Vị luật sư là niềm tự hào của trí tuệ Việt Nam trên đất Pháp

Kể từ sau hội thảo Kỷ niệm 100 năm sinh GS Nguyễn Mạnh Tường (1909-1997) năm 2009 do Đại học Sư phạm Hà Nội tổ chức, một lần nữa, tên tuổi vị luật sư tài ba được tái hiện rõ hơn với độc giả hiện nay qua tác phẩm Niềm tự hào của trí tuệ Việt Nam. Sách do nhà báo Kiều Mai Sơn tuyển chọn.

Lấy hai bằng tiến sĩ ở tuổi 22

Nói về tác phẩm này, tác giả Kiều Mai Sơn chia sẻ cho đến nay, có lẽ đây là cuốn sách đầu tiên giới thiệu về cuộc đời và sự nghiệp của giáo sư, tiến sĩ, luật sư Nguyễn Mạnh Tường. Trước đó chỉ có kỷ yếu dạng A4 nhân hội thảo 2009 về GS Nguyễn Mạnh Tường phát hành nội bộ.

Về nội dung tuyển chọn, theo nhà báo Kiều Mai Sơn: "Một nửa nội dung cuốn sách tôi tuyển chọn tư liệu báo chí viết về sự kiện luật sư Nguyễn Mạnh Tường lập kỷ lục giành 2 bằng tiến sĩ Luật khoa và Văn học trong năm 1932 ở tuổi 22. Đây là một kỷ lục 'vô tiền khoáng hậu', đến nay, tròn 90 năm chưa có người thứ hai".

Tác phẩm Niềm tự hào của trí tuệ Việt Nam do nhà báo Kiều Mai Sơn tuyển chọn. Ảnh: Trần B.A.

Với tiêu đề "Một trang thiếu niên lỗi lạc", phần này tái hiện chân dung một Nguyễn Mạnh Tường tuổi trẻ qua những bài báo khắp ngoài Bắc trong Nam được đăng trên Ngọ báo, Trung Bắc tân văn, Phong hóa tuần báo, Đông Pháp, Sài thành, Đuốc nhà Nam... Điểm chung của các tin bài này đều thể hiện sự tự hào vì nước Nam có một thanh niên tài năng thành danh trên đất Pháp.

Sở dĩ rất nhiều tờ báo năm 1932 đưa tin về Nguyễn Mạnh Tường, bởi trong năm này, chàng thanh niên đất An Nam đã làm nên một sự kiện tri thức "chấn động" dư luận, giành liên tiếp hai tấm bằng tiến sĩ Luật khoa và Văn chương loại xuất sắc tại đất Pháp.

"Mới 22 tuổi, ông Nguyễn Mạnh Tường đã đỗ văn khoa tiến sĩ. Bài luận văn của ông [...] được phê ưu và được hội đồng ngợi khen", Tiểu thuyết tuần san số 1, ngày 28/8/1932 đưa tin; còn Nam phong số 173, tháng 6/1932 trong bài "Gương thanh niên" sau khi giới thiệu thành tích của vị tân tiến sĩ, có đoạn: "Ông Nguyễn Mạnh Tường đáng làm cái gương sáng cho thanh niên nước ta".

Báo Nam phong số 173, tháng 6/1932 khen ngợi Nguyễn Mạnh Tường trong bài "Gương thanh niên". Ảnh: Trần B.A.

Nhiều tư liệu báo chí được dẫn nguyên văn trong Niềm tự hào của trí tuệ Việt Nam ghi lại thành tích, hoạt động của Nguyễn Mạnh Tường sau khi đỗ đạt về nước. Trong đó vị "lưỡng khoa tiến sĩ" có nhiều cuộc diễn thuyết tại hội quán Khai trí Tiến đức, hội Quảng tri Huế... thu hút đông đảo người dự khán. Dư luận khắp nơi chào mừng, tôn vinh thành tích của chàng thanh niên với sự lan tỏa tích cực.

"Phải nói rằng, kỷ lục đỗ 2 bằng tiến sĩ ở tuổi 22 của luật sư Nguyễn Mạnh Tường gây chấn động trong cả Đông Dương thời kỳ đó. Ông trở thành niềm tự hào của trí thức Việt Nam nói riêng, niềm tự hào của người dân Việt Nam mất nước phải chịu thân phận nô lệ, thuộc địa của nước Pháp khi đó - trước năm 1945 - nói chung", người tuyển chọn chia sẻ khi tái hiện chân dung tiến sĩ trẻ tuổi Nguyễn Mạnh Tường qua báo chương.

Câu chuyện hành nghề của luật sư Nguyễn Mạnh Tường

Ở phần hai "Luật sư huyền thoại" là phần viết về những hoạt động sau này của luật sư Nguyễn Mạnh Tường. Tác giả Kiều Mai Sơn chia sẻ: "Nội dung này, tôi giới thiệu với bạn đọc những câu chuyện hành nghề luật của luật sư Nguyễn Mạnh Tường khi làm “thầy cãi” cho các thân chủ của mình từ người cao nhất từng giữ ngôi vị hoàng đế đến những công dân thấp cổ bé họng trong kháng chiến".

Đây là phần giúp người đọc biết được rõ hơn thực tế tác nghiệp nghề luật sư của Nguyễn Mạnh Tường qua nhiều vụ án lớn nhỏ khác nhau. Ở mỗi vụ án, khả năng biện luận, kiến thức nghề luật của vị luật sư này được thể hiện rõ nét, không phân biệt thân chủ sang hèn, cấp bậc, quan trọng là, bảo vệ thân chủ theo đúng tinh thần thượng tôn pháp luật. Những vụ xét xử cố vấn Vĩnh Thụy, vụ án cứu người phụ nữ làng Sêu thoát án tử... là một số minh chứng được đề cập trong tác phẩm này.