Cách đây rất lâu, khi mà những con voi già còn nhỏ tuổi - và nếu tính đến tuổi đời của loài voi thì đó là một quãng thời gian rất dài - con đường dẫn đến dòng sông phải đi qua một sườn đồi, bao phủ bởi cánh rừng rậm rạp tới mức một đàn voi hoàn toàn có thể biến mất trong đó.
Nhưng khoảng 30 năm trước, con người quyết định họ cũng muốn đi tới con sông, để được ngắm nhìn những thác nước hùng vĩ bên trong Vườn Quốc gia Khao Yai ở miền trung Thái Lan. Họ đổ bê tông và rải nhựa lên con đường mòn mà loài voi sử dụng, xây lên những nhà vệ sinh và kiosk bán hàng ở gần thác nước.
 |
| Thác Haew Narok trong Công viên Quốc gia Khao Yai - nơi năm ngoái xảy ra vụ tai nạn thương tâm khiến 11 con voi thiệt mạng. Ảnh: New York Times. |
Con đường chết chóc
Nhưng những con voi vẫn cần phải đi tới dòng sông, và chúng chọn một con đường song song với đoạn đường mới, nhưng đủ xa để khách du lịch - với cơm nắm và thịt nướng trên tay - không thể nhìn thấy chúng.
Không ngờ, đó lại là một con đường chết chóc, nó đi qua một vách đá gần khu vực dễ bị lũ quét. Nhiều con voi đã chết đuối. Cuối tháng 10 năm ngoái, một con voi con ngã xuống vùng nước xoáy, những con khác trong đàn lao xuống cứu nó. Kết quả là 11 con voi tử vong.
Kể từ khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào tháng 3, Khao Yai - công viên quốc gia lâu đời nhất Thái Lan, đã đóng cửa với du khách, lần đầu tiên kể từ khi nó được mở cửa vào năm 1962.
Không có những chiếc xe 2 cầu và đám đông khách du lịch, 300 con voi trong công viên nay có thể tự do dạo chơi, đi lại trên những con đường từng chật cứng người. Những động vật hiếm gặp khác như gấu đen châu Á hay bò tót cũng đã xuất hiện sau hàng thập kỷ lẩn tránh.
"Công viên đã có thể tự phục hồi. Chúng tôi rất vui mừng khi thấy những con vật xuất hiện", bà Chananya Kanchanasaka, bác sĩ thú y của vườn quốc gia, chia sẻ.
Lệnh phong toả vì đại dịch trên khắp thế giới đã giúp cho thế giới tự nhiên được một chút nghỉ ngơi, và những con vật đã xuất hiện ở nơi không ngờ tới. Báo sư tử xuất hiện trên một con đường vắng vẻ ở thủ đô Santiago của Chile, lợn rừng đi dạo trên đường phố ở Haifa, Israel và ngư dân Việt Nam thì cảm thấy hải sản dồi dào hơn trong năm nay.
Ở Thái Lan, thiên nhiên cũng bật dậy nhanh chóng. Cuối tháng 4, một đàn gồm 30 con dugong (bò biển) - loại vật tương đối hiếm gặp - đã xuất hiện ở vùng biển trước đây dày đặc thuyền du lịch. Rùa da và cá mập đầu đen cũng trở lại những địa điểm từng chật kín du khách.
Đây được cho là quãng nghỉ cần thiết cho môi trường hoang dã của đất nước mà ở đó quan niệm về thiên nhiên được bó trong chữ "chế ngự", hoặc là thiên nhiên chế ngự con người, hoặc là ngược lại.
 |
| Con voi tên Duea tấn công một chiếc xe hơi tại Công viên Quốc gia Khao Yai vào tháng 10 năm ngoái. Ảnh: AFP. |
Ẩn sau những khu rừng mưa nhiệt đới, Thái Lan là quốc gia đóng vai trò trung chuyển chính trên các tuyến buôn lậu động vật hoang dã toàn cầu, với sừng tê, ngà voi và vảy tê tê từ châu Phi được đưa đến đây trước khi tuồn sang Trung Quốc.
Hầu hết đàn voi nhà của Thái Lan được cho vào các trung tâm du lịch và phải diễn trò hoặc phục vụ du khách bằng nhiều cách khác nhau. Săn trộm và khai thác gỗ trái phép cũng diễn ra tràn lan.
Năm 2018, một nhà tài phiệt ngành xây dựng nổi tiếng đã được phát hiện trong khu bảo tồn phía tây Khao Yai, với súng săn và xác một con báo đen, một con nai và một con gà lôi.
Những tháng ngày bình yên
Qua thời gian, du khách tới công viên được giáo dục về cách tiếp cận bền vững với thiên nhiên, và hành vi của họ đã được cải thiện, theo ông Somporn Chaikarn, nhân viên kiểm lâm đã gắn bó với Khao Yai suốt 33 năm qua.
"Du khách không còn uống say rồi lái xe trong công viên nữa. Đó là sự tiến bộ lớn", ông Somporn chia sẻ.
Khi mới bắt đầu đến đây, ông Somporn, năm nay đã 57 tuổi, từng tham gia xây dựng tuyến đường nhựa dẫn tới thác Haew Narok, nhằm giúp du khách có cơ hội ngắm nhìn dòng nước lao xuống từ độ cao 167 mét.
Nhân viên vườn quốc gia đã cố gắng thay đổi tuyến đường mà những con voi sử dụng, dựng lên các cột bằng bê tông và hàng rào, những đàn voi vẫn quay trở lại con đường nguy hiểm này, chủ yếu vì những loài thức ăn ưa thích của chúng đều mọc ở đây khá dày đặc.
"Bạn không thể cản bước voi nếu nó thật sự muốn làm điều gì đó", ông Somporn nói.
Theo ông, người Thái có một mối quan hệ đặc biệt với loài voi. Những vị vua của nước này đều có con voi ưa thích của mình để cưỡi lên khi tham gia chiến trận. Trước đây khi còn được gọi là Xiêm, quốc kỳ của họ là một con voi trắng trên nền đỏ.
"Chúng tôi quý voi vì chúng đáng yêu, và vì chúng đã giúp đỡ người Thái trong thời chiến", ông Somporn chia sẻ.
 |
| Không còn khách du lịch, voi hoang dã trong Công viên Quốc gia Khao Yai nay đi lại tự do trên những con đường trải nhựa vốn trước đây chật cứng xe hơi. Ảnh: New York Times. |
Vườn Quốc gia Khao Yai rộng khoảng 2.000 km vuông và là một phần của khu vực được UNESCO công nhận là Di sản Thế giới. Đây được cho là nơi có nhiều voi hoang dã nhất trong các vườn quốc gia ở Thái Lan.
Khi không còn những chiếc xe hơi xung quanh, các con voi bắt đầu lang thang trên đường, tự do ăn những gì chúng thích mà không cần phải lui về những góc nguy hiểm trong rừng, nơi có thác nước.
"Chúng ta nên cân nhắc việc đóng cửa công viên vào một khoảng thời gian nhất định mỗi năm. Thiên nhiên có thể tự hồi phục", bà Chananya, bác sĩ thú y lâu năm của Khao Yai, nhận định.
