CEO và nhà đồng sáng lập Twitter Jack Dorsey vừa rao bán một tài sản “độc nhất vô nhị” của ông: dòng tweet đầu tiên của nền tảng Twitter.
Dòng tweet được đăng vào ngày 21/3/2006 của Jack Dorsey đã được bán với giá rất cao, 2,5 triệu USD qua nền tảng Valuables. Người mua là Sina Estavi, CEO của công ty Bridge Oracle.
 |
| Dòng tweet đầu tiên của Jack Dorsey được bán với giá 2,5 triệu USD. |
Tweet của Jack Dorsey không phải là “vật phẩm” đầu tiên được bán với mức giá cao. Trước đó, bức tranh Nyan trong meme mèo cầu vồng đã được bán với giá tới 600.000 USD. Những tác phẩm nghệ thuật của ca sĩ Grimes cũng được bán với giá tổng cộng gần 6 triệu USD vào cuối tháng 2.
Điểm chung của dòng tweet, bức tranh mèo hay ca khúc của Grimes là gì, và vì sao chúng lại được bán với giá cao như vậy? Tất cả nằm ở công nghệ có tên NFT, một dạng blockchain dành riêng để xác thực các tác phẩm nghệ thuật.
“Bitcoin của nghệ thuật”
NFT viết tắt của non-fungible token, là công nghệ blockchain đang được chú ý nhất trên thị trường nghệ thuật. Mấu chốt của công nghệ này là tính độc nhất hay “không thể thay thế” (non-fungible).
Nhiều loại tiền mã hoá hoạt động theo cơ chế thay thế được. Bitcoin là ví dụ: nếu bán đi một Bitcoin, bạn có thể mua lại một Bitcoin khác với giá trị và chức năng tương đương. Tuy nhiên, một vật phẩm NFT là duy nhất. Bạn chỉ có thể đổi các vật phẩm NFT với nhau, chứ không thể kiếm được một vật phẩm khác giống hệt.
 |
| Ảnh gốc của chú mèo Nyan được bán với giá gần 600.000 USD qua sàn giao dịch Foundation dùng công nghệ NFT. Ảnh: Deviant Art. |
NFT có thể được ứng dụng với bất kỳ tài sản số nào, như hình ảnh hay âm nhạc, thậm chí là dòng tweet như trường hợp Jack Dorsey.
Công nghệ này hoạt động trên nền tảng blockchain Ethereum. Blockchain Ethereum có thể lưu trữ thêm các thông tin, cho phép xác thực một vật phẩm số là duy nhất.
Nhờ những đặc tính này, NFT đang được kỳ vọng trở thành phiên bản số của ngành sưu tầm nghệ thuật. Thay vì sở hữu một bức tranh hay bản ghi âm nhạc trên đĩa than, người sưu tầm sẽ có phiên bản số của một tác phẩm nào đó. Khả năng xác thực bằng blockchain cho phép tránh khỏi tình trạng tác phẩm làm giả, nhái.
Giới âm nhạc đang bắt sóng trào lưu này rất nhanh. Rapper Mike Shinoda của Linkin Park, DJ deadmau5 và ca sĩ William Shatner đã bán nhiều bài hát, sticker qua hình thức NFT.
Có phải tương lai của ngành sưu tầm?
Để hướng tới thay thế những đồ sưu tầm thông thường, NFT có nhiều tính chất khá giống với việc mua một vật phẩm. Hợp đồng NFT có thể cho phép tác giả của sản phẩm nghệ thuật được hưởng phần trăm với mỗi giao dịch, và sẽ giàu lên nếu món đồ của họ được mua đi bán lại nhiều lần.
Bên cạnh đó, các hợp đồng NFT cũng có thể quy định kỹ về quyền sở hữu, sử dụng của người chủ mới. Mọi người đều có thể bấm chuột phải và tải một bức ảnh trên mạng về, nhưng đó có thể là hành vi vi phạm bản quyền nếu như bức ảnh đó đã được bán độc quyền cho người chủ mới.
 |
| Tấm thẻ bài phong cách Pokemon của YouTuber Logan Paul được bán với giá 17.000 USD. Ảnh: Logan Paul. |
Giống như tác phẩm nghệ thuật sưu tầm thông thường, một số chủ nhân của tác phẩm NFT cũng hi vọng vật phẩm mình sở hữu sẽ tăng giá trong tương lai. Bức ảnh con ma Gucci được bán với giá gốc 3.600 USD, nhưng chủ mới đang rao bán lại với giá 16.300 USD.
Ngoài những vật phẩm thực sự là duy nhất, nhiều tác phẩm NFT cũng đang được bán như một trò đùa. YouTuber Logan Paul đã cắt nhiều đoạn clip từ những video đăng tải công khai của mình trên mạng, và bán với giá 20.000 USD. Tấm card làm theo phong cách Pokemon của Paul cũng có giá 17.000 USD khi bán lại.
Do người bán toàn quyền lựa chọn, không ai có thể ngăn cản Logan Paul không cắt đúng những đoạn clip đã bán, và bán lại một lần nữa, cho một chủ sở hữu khác. Lúc này, tính duy nhất của vật phẩm đã không còn.
Không phải chỉ có giới nghệ thuật mới sử dụng NFT. Hãng Nike cũng ứng dụng một công nghệ tương tự, gọi là CryptoKicks, để xác thực những đôi giày giới hạn của mình. Khi mua một đôi giày có CryptoKicks, bạn sẽ nhận thêm một mã duy nhất để xác thực là chủ sở hữu của giày.
 |
| Công nghệ CryptoKicks của Nike cho phép xác thực những đôi giày giới hạn. Ảnh: Nike. |
Vẫn còn quá sớm để kết luận liệu NFT có thể phát triển hơn trong tương lai và trở thành hình thức sở hữu nghệ thuật số. Vincent Harrison, nhà sưu tập nổi tiếng tại New York tin rằng công nghệ này mới chỉ ở giai đoạn bắt đầu của quá trình chuyển đổi, giúp cho ngành sưu tập vượt qua những khó khăn của dịch Covid-19 và thực tế là hàng loạt bảo tàng, phòng tranh đang phải đóng cửa.
“Đây là sự tăng tốc của một quá trình chuyển đổi văn hoá”, ông Harrison nhận xét.
Dù vậy, Federica Beretta, giám đốc phòng tranh Opera tại London cho rằng tác phẩm nghệ thuật gốc như những bức tranh vẫn sẽ chiếm ưu thế trong tương lai.
“Tôi không tin rằng nghệ thuật trong tương lai sẽ chỉ toàn những tác phẩm số”, ông Beretta chia sẻ.
