 |
Khi bang New South Wales (NSW) của Australia thoát khỏi tình trạng phong tỏa vào tháng 10, Thủ hiến Dominic Perrottet đã cảnh báo việc có thêm sự tự do đồng nghĩa thêm nhiều trường hợp mắc Covid-19 và phải nhập viện.
Theo mô hình dự đoán của các nhà khoa học, số ca mắc Covid-19 hàng ngày có thể lên đến 9.000 trong lần đầu tiên bang nới lỏng và thậm chí còn cao hơn vào khoảng thời gian Giáng sinh. Trong khi đó, Viện Burnet dự báo số ca nhập viện sẽ đạt đỉnh từ 2.286 đến 4.016 ở Sydney vào cuối tháng 9.
Thế nhưng, mọi thứ đang diễn ra ngược lại. Các ca mắc Covid-19 trong ngày liên tục giảm sau “ngày tự do". Hôm 11/10, New South Wales ghi nhận 446 ca mắc Covid-19 và 769 người đang được điều trị trong bệnh viện. Gần một tháng sau, số ca nhập viện giảm hơn 2/3 và chỉ có 222 trường hợp mắc bệnh mới được báo cáo vào hôm 9/11.
Theo các chuyên gia y tế, có 5 nguyên nhân giúp bang đông dân nhất Australia giữ số ca mắc ở mức thấp trong khi mở cửa trở lại nền kinh tế với thế giới, Guardian đưa tin.
Khác biệt so với dự đoán
Gregory Dore, nhà dịch tễ học tại Viện Kirby, cho biết nguyên nhân đầu tiên dẫn đến số ca mắc thấp hơn nhiều so với dự đoán là do trước đó, hiệu quả của vaccine trong việc ngăn chặn dịch bị đánh giá thấp.
Mô hình Viện Doherty từng dự đoán rằng tỷ lệ tiêm chủng cao không đủ để ngăn chặn làn sóng dịch mới, với từ 300-1.000 trường hợp có thể xảy ra mỗi ngày.
“Các mô hình đã đánh giá thấp tác động của việc tiêm chủng và tỷ lệ tiêm vaccine những tháng đầu tiên sau đó”, ông Dore nói. "Số người được tiêm chủng tăng nhanh một cách phi thường".
Một đợt tiêm chủng tại những điểm nóng bị ảnh hưởng nặng nề ở NSW đã giúp thúc đẩy các khu vực phía tây nam và tây Sydney, nơi từng có tỷ lệ tiêm mũi vaccine đầu thấp nhất trong thành phố, đạt được tốc độ tiêm chủng nhanh nhất trên toàn quốc.
Vào ngày 1/8, chỉ 33% dân số tây nam Sydney được tiêm một mũi vaccine ngừa Covid-19, nhưng hai tháng sau, con số này đã lên đến 91,8%.
Bên cạnh việc đánh giá thấp hiệu quả của vaccine, ông Dore cho biết mô hình dự đoán có thể cũng đã đánh giá quá cao mức độ nghiêm trọng của biến chủng Delta.
“Tôi nghĩ rằng chúng tôi đã đánh giá quá cao mức độ ảnh hưởng của nó đến nguy cơ mắc bệnh nặng và thời gian nằm viện. Các trường hợp trong bệnh viện ít nghiêm trọng hơn so với dự kiến ban đầu", ông Gregory Dore nói.
Mô hình Doherty từng dự đoán vaccine Pfizer có hiệu quả 93% trong việc đối phó lây nhiễm từ biến chủng Delta, và AstraZeneca là 86%. Dữ liệu từ nước ngoài sau đó cho thấy hai loại vaccine này thậm chí có hiệu quả lên tới 94-96% trong việc giảm nguy cơ nhập viện.
 |
| Người dân xếp hàng chờ đợi bên ngoài trung tâm tiêm chủng tại công viên ở Sydney, Australia. Ảnh: Reuters. |
Tiêm chủng và các biện pháp y tế công cộng vẫn là chìa khóa
Nhà dịch tễ học của Đại học New South Wales, tiến sĩ Abrar Chughtai, cho biết cơ quan y tế bang đã kiểm soát dịch bằng cách duy trì các biện pháp y tế quan trọng sau khi nới lỏng hạn chế.
Ông Chughtai cho biết việc tiếp tục đeo khẩu trang ở những nơi công cộng đã ngăn chặn sự lây lan của virus, trong khi xét nghiệm, truy vết tiếp xúc và các yêu cầu cách ly được duy trì.
“Trong khi nhiều mô hình dự đoán số ca bệnh tăng cao, cơ quan y tế NSW đã tiến hành xét nghiệm tích cực, truy vết và cách ly”, ông cho biết.
Đồng quan điểm, giáo sư Alexandra Martiniuk của Đại học Sydney đã dẫn lại tuyên bố của chính quyền tiểu bang, cho biết “mở cửa dần dần, tiêm chủng là yêu cầu bắt buộc ở hầu hết địa điểm trong nhà và các biện pháp giãn cách xã hội” là chìa khóa để giữ các ca bệnh ở mức thấp.
“Trong khi các quốc gia khác mở cửa sớm hơn với nhiều hạn chế hơn được gỡ bỏ cùng một lúc, như Anh vào tháng 7, việc mở cửa trở lại của NSW diễn ra một cách từ từ”, bà Martiniuk nói.
Bà cũng cho hay NSW đã duy trì tỷ lệ xét nghiệm “tuyệt vời”, với tỷ lệ dương tính thấp so với các quốc gia khác có mức tiêm chủng tương tự. Khoảng 0,3% các xét nghiệm cho kết quả dương tính ở NSW, trong khi bang đang thực hiện hơn 50.000 xét nghiệm mỗi ngày.
Bà Martiniuk cho biết thêm truy vết là chìa khóa dẫn đến tỷ lệ dương tính thấp.
“83% kết quả có trong vòng một ngày sau khi lấy mẫu, và 93% trường hợp mắc Covid-19 được Cơ quan Y tế NSW phỏng vấn để truy vết người tiếp xúc trong vòng 24 giờ sau khi thông báo", bà nói.
Tỷ lệ tiêm chủng cao cũng giúp bang đông dân nhất Australia thành công mở cửa trở lại. NSW là một trong những nơi có tỷ lệ tiêm chủng cao nhất trên thế giới, với hơn 93% dân số đã tiêm mũi đầu, trong khi tỷ lệ người được tiêm chủng đầy đủ đạt hơn 90%.
Trái ngược với các nước như Mỹ, Anh có tỷ lệ tiêm chủng chững lại sau khi tiếp cận mốc 50%, NSW vẫn đang chứng kiến tốc độ tiêm vaccine “phi thường".
Báo cáo gần đây nhất của Viện Doherty được công bố trong tháng 11 thừa nhận tốc độ triển khai tiêm chủng đã “vượt quá mong đợi”, đặc biệt là ở NSW và Victoria, nơi từng là tâm dịch. Điều này đã giúp Australia đi đúng hướng để đạt được “nhanh hơn” 90% mục tiêu so với các mô phỏng dự đoán ban đầu.
 |
| Nhân viên y tế tiêm vaccine cho người dân tại Dubbo, Australia. Ảnh: AFP. |
Cuối cùng, khả năng “bảo vệ trong thời gian thực” - thuật ngữ được nhà nghiên cứu Đại học Sydney đặt ra - cũng là yếu tố góp phần vào thành công kiểm soát dịch bệnh.
Theo đó, sẽ mất khoảng hai tuần sau khi tiêm chủng đầy đủ để cơ thể đạt được khả năng miễn dịch tối ưu. Nhưng việc bảo vệ chống lại bệnh nặng có thể chỉ yêu cầu mức độ miễn dịch thấp hơn, và các thử nghiệm lâm sàng cho thấy vaccine Pfizer cung cấp khả năng bảo vệ một phần chỉ hai tuần sau khi tiêm mũi đầu tiên.
Với tỷ lệ lớn dân số được tiêm chủng gần đây, NSW đang ở thời điểm có mức độ miễn dịch cao, cũng như khả năng bảo vệ, ngăn ngừa ca bệnh nặng hiệu quả.
Ông Dore cho biết quyết định giảm thời gian tiêm mũi thứ hai Pfizer từ 6 xuống ba tuần của chính quyền NSW đang giúp cơ quan y tế đẩy nhanh tiêm chủng, để bù đắp tác động suy giảm hiệu quả bảo vệ của vaccine.
“Trong vài tháng đầu tiên, người dân sẽ có được hiệu quả bảo vệ tốt nhất và giảm khả năng lây nhiễm dù các 'ca nhiễm đột phá' xảy ra”, ông Dore nói.
“Singapore (nơi số ca mắc đang tăng) có tỷ lệ dân số được tiêm chủng đầy đủ cao hơn (82%), nhưng phần lớn việc tiêm vaccine ở Singapore đã diễn ra sớm”, bà Martiniuk cho biết thêm. Điều này đồng nghĩa sự suy giảm miễn dịch sẽ xảy ra trước trên quy mô lớn và khó đối phó hơn.
