Xuất bản điện tử là điểm sáng ngành sách

Phát biểu tại Hội nghị Tổng kết hoạt động xuất bản, phát hành xuất bản phẩm năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024, sáng 22/3 tại Hà Nội, ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục xuất bản, In và Phát hành, Bộ Thông tin và Truyền thông - cho rằng hoạt động xuất bản phẩm điện tử trong năm 2023 có nhiều nổi bật, mang lại dấu ấn trong chuyển đổi số của ngành.

Những kết quả được thể hiện qua sự phát triển số lượng các đơn vị phát hành xuất bản phẩm điện tử và doanh thu sách nói trong năm vừa qua. Cụ thể, tính đến hết năm 2023, đã có 21 đơn vị được cấp Giấy xác nhận hoạt động phát hành xuất bản phẩm điện tử. Bên cạnh đó, còn một số đơn vị phát hành đã đủ điều kiện và đang hoàn thiện các thủ tục để được cấp Giấy xác nhận (dự kiến tăng 27-28 đơn vị năm 2024).

Bên cạnh đó, doanh thu sách nói cũng có sự tăng trưởng cao. Theo số liệu báo cáo của các doanh nghiệp trong thời gian năm 2022 và năm 2023, tổng số doanh thu từ sách nói đã đạt khoảng 116,1 tỷ đồng, vượt mức kế hoạch đề ra.

"Với số lượng các đơn vị phát hành điện tử ngày càng nhiều và sách nói có sự tăng trưởng vượt bậc, nên thị trường xuất bản phẩm điện tử ở Việt Nam đã có sự phát triển, bước đầu bắt nhịp được sự phát triển của thị trường sách điện tử các nước trong khu vực và trên thế giới, cung cấp được nhiều xuất bản phẩm điện tử, đáp ứng nhu cầu cơ bản của bạn đọc", ông Nguyễn Nguyên nhận xét.

Ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ Thông tin và Truyền thông), Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam, tại hội nghị.

Thành tựu nổi bật

Báo cáo tại hội nghị cũng cho thấy việc phát triển mạng lưới phát hành trong năm 2023 có nhiều dấu ấn tích cực.

Cụ thể trong năm qua, Ủy ban Nhân dân thành phố Thủ Đức đã phối hợp Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức Lễ khánh thành Đường sách thành phố Thủ Đức, vốn đầu tư 10 tỷ đồng từ nguồn xã hội hóa, có 12 đơn vị là các nhà xuất bản, cơ sở phát hành sách, doanh nghiệp văn hóa, dịch vụ tham gia với 22 gian hàng kinh doanh sách và cà phê sách, các không gian tương tác… Thành phố Thủ Đức cũng ra mắt Không gian văn hóa Hồ Chí Minh ngay trong không gian đường sách, với nhiều tác phẩm, tư liệu có giá trị về Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, Công ty Cổ phần Phát hành sách thành phố Hồ Chí Minh đã đầu tư xây dựng, mở thêm 4 Nhà sách Fahasa tại Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Lâm Đồng, Hà Nội; Đầu tư nâng cấp hiện đại Nhà sách Nguyễn Huệ - Thành phố Hồ Chí Minh; Mở rộng thêm Nhà sách Fahasa Tiền Giang. Hệ thống Fahasa hiện có 120 nhà sách trên toàn quốc, góp phần mở rộng thị trường và tăng doanh thu cho công ty.

Bên cạnh đó, một số nhà xuất bản xây dựng nền tảng riêng cho sách số, trong khi nhiều đơn vị kết hợp với Waka, Fonos... để phát hành sách điện tử, sách nói.

Quang cảnh hội nghị sáng 22/3 tại Hà Nội.

Công tác tuyền thông quảng bá cũng là một trong những nét sáng, tạo ra động lực mới cho sự phát triển của ngành.

"Với việc triển khai chỉ đạo của bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông, có thể nói báo chí đã vào cuộc rất tích cực, tạo ra được sự quan tâm của xã hội và rõ ràng văn hóa đọc đã có sự chuyển biến tích cực", ông Nguyễn Nguyên nhận xét.

Ông Phan Xuân Thủy, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, nhận định trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, thách thức, toàn ngành xuất bản đã không ngừng nỗ lực, cố gắng, tiếp tục phát huy truyền thống, có những bước phát triển, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, duy trì ổn định hiệu quả sản xuất kinh doanh đối với xuất bản phẩm; công tác chỉ đạo, quản lý xuất bản đạt được những kết quả nổi bật trong năm 2023 và nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng.

"Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được là chủ yếu, công tác xuất bản vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, hạn chế. Báo cáo, tham luận của các đại biểu đã nêu rất rõ, đã chỉ ra những nguyên nhân và đề xuất các giải pháp khắc phục", ông nhận xét.

Đó là tình trạng yếu kém ở một số nhà xuất bản dẫn đến vẫn còn những xuất bản phẩm có chất lượng thấp, có những nội dung vi phạm về tư tưởng chính trị đến mức cơ quan chỉ đạo, quản lý phải ban hành văn bản nhắc nhở, xử lý; vấn đề bất cập trong mô hình hoạt động của đơn vị xuất bản; tình trạng buông lỏng quy trình xuất bản sách liên kết; nguy cơ tụt hậu về công nghệ ở một số nhà xuất bản... Những hạn chế, thách thức đều đã được nhận diện, đã được phản ánh nhiều lần, chỉ ra từ lâu, nhưng việc giải quyết, khắc phục vẫn chưa thực sự mang lại hiệu quả như mong đợi.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng trao tặng bằng khen cho đơn vị, cá nhân xuất sắc phong trào thi đua lĩnh vực xuất bản, phát hành năm 2023.

Ngành xuất bản phải thay đổi để thích nghi

Trước những cơn sóng thần công nghệ, ông Nguyễn Mạnh Hùng, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông - nhận định ngành xuất bản đang gặp khó khăn, là "giai đoạn nhiều đau đớn". Ông cho rằng ngành xuất bản cần đổi mới tư duy, sáng tạo.

Dẫn lời Darwin: 'Kẻ tồn tại không phải kẻ mạnh nhất. Kẻ tồn tại cũng không phải thông minh nhất. Giống loài tồn tại là thích nghi'", ông Hùng cho rằng ngành xuất bản cần thích nghi với cuộc cách mạng công nghệ.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông tặng cờ thi đua cho đơn vị xuất sắc, dẫn đầu trong phong trào thi đua lĩnh vực xuất bản và phát hành năm 2023.

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư tạo ra chuyển đổi số, tạo ra những không gian mới. Trong ngành xuất bản tự nhiên xuất hiện loạt doanh nghiệp mới, chủ yếu là doanh nghiệp số, chưa từng làm xuất bản nhưng lại có sản phẩm thay thế xuất bản, chủ yếu trên không gian mạng.

"Vậy chúng ta sẽ ứng phó như thế nào? Bị lấy mất thì giành lại là lẽ tự nhiên. Nhưng giành lại thì phải có công nghệ", ông Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định.

Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông cũng cho rằng một lĩnh vực lâm vào khó khăn là khi nó đang bị thay thế bởi những tổ chức bên ngoài chưa tìm được hướng đi mới. Khi có cuộc cách mạng công nghiệp mới sẽ có doanh nghiệp mới, sử dụng công nghệ mới để sản xuất ra những sản phẩm thay thế nhiều ngành ở nhiều lĩnh vực.

"Dùng công nghệ mới để làm tốt hơn" là nhận định, đồng thời là định hướng của người đứng đầu ngành Thông tin và Truyền thông với ngành xuất bản.