 |
Theo nhà báo Maria Fontoura của tạp chí Rolling Stone, trong một tháng qua, các bộ phim tài liệu trên truyền hình liên tiếp ra mắt đã soi rọi hai vụ bê bối kéo dài qua nhiều thập kỷ của giới nghệ sĩ giải trí.
Đó là Framing Britney Spears và Allen v. Farrow.
Britney Spears - "con mồi" của truyền thông
Framing Britney Spears, bộ phim tài liệu của New York Times, mang đến cho khán giả cái nhìn tổng quan về cuộc đời cũng như sự nghiệp của công chúa nhạc pop một thời.
 |
| Nổi danh toàn cầu từ sớm, Britney Spears là cái tên được truyền thông Mỹ theo dõi sát sao. Ảnh: MTV. |
Hành trình vươn lên vị trí ngôi sao toàn cầu, cũng như quãng thời gian bị truyền thông lôi ra mổ xẻ của Britney Spears, được điểm lại khá chi tiết trên màn ảnh nhỏ. Series giúp người xem cảm thông và thấu hiểu về cuộc đời của nữ nghệ sĩ truân chuyên.
Năm 21 tuổi, khi tham gia chương trình Primetime (ABC), Britney Spears từng được hỏi về việc liệu âm nhạc và hình ảnh gợi cảm trên sân khấu của cô có thể gây ảnh hưởng tiêu cực cho thanh thiếu niên hay không. Đáp lại, nữ ca sĩ cho biết mình không có trách nhiệm dạy dỗ con cái người khác.
Sự thực, dù xuất hiện trước công chúng trong hình ảnh cô gái mới lớn khám phá khía cạnh gợi cảm của bản thân, Spears chưa bao giờ có quyền kể về bản thân ở ngôi thứ nhất. Câu chuyện cuộc đời cô trên mặt báo luôn được kể thông qua người thứ ba: Spears bị Justin Timberlake gọi là kẻ ngoại tình, bị các tay săn ảnh chụp lại cảnh chăm con vụng về, bị báo lá cải chê cười khi hình ảnh đi mua đồ ăn vặt bị phát tán…
Giữa đỉnh cao sự nghiệp, cuộc đời Britney Spears từng bước bị bóp nghẹt bởi giới truyền thông đương thời - vốn được vận hành bởi nam giới và thường xuyên thiếu đi sự nhạy cảm với phái đẹp. Dưới ngòi bút của họ, Spears là một nghệ sĩ giải trí, một biểu tượng của lối sống buông thả, đồng thời cũng không phải chính cô.
Woody Allen - kẻ dùng truyền thông để trốn tội
Allen v. Farrow, mini-series tài liệu gồm bốn tập của HBO, cung cấp cho khán giả cái nhìn chi tiết về vụ con gái nuôi Dylan Farrow tố cáo đạo diễn kiêm biên kịch lừng danh Woody Allen lạm dụng tình dục mình năm 1992.
 |
| Hình ảnh Woody Allen, Mia Farrow và hai con (Allen đang bế Dylan) thuở còn yên ấm. Ảnh: Getty Images. |
Nhằm mở rộng vấn đề, phim tiến hành phỏng vấn Dylan Farrow, mẹ cô Mia Farrow, nhiều anh chị em khác, người bảo mẫu cũ và bạn bè của gia đình, cũng như chuyên gia giải quyết vấn đề xâm hại tình dục trẻ em, nhân viên điều tra vụ việc khi ấy, bác sĩ tâm thần pháp y, luật sư… Nội dung Allen v. Farrow cho thấy ai mới là người nắm quyền định hướng truyền thông và tại sao.
Xuyên suốt tác phẩm, các nhân vật được phỏng vấn thừa nhận mạng lưới quan hệ rộng khắp cũng như danh tiếng của Allen khi ấy đã góp phần bóp méo sự việc.
Ông sử dụng báo chí như một tấm khiên bảo vệ mình, cũng như chĩa mũi dùi về phía những người không cùng quan điểm. Quyền lực mềm chi phối giới truyền thông của Allen là điều mà Britney Spears, dù giàu có và danh tiếng, không có được.
Theo bộ phim tài liệu, trong khoảng thời gian chung sống, Woody Allen đã có hành vi thao túng tâm lý Mia Farrow, khiến bà trở nên hoài nghi giá trị bản thân trong vai trò một diễn viên cũng như tư cách làm mẹ. Tiếp đến, Allen nhào nặn nhận thức công chúng, khiến họ không thể nhìn nhận sáng tỏ vấn đề.
Nhà phê bình điện ảnh Alissa Wilkinson chỉ ra rằng vị đạo diễn đã có nhiều thập kỷ làm phim về mối quan hệ giữa một người đàn ông trung niên và người tình thiếu nữ. Thành công vang dội của loạt phim khiến cái nhìn của công chúng về mối quan hệ này ngoài đời thực bớt khắt khe hơn.
Allen cũng xây dựng một chiến thuật bài bản, sử dụng tầm ảnh hưởng và uy tín của bản thân để định hướng suy nghĩ cũng như cảm xúc của dư luận về lời tố cáo đến từ cô con gái 7 tuổi hồi tháng 8/1992. Ông liên tục tổ chức họp báo, năng nổ trả lời phỏng vấn. Tất cả nhằm mục đích hạ thấp uy tín của cô và người mẹ đang đấu tranh để tìm lại công bằng.
Woody Allen thao túng truyền thông như thế nào?
Như hai nhà làm phim Kirby Dick và Amy Ziering khẳng định ở cuối mỗi tập Allen v. Farrow, Woody Allen phủ nhận mọi lời cáo buộc bản thân có hành vi tình dục sai trái với Dylan Farrow.
Từ ghi chép nội dung các phiên tòa, biên bản của cảnh sát, lời khai của nhân chứng, các điều tra viên tin rằng tội ác xảy ra với Dylan Farrow khả năng cao là có thật. Khi Allen kiện Mia Farrow để giành quyền nuôi dưỡng ba người con của họ, thẩm phán chịu trách nhiệm xử lý vụ việc đã bác đơn của vị đạo diễn.
Tại Connecticut - nơi vụ xâm hại diễn ra, công tố viên Frank Maco khẳng định họ có đủ bằng chứng để bắt giữ Allen vì tội xâm hại tình dục cấp độ III và IV. Tuy nhiên, bản án không được đưa ra bởi ông muốn bảo vệ Dylan Farrow khỏi tổn thương nghiêm trọng hơn.
Vài ngày sau khi cuộc điều tra được tiến hành ở Connecticut hồi tháng 8/1992, Woody Allen đã tổ chức họp báo, công khai gọi những lời tố cáo nhắm vào mình là âm mưu trả thù của vợ cũ. “Sau cùng, tội lỗi duy nhất tôi phải mang chỉ là ngã vào tình yêu với cô con gái lớn của Mia Farrow”, ông phát biểu với phóng viên có mặt tại sự kiện.
Ngay lập tức, truyền thông chuyển hướng tập trung sang Soon Yi Previn, khi này đã là sinh viên đại học. Soon Yi là bạn đời của Allen từ năm 1997 tới nay.
Sau tuyên bố của Allen, Soon Yi Previn lập tức trở thành cái tên xuất hiện trên trang nhất của nhiều tờ báo. Trong băng thu âm cuộc phỏng vấn với Newsweek, Allen từng buộc tội Mia Farrow, nhưng phủ nhận sau khi bị Farrow phát hiện.
Nếu Spears tránh né truyền thông và bị săn đuổi ráo riết, thì Woody Allen chủ động tiến về phía ống kính, sử dụng báo chí như công cụ để gỡ tội. Trong quãng thời gian bê bối diễn ra, truyền thông vẫn đối xử với Allen bằng sự kính trọng mà ông đã đúc khuôn họ vào. Dưới ngòi bút của nhà báo, Woody Allen hiện lên như một người đàn ông có phẩm giá và xứng đáng được trân trọng.
Woody Allen thoát tội, Britney Spears mất tất cả
Khác biệt giữa cách truyền thông đối xử với Britney Spears và Woody Allen thể hiện rõ nét trong cách những người dẫn chương trình tiếp cận họ khi phỏng vấn.
Steve Kroft đã phỏng vấn Woody Allen bằng giọng điệu chia sẻ trên 60 Minutes. Tại đây, nhà làm phim bào chữa cho bê bối của mình bằng lối ví von nếu muốn làm một kẻ ấu dâm, ông đã thực hiện hành vi đồi bại từ nhiều năm trước.
 |
| Dylan Farrow xuất hiện trong phim tài liệu Allen v. Farrow. Ảnh: HBO. |
Trong khi đó, người dẫn chương trình Matt Lauer của Today đã dùng giọng điệu trịch thượng khi đề nghị Britney Spears, khi này đang mang thai những tháng cuối, phản hồi về việc công chúng chỉ trích cô không biết làm mẹ.
Mia Farrow cho biết Allen từng nói với mình rằng giữa lúc bê bối bạo hành đang căng thẳng: “Đúng sai không quan trọng. Quan trọng là người ta tin vào điều gì”.
Dưới bàn tay của Allen, trong nhiều thập kỷ, công chúng đã tin rằng Mia Farrow bị thần kinh, Dylan Farrow là kẻ bịa đặt, còn lời tố cáo chỉ nhằm trả thù vị đạo diễn sau khi ông công khai tình yêu với Soon Yi Previn.
Allen v. Farrow cũng chỉ ra Woody Allen không phải người duy nhất tuyên truyền câu chuyện này trên mặt báo, mà còn cả luật sư và những chuyên gia được ê-kíp truyền thông của ông trả tiền để lên tiếng. Đội ngũ hùng hậu này, cùng sự ngưỡng mộ mà khán giả dành cho tác phẩm của Woody Allen, đã khiến bi kịch của Dylan Farrow bị che giấu trong nhiều thập kỷ.
Năm 2014, Woody Allen nhận giải Thành tựu trọn đời tại Quả cầu vàng. Sau buổi lễ, khi Dylan Farrow muốn lên tiếng về chuyện cũ, cô bị cả New York Times và L.A. Times từ chối. Sau khi chia sẻ của Farrow được đăng trên blog cá nhân của nhà báo Nicholas Kristof, Times đăng bài phản biện của Allen ở vị trí trang trọng của tờ báo.
Vài năm sau, trong hồi ký, Woody Allen tiếp tục tấn công nỗ lực lên tiếng của Dylan Farrow: “Tưởng tượng xem, tôi buồn biết bao khi con bé viết một lá thư ngỏ. Sự cởi mở là quan trọng, như việc nó than khóc trước bàn dân thiên hạ chẳng nhằm giải quyết vấn đề gì ngoài bôi nhọ thanh danh tôi”.
Những người phụ nữ im lặng
Sự bùng nổ phong trào #MeToo và sự ra đời của tổ chức hỗ trợ nạn nhân xâm hại tình dục Time’s Up đã giúp Dylan Farrow có cơ hội kể lại câu chuyện của mình một cách nghiêm túc. Điều tương tự xảy ra với tình huống của Britney Spears, dù công chúa nhạc pop một thời không chủ động đòi lại công bằng.
 |
| Woody Allen và vợ hiện tại, bà Soon Yi Previn. Hai người kết hôn từ năm 1997. Ảnh: Getty Images. |
Britney Spears vẫn giàu có, nhưng thấp cổ bé họng, bị truyền thông gán cho đủ thử tai tiếng trên đời. Dù danh tiếng bị hủy hoại, trong quá khứ, nữ ca sĩ không có cách nào để tự minh oan cho bản thân. Bởi khi này, mọi phương tiện truyền thông đều chống lại cô. Bản chất bi kịch của Britney Spears khác với Dylan Farrow.
Không có một kẻ thủ ác thực sự nào ra tay hãm hại Spears. Tội lỗi của cô chỉ là cho thế gian thấy sự yếu đuối của bản thân. Nhưng không vì thế nữ ca sĩ không phải gánh chịu những tổn thương nghiêm trọng.
Sau bê bối, Woody Allen phủi tay bước tiếp, còn Britney Spears phải tạm rút lui khỏi ngành giải trí. Tình trạng tâm lý không ổn định cũng khiến nữ ca sĩ không thể lên tiếng bảo vệ chính mình. Bước qua giai đoạn đen tối của cuộc đời, cô không trách cứ ai, không lôi ai ra làm lá chắn để đánh lạc hướng công chúng.
Dù đã lấy lại được một phần ánh hào quang năm nào trên sân khấu ca nhạc, Britney Spears vẫn phải chịu sự giám hộ nghiêm ngặt của cha và đối tác làm ăn. Đây chắc chắn là biện pháp ngăn chặn bi kịch trong quá khứ lặp lại. Về phần mẹ con Dylan và Mia Farrow, họ cũng phải tìm cách ổn định cuộc sống mới, cố gắng không để bi kịch quá khứ kìm hãm mình.
Công chúng có thể tò mò tại sao suốt những năm qua, Spears hay nhà Farrow không cố gắng kể cho thế giới nghe câu chuyện của mình. Họ không làm vậy. Bởi tới lúc này, những người phụ nữ ấy đã ngộ ra ai là người được phép nói, ai sẽ được lắng nghe, và kẻ nào nên biết thân biết phận im lặng sống tiếp đời mình.
