Trước hết chúng ta hãy xem tên và đặc điểm của các nhân vật chính. Một người được gọi là thầy phù thủy (do người này phát những chiếc ấn được gọi là phù và những chiếc bùa được gọi là thủy), một thầy phong thủy, một thầy địa lý, một thầy bói, hành nghề bằng cách sử dụng bát quái, một người thôi miên được gọi là thầy thiếp, một bà thuật sĩ được gọi là đồng cốt, một người miên hành được gọi là đồng, một bà bói bắt chước tiếng kêu của trẻ nhỏ được gọi là nàng rí...
 |
| Sách Bắc kỳ tạp lục. Ảnh: Nhã Nam. |
Dưới đây, chúng tôi liệt kê vài trò mê tín chính.
Xem số. Xem lá số tử vi, bói tay, bói sao. Thầy xem số trước hết hỏi năm sinh, tháng sinh, ngày sinh và giờ sinh của khách, nói cách khác là ông ta lập bát tự của người đó. Rồi trên cơ sở những yếu tố, những sao, những cực, những dấu hiệu vận rủi hay vận may tương ứng với các dữ liệu nói trên, ông ta sẽ lập lá số tử vi cho khách.
Xem tướng. Thầy tướng, sau khi hỏi để biết chính xác tướng mặt và địa vị của các tổ tiên của khách, sẽ phán về tướng mạo của khách, rồi đoán số mệnh của khách dựa trên những quy luật về tướng học di truyền, dựa trên những quan hệ thân cận bí ẩn (đoán mệnh).
Xem hướng, xem đất. Đây là việc của thầy địa lý, thầy phù thủy và thầy phong thủy. Nhưng vì cả ba vị này đều sử dụng địa bàn nên trước hết chúng tôi xin giới thiệu công cụ này.
Giống như mọi loại la bàn khác, địa bàn gồm một mặt hình tròn, ở giữa có một chiếc kim nam châm. Điểm khác là địa bàn được chia thành hai mươi vòng tròn và các vòng tròn này được chia cắt bởi nhiều vạch chạy từ tâm tạo thành các ô, càng xa tâm số lượng ô càng nhiều.
Tại vòng tròn gần tâm nhất có 8 chữ (8 thẻ bát quái) gồm Càn (Nam), Khôn (Bắc), Khản (Tây), Ly (Đông)... phân bổ ở khoảng cách đều nhau. Rồi, bên trong các vòng tròn tiếp theo và trong phạm vi quy chiếu của mỗi thẻ được ghi những chỉ dẫn liên quan tới bốn mùa, tới những cách phối hợp khác nhau của các chữ tuần hoàn thuộc thập can và thập nhị chi, tới ảnh hưởng của năm yếu tố tương ứng trong ngũ hành, tới các điềm lành hoặc dữ và cuối cùng là tới tình trạng của nhị thập bát cung.
Với dụng cụ thô sơ này, thầy phù thủy sẽ xác định tình hình địa chất, thủy văn, khí quyển, thiên văn, khí hậu... để tìm vị trí và hướng thích hợp cho bất cứ ngôi nhà hay ngôi mộ nào được người ta nhờ ông ta xem hướng, đúng hơn là nhờ các tài khéo của ông ta, bởi ngoài ra không còn thứ gì khác nữa.
 |
| Một dụng cụ phong thủy. |
Xem giò: Tức xem chân gà, thầy xem giò nhìn kỹ hình dáng, vị trí và màu sắc của các phần khác nhau của chân gà, đặc biệt là tình trạng các sợi gân trên chân. Chỉ nói riêng về điểm này, nếu ngón giữa gập lại ở phía trên các ngón còn lại chứ không phải ở phía dưới thì đó là một điểm lành (nội phù ngoại cái).
Bói: Có rất nhiều cách bói và một trong những cách đó là bốc, bằng cách xem những đường rạn do lửa gây ra trên mai một con rùa (rùa cạn hay sơn rùa trong tiếng An Nam và quy theo tiếng Trung Hoa). Tuy nhiên, phương pháp đơn giản nhất và cũng hay được sử dụng nhất được biết đến với cái tên bói rã hạc. Thầy bói bỏ ba đồng tiền xu vào trong một cái chén rồi xóc mạnh và hất xuống đất. Nếu hai đồng xu đều ngửa thì đó là điềm lành.
Bói thẻ hay bói quẻ. Đây là phương pháp bói bằng cách rút ngẫu nhiên các số. Chẳng có trò nào đơn giản hơn trò may rủi này.
Một chiếc ống chứa đầy thẻ, mỗi chiếc được đánh dấu một số hay đúng hơn là một ký hiệu, một cuốn sách phù thủy chứa đựng không biết bao nhiêu lời phán cũng được đánh số, đó là tất cả đồ nghề của thầy bói. Khách xem rút một thẻ và thầy bói lập tức đọc lời phán tương ứng, thường là một đoạn thơ tứ tuyệt. Thậm chí đôi khi thầy bói còn phát cho người xem một tờ in sẵn lời phán, chẳng hạn như ở một số ngôi chùa.
Bói còn có những hình thức khác như xem số, xem tướng, bói dịch, nhương tinh giải hạn...
