnh hưởng từ Lippi, HLV của Real quyết định mời chuyên gia thể lực người Italy, Antonio Pintus - người có biệt danh "Chiếc roi" đến làm việc tại Bernabeu.
Pintus từng nổi tiếng tại Juve với những câu nói đại loại kiểu "dù chết, các cậu cũng phải hoàn tất bài tập" hay "chiến thắng thuộc về kẻ mạnh nhất".
Zidane từng bị sốc khi lần đầu tham gia những buổi tập của Juvenus dưới thời Pintus. Khi trở thành HLV tại Bernabeu, ông không thay đổi quá nhiều về sơ đồ chiến thuật, thay vào đó Zidane đề cao yếu tố tâm lý và thể lực của các ngôi sao.
Đến cuối tháng 5 năm đó, Real giữ sạch lưới 5 trong 7 trận ở vòng knock-out Champions League và đăng quang giải đấu ở Milan.
Mùa giải sang năm, Zidane giúp Real bảo vệ thành công danh hiệu Champions League và đoạt luôn La Liga mùa 2016/17. Đó là lần đầu tiên "Chiếc roi" Pintus làm việc trọn một mùa giải cùng các cầu thủ Real.
 |
| Những bài học đầu đời ở Juve giúp Zidane thành công tại Real. Ảnh: Getty. |
Ý tưởng cốt lõi
Với Zidane, sơ đồ chiến thuật nào không thật sự quan trọng, vấn đề lớn nhất với anh là cường độ tập luyện, thi đấu và sự tập trung của các cầu thủ.
Cách tiếp cận này của Zidane trông có vẻ đơn giản hơn nếu người ta so sánh với Pep Guardiola hay Jurgen Klopp, hai "siêu HLV" nổi tiếng với những sơ đồ chiến thuật hay lối chơi mới mẻ, thậm chí là các phát kiến định hình lại bóng đá hiện đại.
Bên cạnh Lippi, những trải nghiệm cùng Ancelotti và Vicente Del Bosque tại Real đã truyền cảm hứng để Zidane trung thành với ý tưởng đó.
Tất nhiên, ý tưởng huấn luyện của Zidane có thể chỉ phù hợp ở những CLB lớn nhất thế giới, nơi có các ngôi sao hàng đầu như Juventus cuối những năm 90 hay Real vào thời điểm hiện tại.
Zidane không cần nhắc nhở Cristiano Ronaldo, Luka Modric hay Sergio Ramos về những thứ đại loại như sơ đồ thi đấu hay chiến thuật trên sân. Họ biết phải làm gì, và làm thế nào khi thi đấu. Thay vào đó, anh tạo ra một môi trường để các cầu thủ có thể phát huy tốt nhất năng lực.
Lippi từng nhiều lần nhấn mạnh rằng với những cầu thủ như Zidane, các HLV đơn giản là không thể dạy thêm thứ gì về kỹ chiến thuật trên sân bóng. "Thay vào đó, các HLV phải tập trung vào việc xử lý các tình huống, cải thiện tâm lý và tạo ra một môi trường thích hợp cho cầu thủ", Lippi phân tích.
Sau lần trở lại Real vào tháng 3 năm ngoái, Zidane đứng trước một thử thách mới có thể được xem là khó khăn nhất trong sự nghiệp HLV của mình. Anh phải duy trì một Real đang có dấu hiệu đi xuống vì no nê danh hiệu, và đã mất đi ngôi sao lớn nhất Cristiano Ronaldo.
Zidane bắt đầu tập trung vào việc cải thiện khả năng phòng ngự, sức mạnh và sự kết nối giữa các tuyến. Sau khi Pintus đến Inter Milan để làm việc cho Conte, Zidane thuê Gregory Dupont, người là trợ lý cho Deschamps ở World Cup 2018.
Lippi tin rằng Zidane luôn là một tài năng bóng đá Pháp có chút Italy trong người. Đó là sự pha trộn đã góp phần tạo nên thành công cho Zidane ngày hôm nay.
