"Chúng ta đã phải trải qua mọi thứ để gia đình có thể sang Mỹ. Vậy mà bây giờ con lại muốn trở về?", mẹ của Esther Nguyen nói. Bà cảm thấy bất ngờ khi con gái kể về kế hoạch trở về quê hương và mở doanh nghiệp.
Esther là một trong số rất nhiều người Mỹ gốc Việt muốn quay về xây dựng quê hương. Theo Nikkei, số lượng thanh niên gốc Việt sống ở nước ngoài có mong muốn đóng góp cho sự phát triển của đất nước ngày càng gia tăng. Hầu hết là con của thế hệ người Việt đầu tiên nhập cư trên đất Mỹ. Họ đang nhìn về quê hương như một vùng đất cơ hội mới.
Được hưởng chế độ giáo dục và tiếp thu kinh nghiệm từ đất nước mà họ sinh ra, nhiều người trở thành cầu nối giữa các công ty nước ngoài tìm cách mở rộng thị trường tại Việt Nam.
 |
| Bất chấp sự phản đối của gia đình, Esther quyết định quay về quê hương để phát triển. Ảnh: Nikkei |
Thấy cơ hội từ quê hương
Esther là người sáng lập kiêm giám đốc điều hành của Pops Worldwide, một công ty phân phối và quản lý nội dung âm nhạc tại TP.HCM. Văn phòng của cô tươi sáng, mang lại cảm giác hiện đại với những nhân viên trẻ trung trong trang phục giản dị.
"Tôi sẽ sinh con vào tháng 11 tới tại Việt Nam. Tôi không thể rời khỏi đây quá lâu. Nếu về Mỹ, tôi phải đi trước khi sinh 2 tháng và ở lại thêm 3-4 tháng sau khi sinh. Tôi không thể vắng mặt 6 tháng trong khi công ty đang phát triển rất nhanh. Thời gian đó quá dài”, cô cười và nói.
Esther sinh ra tại bang Michigan và lớn lên ở vùng vịnh San Francisco. Sau khi tốt nghiệp Đại học Southern California vào năm 1998, cô bắt đầu bán mỹ phẩm trực tuyến, sau đó bước chân vào ngành công nghệ xanh nhưng cả 2 đều không thành công. Cô tiếp tục đi học và tốt nghiệp ngành luật tại Đại học Golden Gate.
Tuy nhiên, máu kinh doanh chưa bao giờ biến mất. Khi còn làm việc trong một công ty IT, Esther thỉnh thoảng đến thăm một trung tâm phát triển tại Hà Nội. Nhận ra những cơ hội rất lớn tại nơi mà cha mẹ đã sinh ra, năm 2007, cô quyết định rời Mỹ để về Việt Nam.
Bất chấp sự phản đối từ phía gia đình và lấy cảm hứng từ các dịch vụ âm nhạc trực tuyến vừa ra mắt tại Mỹ, Esther quyết định dùng kiến thức về luật pháp và những kinh nghiệm tại thung lũng Silicon để mở một doanh nghiệp bảo vệ bản quyền cho nội dung âm nhạc và giải trí.
“Tôi đến từ thung lũng Silicon, nơi mà mọi thứ di chuyển rất nhanh. Việt Nam không giống vậy. Mọi thứ mất nhiều thời gian hơn. Và mức độ kinh nghiệm cũng rất khác biệt”, cô nói.
Một chặng đường dài
Cũng như Esther, Eddie Thai, một đối tác của công ty đầu tư mạo hiểm 500 Startups Vietnam, tốt nghiệp Đại học Harvard trước khi bắt đầu làm việc trong một công ty tư vấn của Mỹ. Dù công việc được nhiều người trọng vọng và hưởng mức lương cao, anh vẫn thấy thiếu một điều gì đó.
Eddie từng về Việt Nam vào năm 2001. Khi đó, anh vẫn là một thiếu niên. "Tôi cảm thấy rất ấn tượng", anh chia sẻ. Tuy nhiên, người đàn ông này cảm thấy Việt Nam vẫn phải vượt một chặng đường dài để cải thiện tiêu chuẩn sống và cơ hội kinh tế.
Vào thời điểm đó, anh từng nghĩ sẽ trở về nơi mà cha mẹ anh đã bỏ đi khi về hưu. Tuy nhiên, những thất vọng trong công việc và hoài bão muốn làm một cái gì đó tác động về cách mà mọi người sống, anh chợt nhận ra Việt Nam là cơ hội mà anh đang tìm kiếm.
 |
| Một trong những điểm mạnh của người Việt gốc Mỹ là các mối quan hệ trong cộng đồng doanh nghiệp Mỹ. Ảnh: Nikkei |
Eddie hiện chịu trách nhiệm quản lý một quỹ 10 triệu USD. “Tôi đang xem xét đầu tư vào hơn 100 công ty, chủ yếu là các công ty kinh doanh dịch vụ tài chính dựa trên nền tảng công nghệ, thương mại điện tử hoặc các lĩnh vực giáo dục trong vòng một vài năm bởi Việt Nam có nhiều kỹ sư tài năng”, anh tự tin nói.
Eddie chia sẻ: "Sự kết hợp giữa đạo đức kinh doanh phương Tây và thương hiệu Mỹ (như tấm bằng Harvard) khiến tôi dễ dàng hơn trong việc xây dựng niềm tin với các đối tác kinh doanh quốc tế”.
Nhiều người Mỹ gốc Việt đóng vai trò “hoa tiêu” trong việc giúp các doanh nghiệp Mỹ mở rộng chỗ đứng tại đất nước hình chữ S. Năm 2014, McDonald chọn Henry Nguyen, một người Mỹ gốc Việt kiêm người đứng đầu IDG Ventures Việt Nam, làm đối tác nhượng quyền thương mại.
Người đàn ông này cho hay: “Tôi nghĩ Việt kiều có thể làm cầu nối giữa công ty nước ngoài và Việt Nam. Họ có chuyên môn và kinh nghiệm. Tôi thực sự tin rằng họ có thể tác động đáng kể đến nền kinh tế”.
Trong chuyến thăm 3 ngày tới Việt Nam, Tổng thống Mỹ Barack Obama từng nói với các doanh nhân: “Chúng ta đang thấy những người Mỹ gốc Việt tới đây để bắt đầu các dự án mới – và điều này cho thấy kết nối mạnh mẽ giữa Mỹ và Việt Nam”.
Đối với thế hệ trẻ, họ gần như không mang vết sẹo về mặt tâm lý từ cuộc chiến cách đây hàng thập kỷ. Tuy nhiên, đối với những thế hệ đi trước, dấu ấn vẫn còn sâu đậm.
Trung Dung, giám đốc điều hành 49 tuổi của iCare Benefits, vẫn nhớ cuộc sống của một người tị nạn vào những năm 1970. “Khi còn ở Việt Nam, chúng tôi đã sống bằng nghề nhặt rác và bán chúng cho các công ty tái chế”, ông nói.
Sau khi lang bạt trong khắp các trại tị nạn, gia đình ông cuối cùng cũng đến Mỹ vào năm 1985. “Công việc đầu tiên của tôi là dọn toilet trong một bệnh viện”, ông kể. Vượt qua khó khăn, ông lấy bằng toán học và khoa học máy tính tại Đại học Boston và làm việc tại một công ty IT.
Năm 1996, Dung thành lập OnDisplay và niêm yết công ty phát triển phần mềm trên sàn chứng khoán Nasdaq vào năm tiếp theo. Năm 2000, ông thu về 1,8 tỷ USD từ doanh số bán hàng.
“Ban đầu, tôi không định trở về Việt Nam bởi những kỷ niệm buồn. Tuy nhiên, sau đó, tôi cảm thấy nên làm một cái gì đó cho nơi chôn rau cắt rốn”, ông nói.
Năm 2007, ông thành lập iCare Benefits tại quê hương, cung cấp “chương trình phúc lợi nhân viên” dành cho các khách hàng doanh nghiệp. Khoảng 900 công ty Việt sử dụng chương trình này và doanh nghiệp đang lên kế hoạch triển khai ở các khu vực khác tại Đông Nam Á và Ấn Độ.
Những người Việt ở nước ngoài cho biết chính phủ mong muốn khai thác sức mạnh và kinh nghiệm của cộng đồng Việt kiều nhằm tăng trưởng kinh tế. Theo Ngân hàng Thế giới, lượng kiều hối về nước đạt khoảng 13,2 tỷ USD trong năm 2015, tăng gấp 4 lần trong thập kỷ qua.
Người Mỹ gốc Việt đóng góp thế nào vào sự phát triển nhanh chóng của đất nước, thời gian sẽ trả lời. Tuy nhiên, đối với nhiều người như Esther Nguyen và Eddie, vùng đất mà cha mẹ bỏ lại mang tới cơ hội lớn cho họ.
