Xe cứu trợ mất tích tại 'Tam giác quỷ' Gaza

Vào tháng 6, Ammar Wadi - một người Palestine - biết rõ anh đang đánh cược tính mạng khi rời nhà đi lấy một bao bột mì từ xe cứu trợ gần cửa khẩu Zikim.

“Con xin mẹ tha lỗi nếu có chuyện gì xảy ra. Ai nhặt được điện thoại của tôi, xin hãy nhắn với gia đình rằng tôi rất yêu họ”, anh viết trên màn hình khóa điện thoại.

Giữa những đợt đạn bắn thường xuyên của Israel nhắm vào người đi xin cứu trợ mùa hè này, Wadi đã không bao giờ trở về. Tin nhắn cuối cùng ấy được một người lạ tìm thấy và gửi lại cho gia đình vài tuần sau. Và từ đó, họ không còn bất cứ dấu vết nào của anh.

Wadi chỉ là một trong hàng chục người Palestine mà thân nhân cho biết đã biến mất cùng với những gói hàng cứu trợ gần khu vực Zikim. Và số phận của họ đến nay vẫn chìm trong bóng tối.

Các video CNN thu được và xác minh địa điểm tại Zikim cho thấy một xe cứu trợ bị lật, biến dạng giữa đống đổ nát. Nhiều thi thể đang phân hủy nằm rải rác xung quanh, bị cát vùi lấp một phần. Một con chó hoang lang thang gần đó.

Lời nhắn để lại trên điện thoại của Ammar Wadi. Ảnh: CNN.

Hàng cứu trợ cứ thế… biến mất

Đã hơn một tháng rưỡi trôi qua kể từ khi thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza có hiệu lực. Theo cam kết, mỗi ngày khoảng 600 xe tải sẽ vượt biên vào Dải Gaza, mang theo lương thực, thuốc men, lều bạt, nhiên liệu và các nhu yếu phẩm khác.

“Trung bình 4.200 xe chở hàng nhân đạo vào Gaza mỗi tuần kể từ khi ngừng bắn. 70% là xe chở thực phẩm… Tổng cộng hơn 16.600 xe chở thực phẩm, tương đương hơn 370.000 tấn đã vào Gaza”, trích cập nhật ngày 26/11 từ chính quyền chiếm đóng Israel.

Thế nhưng, không ai hiểu Israel đếm “xe chở thực phẩm” thế nào, bởi trên thực tế có rất nhiều xe thương mại được phép vào Gaza nhưng lại chở thực phẩm có giá trị dinh dưỡng thấp như socola, bánh quy hoặc những loại quá đắt đỏ, chẳng hạn gà đông lạnh 25 USD/kg hay vỉ trứng 30 USD.

Các tổ chức nhân đạo cũng nghi ngờ những con số này. Chương trình Lương thực Thế giới cho biết chỉ một nửa lượng thực phẩm khẩn cấp cần thiết được đưa vào Gaza. Các cơ quan cứu trợ Palestine khẳng định con số thực tế chỉ bằng 1/4 so với nhu cầu.

Văn phòng Dịch vụ Dự án Liên Hợp Quốc (UNOPS) vừa công bố dữ liệu cho thấy từ khi hoạt động phân phối viện trợ nhân đạo vào Gaza nối lại hôm 19/5 đến ngày 5/8, tổng cộng 2.604 xe cứu trợ đã được LHQ tiếp nhận sau khi vượt qua cửa khẩu. Tuy nhiên, 2.309 xe trong số này đã không đến được các điểm phân phối dự kiến trong Dải Gaza.

Theo UNOPS, nguyên nhân là các xe cứu trợ bị “chặn lại, hoặc một cách ôn hòa bởi những người dân đói khát, hoặc bằng vũ lực bởi các nhóm có vũ trang trong quá trình di chuyển ở Gaza”. Con số này chiếm 88% tổng số xe tải, theo Times of Israel.

Và rồi, chỉ một phần rất nhỏ trong số đó đến được tay người dân đang tản cư, nghèo đói, bị thương hoặc đang chịu cảnh đói mòn khát mỏi. Bởi hầu hết hàng cứu trợ vào được Gaza đều biến mất trong một “tam giác Bermuda”.

Xe tải chở hàng cứu trợ vào Gaza. Ảnh: New York Times.

“Giống như tam giác quỷ Bermuda”

Khoảng cách từ biên giới đến các trại tản cư - nơi hàng cứu trợ cần được phân phối - trên bản đồ trông rất gần, nhưng thực tế lại là quãng đường dài nhất xét về chính trị và an ninh.

Người dân nghe nói về xe cứu trợ, nhưng chẳng bao giờ thấy gói hàng. Họ nghe tin có hàng tấn bột mì, nhưng chẳng có chiếc bánh mì nào xuất hiện. Họ xem video xe tải vào Gaza, nhưng những chiếc xe ấy chưa từng xuất hiện ở trại hay khu dân cư của họ. Dường như hàng cứu trợ vào Gaza rồi… bốc hơi.

Gần đây, câu chuyện về hàng cứu trợ biến mất càng gây bức xúc, nhất là khi nhiều thực phẩm “từ thiện - không được bán” bất ngờ xuất hiện nhan nhản ngoài chợ. Nhiều người kể rằng từng thấy những hộp thịt gà đóng lon in rõ dòng chữ đó được bán với giá 15 USD/ hộp.

Ngay cả khi hàng cứu trợ đến được tay người dân, chúng cũng thường thiếu hụt so với danh mục hứa hẹn. Một gia đình tại đây cho biết họ nhận một gói thực phẩm đáng lẽ phải có gạo, đậu lăng và 6 chai dầu ăn, nhưng khi mở ra chỉ có 3 chai dầu không có gạo và đậu lăng.

Theo Al Jazeera, điều này không chỉ đơn giản là tham nhũng. Sau hai năm chiến tranh mang tính hủy diệt, bộ máy quản trị ở Gaza đã sụp đổ, các cơ quan bị tàn phá có hệ thống. Không còn một chính quyền thống nhất hay lực lượng nào đủ khả năng đảm bảo trật tự, an ninh.

Quân đội Israel áp đặt nhiều hạn chế về tuyến đường xe tải phải đi, buộc nhiều xe phải chạy qua các khu vực đầy hiểm nguy. Một số tuyến đường phải xin phép các gia đình thế lực hoặc các ủy ban địa phương.

Những tuyến khác bị kiểm soát bởi các nhóm có vũ trang. Chuyến đi chỉ vài chục km trở thành hành trình mong manh, dễ bị can thiệp bất cứ lúc nào. Đó chính là cách hàng cứu trợ biến mất vào “tam giác quỷ Bermuda” ở Gaza.

Không chỉ các xe hàng cứu trợ, nhiều người dân liều mạng đến vùng “tam giác Bermuda” dường như cũng không thể quay trở về.

Hai đoạn video gây rúng động, đăng ngày 11/9 và được CNN phân tích, xác định địa điểm, ghi lại cảnh người Palestine từ khu vực đồ cứu trợ Zikim hoảng loạn chạy thoát thân, vác bao bột mì trong lúc đạn xé ngang trời.

Một người mang bao bột mì dường như bị bắn từ phía sau, với hướng đạn trùng khớp vị trí một nhóm vũ trang. Chuyên gia pháp âm Robert Maher (Đại học Bang Montana) phân tích âm thanh và xác định tiếng súng phát ra từ khoảng 340 mét - đúng vị trí Lực lượng phòng vệ Israel (IDF) đóng.

Một video khác cho thấy nhóm người cố gắng cứu hai nạn nhân một đã tử vong, người còn lại trọng thương giữa tiếng súng vẫn dội liên hồi.

Trong phản hồi gửi CNN, IDF khẳng định “không cố tình bắn vào dân thường vô tội” và cho rằng các phát súng được bắn ra để “cảnh báo hoặc vô hiệu hóa mối đe dọa”.

Ngày 15/6, hai nhân chứng kể rằng một xe cứu trợ vừa rời cửa khẩu đã bị đám đông đói khát vây kín. Các xe này do nhà thầu địa phương vận hành, có nhiệm vụ nhận hàng từ cửa khẩu và đưa vào Gaza.

Ngay sau khi chiếc xe bị bao vây, quân đội Israel nổ súng. Nhiều người trúng đạn, ngã gục dưới bánh xe, theo lời nhân chứng.

Vài ngày sau, một xe cứu thương của lực lượng dân phòng mới được phép tiếp cận hiện trường.

“Cảnh tượng khiến chúng tôi bàng hoàng. Các thi thể đều đã phân hủy… rõ ràng họ nằm đó nhiều ngày, có dấu vết bị chó hoang cắn xé”, một nhân viên dân phòng kể, yêu cầu giấu tên để đảm bảo an toàn.

Sự “bình thường mới” chết chóc

Dù nhận thức rõ được sự “bất thường”, các tổ chức quốc tế cũng không thể đảm bảo an ninh. Họ không thể đi kèm đoàn xe vì quá nguy hiểm, không thể giám sát việc dỡ hàng theo thời gian thực và cũng không đủ nhân lực để theo dõi từng kiện hàng.

Việc phụ thuộc vào các ủy ban địa phương và tình nguyện viên khiến họ trở thành mắt xích trong hệ thống đầy lỗ hổng và các bên nhanh chóng lợi dụng những lỗ hổng đó.

Có giới buôn lậu tranh thủ kiếm lời. Có các nhóm vũ trang địa phương tìm nguồn tiền mặt. Và tất nhiên, có cả lực lượng chiếm đóng và các đồng minh của họ - những kẻ muốn duy trì đói nghèo như một công cụ gây sức ép chính trị. Tất cả đều đang trục lợi từ nỗi khổ của người Palestine.

Ảnh vệ tinh chụp ngày 8/8 cho thấy hàng đám đông chờ nhận cứu trợ đứng dọc đường Al-Rashid. Biểu đồ: CNN.

Vấn đề là sự chú ý của thế giới đối với Gaza đã suy giảm từ sau ngừng bắn. Công chúng toàn cầu tưởng rằng cuộc xung đột đã chấm dứt, nên không còn đặt câu hỏi vì sao người Palestine vẫn không nhận được hàng cứu trợ.

Trong khi đó, trong các cuộc thảo luận chính sách, sự biến mất của hàng cứu trợ dần được coi là “bình thường”, như một hệ quả tất yếu của xung đột. Nhưng không phải vậy đây là một cuộc khủng hoảng được tạo ra có chủ đích, như một hình thức trừng phạt tập thể mới đối với người Palestine, cây viết Amal Abu Seif của Al Jazeera nhận định.

Khi thế giới một lần nữa ngoảnh mặt làm ngơ, thứ biến mất không chỉ là những chiếc xe cứu trợ trong “tam giác Bermuda” ở Gaza mà còn cả sức lực của người Palestine để tiếp tục trụ vững.

Trung Đông đỏ lửa vì Israel Israel liên tục tấn công dồn dập không chỉ ở Dải Gaza mà còn ở Lebanon và Syria. Đến nay đã có hơn 70.100 người thiệt mạng tại Gaza. 05:59 3/12/2025