Phân tích
 |
Tháng 9/1943, một lính bộ binh trẻ tuổi đã biên bức thư thật thà gửi cho Charles Moulton - tác giả của bộ truyện tranh Wonder Woman. Anh viết: “Tôi biết mình không nằm trong số đông, phải nói là một gã không may bị chìm đắm trong sự đê mê khi chứng kiến một người phụ nữ xinh đẹp bị trói, bị bịt miệng, hoặc đi một đôi giày rất cao, một đôi bốt cao tận đùi, nói tóm lại là bất kỳ dạng quy phục nào đó.
Câu chuyện Wonder Woman của ngài đã kích thích những suy nghĩ ‘lệch lạc’ ấy trong tâm trí tôi. Liệu ngài có cùng sở thích về trói buộc và dây xích như thế không? Ngài có thực sự lấy cảm hứng từ vòng cổ sắt Tây Tạng, đai tay theo truyền thuyết Hy Lạp, hay thực sự ngài đã ‘mơ tưởng’ ra những điều ấy? Nếu có cùng cảm hứng đeo những vật ấy lên người cô gái xinh đẹp, thì có lẽ ngài sẽ hiểu ý tôi muốn nói”.
Charles Moulton hiểu rõ điều đó hơn ai hết. Đó là nghệ danh kết hợp giữa “cha đẻ” của Wonder Woman. Họ gồm William Moulton Marston - một nhà tâm lý học có tiếng được đào tạo tại Harvard và Charles Gaines - Chủ tịch tòa soạn All-American Comics. Từ đai tay, đai lưng, bốt cao cho tới chiếc Dây thừng Sự thật (Lasso of Truth), Wonder Woman là tác phẩm tâm lý của Marston thể hiện niềm đam mê của ông với BDSM.
Người lính Mỹ kia, với niềm tin sắt son, gửi gắm đôi lời tới người họa sĩ trong lá thư: “Làm ơn tin rằng, sự quan tâm của tôi không phải là hỏi cho vui. Nó còn quan trọng hơn thế, nó là một phần không thể thiếu trong tôi”.
Dù tuyên bố sẽ cắt giảm cảnh còng trói trên mặt truyện 50-75%, những nhà sáng tạo của Wonder Woman không có ý định can thiệp đến độ thú vị của câu chuyện cũng như doanh số. Cho đến cuối bộ thứ ba, loạt tác phẩm đã bán hết nửa triệu bản.
“Tự do cho phụ nữ tức là cho phép họ tự trói buộc mình”
Mối quan tâm của Marston với tâm lý học, sự quy phục (submissive) và thống trị (dominance) bắt đầu từ khi ông còn là học giả trước khi trở thành tác giả truyện tranh nổi tiếng sau này.
Theo đó, ông tin rằng có bốn cảm xúc cơ bản “sẽ cách mạng hóa ngành tâm lý học”, bao gồm: sự thống trị (dominance), sự nhường nhịn (compliance), sự phục tùng (submission) và sự dụ dỗ (inducement). Wonder Woman sở hữu bốn yếu tố: sức mạnh (cô ấy được thần Athena ban sự sống), tình yêu (nàng yêu nhân loại), nữ quyền và yếu tố cuối cùng sau này được thay thế dần dần, chính là chủ nghĩa tình dục trói buộc (bondage).
 |
| Hình ảnh Wonder Woman buổi đầu trên các trang truyện. Ảnh: DC. |
Các tập truyện đời đầu thường xuyên có cảnh Wonder Woman bị bắt cóc, trói, bịt miệng, bịt mắt, còng tay. Cả Marston và Gaines thường xuyên phải đi giải quyết những cáo buộc cho rằng bộ truyện kích động bạo dâm (sadism).
Khỏi phải nói, Marston tức điên. Ông dành ra 20 năm cuộc đời phát triển lý thuyết tâm lý để Wonder Woman cho ông cơ hội được “giải phóng phụ nữ” mạnh mẽ hơn nhiều vị trí một nhà tâm lý học hạng xoàng. Vậy mà họ cáo buộc rằng ông là kẻ bạo dâm.
Là một người theo chủ nghĩa nữ quyền, ý tưởng về giải phóng phụ nữ của Marston luôn gắn liền với mối quan tâm về tình dục. Năm 1929, ông viết: “Phụ nữ thích bắt giữ đàn ông, còn đàn ông thì thích được bắt giữ. Những phụ nữ có kinh nghiệm sẽ giả bộ như họ phục tùng đàn ông, chỉ để đưa họ vào lưới tình giăng sẵn”.
Xét nghiệm huyết áp tâm thu, nơi bác sĩ đặt người bệnh trên chiếc ghế rồi buộc dây quanh ngực, được tranh cãi là phát minh đến từ “sở thích” trói buộc của Marston.
Hai bà vợ hình mẫu của Wonder Woman
Lúc này, không thể không nhắc đến cuộc sống đời tư đặc biệt của William Moulton Marston. Có thể nói, cuộc đời ông được vây quanh bởi những người phụ nữ mạnh mẽ và đặc biệt. Điều này phản ánh qua mối quan hệ đầy tôn trọng giữa Marston và hai bà vợ “nữ cường”.
Người vợ chính thức, Elizabeth Holloway Marston, sở hữu bằng luật sư trước cả khi phụ nữ có quyền bỏ phiếu. Khi cả hai mới đính hôn, William được học tại Harvard, trong khi Elizabeth bị từ chối vì bà là phụ nữ. Không bằng lòng, Elizabeth quyết định đi bán sách để có tiền tự trang trải học phí ở trường Đại học Luật Boston.
 |
| Tác giả của Wonder Woman và hai hình mẫu giúp ông tạo nên nhân vật truyện tranh. Ảnh: History. |
Trong khi William học lên cao để lấy bằng tiến sĩ Harvard, một lần nữa Elizabeth lại bị từ chối cho học tiếp chỉ vì giới tính. Nhiều nguồn dẫn trực tiếp và gián tiếp cho rằng phương pháp kiểm tra huyết áp tâm thu của William có một phần công lao đến từ nghiên cứu của Elizabeth.
Bà lập chỉ mục các tài liệu cho buổi họp Quốc hội Mỹ, giảng dạy về luật, đạo đức và tâm lý học tại các trường đại học, đồng thời là biên tập viên cho tạp chí quốc gia. Năm 1933, Elizabeth trở thành trợ lý cho Giám đốc điều hành của Metropolitan Life Insurance và tiếp tục đảm nhận vị trí cho đến năm 65 tuổi.
Năm 1941, khi William đang cân nhắc sáng tạo ra một nhân vật siêu anh hùng truyện tranh, một người sẽ chiến đấu bằng tình yêu thay vì bạo lực, Elizabeth đáp lại: “Tốt thôi, nhưng hãy để cô ấy là phụ nữ.”
Trong khi đó, Olive Byrne - một cựu học trò của William - đã chuyển về sống chung với gia đình Marston dưới cái tên giả Olive Richard. Trong nhiều năm, “một ông hai bà” giữ kín bí mật với mọi người. William nói dối cha mẹ mình Olive là người giúp việc, nói với hàng xóm cô gái có mái tóc nâu hay đeo đôi vòng tay rất lớn sống trong nhà mình là em họ của vợ.
Chính việc có hai bà vợ đã khiến sự nghiệp học giả của William phải rẽ hướng, đẩy ông đến với nghề sáng tác truyện tranh.
 |
| Bộ phim Professor Marston & The Wonder Women (2017) kể lại câu chuyện cuộc đời của ba nhân vật. Ảnh: Outnow. |
Được bao bọc bởi những người phụ nữ ấy, William dành những năm cuối đời cống hiến cho nhân vật Wonder Woman với niềm tin rằng phụ nữ rất đáng tin cậy, tràn ngập yêu thương, mạnh mẽ hơn những gì họ bị xã hội gán cho.
Vẻ ngoài của Wonder Woman được cho là lấy cảm hứng từ nhan sắc của Byrne: mái tóc nâu bồng bềnh cùng đôi vòng tay sắt, còn sức mạnh và tư tưởng đến từ sự trân trọng mà ông dành cho Elizabeth.
William Marston mất vì bệnh ung thư vào năm 1947. Còn Olive và Elizabeth - hai hình mẫu của Wonder Woman - tiếp tục sống với nhau cho đến khi bà Olive qua đời ở tuổi 96 vào năm 1990.
Gal Gadot và cuộc chiến chống lại định kiến về hình thể
Đã gần 80 năm trôi qua kể từ ngày nữ thần chiến binh ra mắt công chúng. Những giá trị cũ kể từ thời của Marston như khai phóng phụ nữ, hay sở thích tình dục đặc biệt của ông, dần được thay đổi để nhân vật có thể ở lại với văn hóa đương đại.
Hình tượng Wonder Woman của Lynda Carter thập niên 1970, với thân hình đồng hồ cát, vòng một đồ sộ và trang phục thiếu vải, đã đặt ra một tiêu chuẩn khó tin cho các siêu anh hùng phái đẹp. Bản thân Marston là một trong những người đặt ra nghịch lý này: Wonder Woman vừa phải mạnh mẽ như Superman, nhưng lại vừa phải xinh đẹp và quyến rũ.
 |
| Hình ảnh Wonder Woman đã trải qua nhiều thay đổi theo chiều dài lịch sử. Ảnh: Medium. |
Mặc dù đối tượng người đọc truyện tranh trong thế kỷ XX hầu hết là nam giới, trong khi tiêu chuẩn hình thể của các nhân vật phái mạnh gần như không đổi (cơ bắp cuồn cuộn, mặt vuông vức, tay to hơn đầu), thì nhờ thay đổi về văn hóa mà ngoại hình các nhân vật nữ đã trải qua quá trình biến hóa tương đối phức tạp.
Trong 20 năm trở lại đây, trên mặt truyện, cơ thể của Diana nhìn chung đã trở nên “đô” hơn nhiều so với trước. Quan niệm xã hội từng tin rằng một phụ nữ sở hữu thân hình thể thao là đi ngược với các chuẩn mực, rằng phụ nữ chỉ nên an phận với bản chất mềm mỏng yếu đuối của họ.
Nhưng khi định kiến này bị phá bỏ, nó lại trở nên nửa mùa bởi bản thân những người ủng hộ không muốn thấy một phụ nữ đô con. “Đô thôi nhưng đừng đô quá”, “Đô nữa thì thành đàn ông à?”. Chẳng thế mà tại các cuộc thi thể hình, trong khi đàn ông chỉ cần bôi dầu gồng 600 hướng, phụ nữ vừa phải khoe cơ bắp, vừa phải làm tóc, trang điểm, làm móng…
Đã có nhiều tranh cãi xoay quanh việc Gal Gadot được chọn đảm trách vai diễn Wonder Woman trong DCEU. Hai trong nhiều phàn nàn đặc biệt đến từ nam giới: một, cô “không có ngực”; hai, Gadot “quá gầy” so với tiêu chuẩn. Họ không chấp nhận sự thật rằng cựu hoa hậu Israel từng phục vụ trong quân ngũ, thực hành tự vệ và võ thuật thường xuyên, tập luyện thể thao cường độ cao không kém gì nam giới.
Chứng kiến những cuộc thi thể hình và chính ấn tượng từ truyện tranh đem lại dễ khiến người ta hiểu lầm rằng những người cơ bắp nhất là những người khỏe nhất. Những vận động viên thể hình có thể áp dụng các bài tập để phát triển cơ bắp một nhóm riêng rẽ nào đó (phương pháp phì đại cơ bắp), nhưng lại không “huấn luyện” chúng để dẻo dai và bền bỉ hơn.
 |
| Gal Gadot từng vấp phải nhiều phản đối khi được chọn cho vai diễn Wonder Woman trong DCEU. Ảnh: Warner Bros. |
Có sự khác biệt lớn giữa những cơ bắp “giúp bạn trông khỏe hơn” và những cơ bắp “thực sự giúp bạn khỏe hơn”. Ví dụ, bắp tay trước và bắp tay sau thường đại diện cho sức mạnh, nhưng thứ thực sự đóng góp cho độ khỏe của cánh tay nằm ở phần cơ và xương nằm sâu trong đó.
Điều này được chứng minh qua việc những vận động viên thể hình không phải là người bơi xa nhất, chạy nhanh nhất, đẩy tạ nặng nhất, hay cuộc thi Người Đàn ông Khỏe nhất Thế giới gồm toàn các thí sinh bụng đầy mỡ tham dự. Vận động viên thể hình và vận động viên sức mạnh tập luyện rất khác nhau để đạt được mục tiêu tương ứng của họ.
Twight và Bradley, hai huấn luyện viên của Gal Gadot, khi thấy cô bước vào phòng tập đã đồng ý rằng họ không muốn biến cô thành một tảng đá di động. Thay vào đó, các bài tập cardio tăng nhịp tim cường độ cao, tần suất lớn sẽ phát triển sức mạnh, trong khi vẫn giữ được ngoại hình thon thả và rắn rỏi của Gadot.
Trong Wonder Woman 1984, giá trị từ những bài học đạo đức mà Gal Gadot đem lại có thể vẫn như vậy sau 80 năm, khiến người xem cảm thấy “sến”. Nhưng cuộc chiến mà nữ diễn viên đem tới không dừng lại ở chuyện nói một vài câu đạo lý.
Đó là cách mà cô từ chối đóng các cảnh gợi tình, từ chối trang phục quá hở hang, sống điềm nhiên nhìn thẳng vào những đòi hỏi vô lý về hình thể từ xã hội. Chiếc Dây thừng Sự thật, từng một thời là cảm hứng của cha đẻ Marston, nay được sử dụng với mục đích chính đáng duy nhất.
Cuộc chiến mà Wonder Woman đối mặt sẽ còn tiếp tục và đó chính là lẽ sống cho nhân vật đình đám nhất nhì truyện tranh DC.
