Xét về kết quả, Pháp vs Argentina là trận đấu kịch tính bậc nhất ở World Cup 2018. Nhưng dưới góc độ chiến thuật, đây không chưa phải một màn chạm trán hoàn hảo, bởi Argentina chưa có sự chuẩn bị tốt nhất.
 |
| Messi đã cùng Argentina thất bại trước Pháp. |
Hệ thống bất ổn của Argentina
Trước Pháp tại vòng 1/8, Argentina quyết định đưa Lionel Messi vào vai trò “số 9 ảo” từng làm nên thương hiệu của anh. Argentina vào sân với đội hình không Sergio Aguero mà cũng chẳng có Gonzalo Higuain.
Thay vào đó, Lionel Messi là trung tâm hàng công. Cánh trái là Angel Di Maria, cánh phải là Christian Pavon. Án ngữ trước mặt bộ tứ vệ Gabriel Mercado – Nicolas Otamendi – Marcos Rojo – Tagliafico vẫn là “ông chủ nhỏ” Javier Mascherano. Hai cái tên được chọn làm cầu nối giữa các tuyến là Enzo Perez và Ever Banega.
Ý tưởng về việc áp dụng vai trò “số 9 ảo” tuy gây bất ngờ do đã từ rất lâu nay, qua nhiều đời HLV, Argentina không chơi như vậy. Tuy nhiên có thể nó đến từ mong muốn làm chủ trung tuyến và xuyên phá lớp phòng ngự rất mạnh này của đội tuyển Pháp.
 |
| Argentina muốn làm chủ trung tuyến và xuyên phá lớp phòng ngự rất mạnh của đội tuyển Pháp. Ảnh: Reuters. |
Mặc dù vậy, ngay từ danh sách, chúng ta đã thấy xuất hiện vấn đề trong cách lựa chọn nhân sự của Argentina, chủ yếu nằm ở hai cánh. Di Maria và Pavon khi chơi thuận chân thường chỉ thể hiện là những cầu thủ chạy cánh kiến tạo thông thường.
Trên lý thuyết, điều này không tương hỗ với vai trò “số 9 ảo” của Messi. Một trong những chức năng của “số 9 ảo”, như đã nói, là nhằm bỏ trống khu vực của tiền đạo thông thường, qua đó có khoảng trống hoặc gây bất ngờ, bối rối cho trung vệ đối thủ. Messi lùi sâu chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ là phải có người khai thác.
 |
| Dù ghi bàn song Di Maria không khai thác được khoảng trống mà Messi bỏ lại. Ảnh: Reuters. |
Trong mùa giải 2017/18 vừa qua, Luis Suarez cũng đã nhiều lần chấp nhận xuất phát lệch sang biên như vậy ở Barcelona, đơn giản bởi rồi thì anh cũng sẽ hưởng lợi. Một ví dụ khác ít người nhắc tới là Paris Saint Germain trong giai đoạn 2014-2016, khi Zlatan Ibrahimovic cũng là một “số 9 ảo” hoàn hảo, còn Edinson Cavani thì băng cắt từ biên vào bên trong để ghi bàn.
Có thể dễ dàng nhận thấy rằng việc thay đổi vị trí không làm thay đổi vai trò của những Suarez, Cavani, mà là những phép bù trừ phối hợp hiệu quả cho Messi, Ibrahimovic. Một cách khác để tận dụng khoảng trống này là sử dụng những cầu thủ băng lên tiền vệ trung tâm/tiền vệ công, giống như cách Pep Guardiola đã áp dụng với Thomas Mueller và Arturo Vidal ở Bayern Munich.
Di Maria và Pavon thì không phải mẫu cầu thủ như vậy. Họ là những chân chuyền bóng, đặc biệt khi chơi ở cánh cùng bên chân thuận. Họ không có thói quen xâm nhập, không có kỹ năng di chuyển thoát người của tiền đạo. Cũng khó để đòi hỏi họ “đánh hơi” cơ hội hiệu quả. Điều này dẫn tới một hệ quả không tránh khỏi: rất ít áp lực thực sự được tạo ra trong vòng cấm địa Pháp. Ví dụ, đây là hình ảnh ở phút thứ 11, ngay trước khi Mbappe tạo ra bàn thắng mở tỉ số:
 |
| Khi Messi lùi sang biên trái, không gian phía trong không có phương án nhân sự nào để khai thác. Di Maria không phải mẫu cầu thủ băng cắt dứt điểm, trong khi đó Perez và Banega đều thể hiện hình ảnh mang tính hỗ trợ hơn là xâm nhập dứt điểm. |
Rất dễ tìm kiếm thấy hàng loạt hình ảnh tương tự. Một ví dụ khác ở phút thứ 16:
 |
| Messi lùi sâu, Perez cũng… dạt biên hỗ trợ. Khoảng trống trung lộ không có ai tận dụng. |
Một hình ảnh vô cùng tích cực thực ra đã được Argentina thể hiện ở phút thứ 24, khi Enzo Perez dâng cao như hoán đổi vị trí với Messi.
 |
| “Số 8” Messi và “số 9” Perez. |
Pha bóng này đã kết thúc bằng một tình huống nguy hiểm, khi áp lực được tạo nên một cách đồng đều. Cho dù Enzo Perez trên thực tế đã rơi vào thế việt vị song việc Messi lùi xuống và kéo theo sự di chuyển của hàng phòng ngự Pháp đã mở ra những khoảng trống cho đồng đội khai thác.
Tuy nhiên, đây gần như là một trong những pha bóng hiếm hoi Perez hay bất kỳ cầu thủ nào khác khai thác khoảng trống khi Messi lùi lại. Điều này cho thấy đây là tình huống mang tính phát sinh, thay vì có sự chủ động bài bản.
Số liệu thống kê của trang dữ liệu WhoScored cho thấy, 5 cầu thủ tuyến trên của Argentina gồm Messi, Pavon, Di Maria, Perez, Banega tổng cộng chỉ chạm bóng trong vòng cấm địa đối thủ 17 lần, nhưng chỉ vỏn vẹn 23,5% trong đó diễn ra ở khu vực trung tâm vòng cấm địa – vốn là nơi nhiều bàn thắng được ghi nhất.
 |
| Bản đồ các pha chạm bóng của Messi, Pavon, Di Maria, Banega, Perez trước Pháp. Nguồn: WhoScored. |
Không có mặt trong khu vực nguy hiểm, sao có thể ghi bàn? Hãy lấy ví dụ ở chiều ngược lại. Pháp khi bộ ba Antoine Griezmann, Olivier Giroud và Kylian Mbappe tuy trận này chơi phòng ngự phản công, nhưng họ có rất nhiều cơ hội thực sự gây nguy hiểm, thể hiện qua số lần chạm bóng trong vòng cấm địa đối thủ là 15, trong đó tới 46% ở khu vực trung tâm vòng cấm địa, bao gồm 4 cú dứt điểm, mà 2 trong đó đã trở thành bàn thắng.
 |
| Bản đồ các pha chạm bóng của Griezmann, Giroud, Mbappe trước Argentina. Nguồn: WhoScored. |
Kết luận
Sau cùng, có thể thấy rằng một cầu thủ, một vai trò đặc biệt hay một vài pha bóng xuất sắc (pha kiến tạo cho Sergio Aguero) vẫn không thể là nền tảng thành công. Rất tiếc cho Lionel Messi, bóng đá là một trò chơi tập thể.
Đội tuyển Argentina đã kết thúc giải đấu mà không có lấy một hệ thống thực sự ổn định và bền vững để các cá nhân thể hiện tốt nhất khả năng.Messi có lẽ xứng đáng có nhiều thành công hơn, nhưng cũng như Socrates, Zico, Michel Platini hay chính “sư tổ” Johan Cruyff, World Cup không dành cho anh chăng?
Người ta nói nhiều tới Kylian Mbappe, nhưng kết quả đi tiếp là hoàn toàn xứng đáng với Pháp bởi đó là một nỗ lực tập thể. Nó là nỗ lực của hàng hậu vệ tập trung tối đa, đảm bảo cự ly cực kỳ chặt chẽ với hàng tiền vệ.
 |
| Messi không thể tỏa sáng cho ĐT Argentina tại World Cup 2018. |
Nó là sự hỗ trợ phòng ngự không biết mệt mỏi của chính Giroud và Griezmann – những người chơi cao nhất. Griezmann thậm chí còn ngăn cản trực tiếp cơ hội ăn bàn của Messi ở phút thứ 37 như một hậu vệ thứ thiệt.
Thế nhưng bài học của Argentina, chính Pháp cũng cần học hỏi: ở vòng tứ kết, họ sẽ không thể chơi phòng ngự phản công nữa khi gặp Uruguay. Họ sẽ “phải” tổ chức một hệ thống tấn công làm chủ trận đấu, điều mà nhiều năm nay Didier Deschamps vẫn bị chính giới chuyên môn Pháp chỉ trích.
