"Công tước xứ Edinburgh hiểu rằng các nghi thức hoàng gia vừa lố bịch lại vừa cần thiết".
Đó là cách tác giả Tina Brown mở đầu bài bình luận trên New York Times, được đăng tải sau khi Hoàng thân Philip, Công tước xứ Edinburgh và là chồng Nữ hoàng Anh Elizabeth II, qua đời hôm 9/4.
Tuy nhiên, trong gần 7 thập kỷ, từ ngày kết hôn đến khi rút khỏi các nghĩa vụ hoàng gia vào năm 2017, Hoàng thân Philip đã tham gia hơn 22.000 sự kiện hoàng gia, tháp tùng Nữ hoàng Elizabeth II trong hầu như mọi chuyến công du của bà.
Hoàng tử "nghèo kiết xác"
Một ngày mùa hè năm 1953, giữa không gian tĩnh mịch, trang nghiêm của lễ đăng quang khi Nữ hoàng Elizabeth II lên ngôi, người đàn ông có tên Philip Mountbatten, Công tước xứ Edinburgh, lặng lẽ cởi bỏ vòng hoa.
Quỳ xuống dưới chân người phụ nữ ông kết hôn 6 năm trước, Philip cất lên lời thề trung thành: "Tôi, Philip, Công tước xứ Edinburgh, nguyện dâng hiến cả mạng sống để trở thành đầy tớ của người, xin Chúa hãy giúp con".
"Và tới khi nhắm mắt, Hoàng thân Philip đã giữ trọn lời thề. Sự trung thành suốt gần 7 thập kỷ mà Hoàng thân Philip dành cho Nữ hoàng Elizabeth II là điều hiếm có, không chỉ trong chế độ quân chủ, mà cả trong cuộc sống hôn nhân hiện đại", New York Times bình luận.
Không giống với cuộc tình thảm họa giữa Thái tử Charles và Công nương Diana, cuộc hôn nhân giữa Hoàng thân Philip và Nữ hoàng Elizabeth II là câu chuyện của tình yêu ngay từ thuở ban đầu.
 |
| Ngày 20/11/1947, đám cưới giữa Công chúa Elizabeth và Công tước xứ Edinburgh đã diễn ra. Ảnh: Alamy. |
Ở tuổi 13, Elizabeth đã "say đắm" Philip, khi đó còn là Hoàng tử Hy Lạp và Đan Mạch. Tình yêu nảy nở trong tim công chúa nước Anh khi hai người gặp gỡ tại Học viện Hải quân hoàng gia ở Darthmouth. Lúc này, Philip 18 tuổi.
Trong một bức thư Hoàng tử Philip gửi tới Công chúa Elizabeth năm 1946, ông miêu tả tình yêu của mình là "trọn vẹn và không đòi hỏi".
Philip cầu hôn Elizabeth, cả cha và mẹ của Elizabeth, tức Vua George VI và Nữ hoàng Elizabeth I, đều không thực sự hào hứng với vị hoàng tử. Dù có quan hệ với một nửa hoàng gia các nước châu Âu, gia đình Philip lại bị trục xuất, bản thân ông là một hoàng tử nghèo "kiết xác".
Ngay từ khi còn nhỏ, Philip đã phải sống dạt từ nhà người thân này tới nhà họ hàng khác ở khắp châu Âu. Khi theo học tại Gordonstoun, Scotland, Philip thường xuyên không có nơi để về mỗi mùa hè. Trong giấy đăng ký mượn sách thư viện, ông viết tại phần địa chỉ là "không có nơi ở cố định".
Nhưng không gì có thể làm nản lòng cô công chúa dù nhút nhát nhưng có con mắt tinh đời Elizabeth. Cô gái trẻ nhìn thấy trong Philip một phẩm chất kiên định, điều mà sau này tại lễ kỷ niệm đám cưới lần thứ 50, Nữ hoàng Elizabeth II đã gọi là "sức mạnh của tôi và đã ở bên tôi suốt những năm tháng đã qua".
An toàn đổi lấy chân thật
"Thế hệ của ông ấy xem việc phục vụ đất nước chính là bảo vệ những giá trị mà họ tin tưởng", Jamie Lowther-Pinkerton, cựu thư ký riêng của Hoàng tử William và Harry, nói.
Với tất cả sự tôn trọng của mình, Nữ hoàng Elizabeth II tin tưởng tuyệt đối phu quân, chấp nhận cả sự thiếu kiên nhẫn của Hoàng thân Philip.
"Nữ hoàng biết sẽ luôn nhận được câu trả lời trung thực từ ông ấy", Alastair Bruce, tổng quản lâu đài Edinburgh, nói.
 |
| Nữ hoàng Elizabeth II, Hoàng thân Philip và hai con. Ảnh: Getty. |
Đổi lại, Nữ hoàng mang tới cho ông Philip cảm xúc an toàn mà ông không có suốt thời thơ ấu. Dù đâu đó có những lời xì xào về sự "không an phận" của ông, sự tận tụy của Hoàng thân Philip đối với Nữ hoàng là không cần bàn cãi.
Suốt cuộc đời, Hoàng thân Philip đã tự mình tham gia hơn 22.000 sự kiện hoàng gia. Ông đồng hành cùng Nữ hoàng Elizabeth II trong tất cả chuyến công du nước ngoài. "Đừng có chen lấn", Hoàng thân Philip thường hét lên khi báo giới đến quá gần Nữ hoàng.
Trong những chuyến đi, Hoàng thân Philip đôi lúc có bình luận, từ sự thiếu nhạy cảm chính trị khi thăm Thái Lan cho tới sỗ sàng khi đặt chân đến Australia. Dù ở hoàn cảnh nào, Nữ hoàng Elizabeth II cũng mang bộ mặt lạnh băng. Không ai biết hai người sẽ trao đổi gì phía sau hậu trường.
Cũng như câu chuyện tình yêu giữa hai người, cuộc hôn nhân của Hoàng thân Philip và Nữ hoàng Elizabeth II là một thành công về chiến lược.
Thách thức đối với Nữ hoàng khi bước vào cuộc hôn nhân là làm thế nào khai thác được nguồn năng lượng phi thường của phu quân để phục vụ hoàng gia. Điểm mấu chốt để đạt được mục đích ấy là tránh khiến Hoàng thân Philip cảm thấy lép vế.
Những năm đầu cuộc hôn nhân là giai đoạn khó khăn cho Hoàng thân Philip, bởi các con của ông đều mang họ Windsor của hoàng tộc. Thời điểm đó, chưa có nhiều hình mẫu về xây dựng mối hôn nhân khi cán cân hoàn toàn nghiêng về phía người vợ.
 |
| Nữ hoàng Elizabeth II và Hoàng thân Philip tại Balmoral, Scotland năm 1972. Ảnh: Getty. |
Với khả năng kiềm chế vốn có, Nữ hoàng đã tìm ra cách để giúp phu quân được thoải mái trong khi vẫn phải xử lý những chuyện đại sự. Nữ hoàng để Hoàng thân Philip quản lý toàn bộ các điền trang và nhà ở của hoàng gia. Nữ hoàng cũng để phu quân thay mặt mình ra quyết định trong những vấn đề lớn của gia đình.
Elizabeth khuyến khích Philip làm những điều giúp ông cảm thấy tự chủ, như lái máy bay, chơi polo hay đánh xe ngựa. Ở độ tuổi 97, Hoàng thân Philip từng điều khiển một cỗ xe bốn ngựa kéo vòng quanh Công viên Great Windsor.
Hoàng thân Philip kiên quyết không tham gia vào những công việc mà theo hiến pháp thuộc thẩm quyền của Nữ hoàng. Thay vào đó, ông dành thời gian cho gần 800 tổ chức từ thiện. Ông cũng có niềm đam mê với bảo tồn thiên nhiên đi trước thời đại.
Chặng cuối
Năm 2017, khi đã ở tuổi 95, Hoàng thân Philip tuyên bố nghỉ hưu khỏi các hoạt động của hoàng gia. Người đàn ông dành thời gian còn lại của cuộc đời tại ngôi nhà ở Sandringham để đọc sách và vẽ tranh.
Khi đại dịch Covid-19 đến vào năm 2020, với Nữ hoàng Elizabeth II, đại dịch mang lại cho bà một năm nghỉ ngơi. Nữ hoàng có thêm thời gian ở bên cạnh phu quân, người Elizabeth từng nói với vua cha là "người đàn ông duy nhất bà có thể yêu thương".
 |
Nữ hoàng Elizabeth II và Hoàng thân Philip tại Cung điện Windsor năm 2011. Ảnh: New York Times. |
Trước công chúng, Nữ hoàng Elizabeth II và Hoàng thân Philip không cho phép mình tỏ ra thân mật. Nhưng khuất khỏi tầm mắt thần dân, họ trở về với bản chất của mọi đôi tình nhân bình thường trên Trái Đất.
"Họ chơi đùa cùng nhau giống như mọi cặp đôi yêu nhau khác, theo cách giúp họ tin tưởng lẫn nhau", Tổng quản Bruce cho biết.
Đến cuối cùng, khi đã sức cùng lực kiệt, người đàn ông - từng thề sẽ dâng hiến cả mạng sống để làm đầy tớ cho Elizabeth - xin phép Nữ hoàng giải thoát ông khỏi nghĩa vụ, Tina Brown viết trên New York Times.
Và, với tình yêu thương vô bờ bến, Nữ hoàng đã tiễn ông ra đi.
