Tuyển sinh 2026 thay đổi thế nào và học sinh cần chuẩn bị những gì?

Khác với những năm trước, kỳ tuyển sinh 2026 không chỉ là thay đổi về mặt kỹ thuật, mà là bước dịch chuyển đáng kể trong tư duy đào tạo và đánh giá năng lực học sinh. Khi Bộ GD&ĐT điều chỉnh cấu trúc bài thi theo hướng giảm ghi nhớ, tăng vận dụng, các trường đại học đồng thời linh hoạt hơn trong xét tuyển, mở rộng tổ hợp và triển khai nhận hồ sơ xét học bổng sớm. Điều này đòi hỏi phụ huynh nắm bắt kịp thời để định hướng cho con ngay từ lớp 11-12, bởi việc chuẩn bị sớm sẽ quyết định rất lớn đến tâm lý, chiến lược và khả năng trúng tuyển của học sinh.

Xu hướng tuyển sinh 2026: Linh hoạt hơn, mở rộng hơn và sớm hơn

Trong khoảng 3 năm gần đây, các trường đại học chuyển mạnh sang đa dạng hóa phương thức xét tuyển, nhưng đến 2026, sự thay đổi này trở nên rõ nét hơn. Hiện nhiều trường đã công bố phương thức tuyển sinh dự kiến năm 2026 với nhiều phương thức xét tuyển như: Kết quả thi Đánh giá năng lực HSA, kết quả thi tốt nghiệp THPT, xét học bạ và xét tuyển thẳng, ưu tiên, cùng với các phương thức kết hợp như chứng chỉ quốc tế (SAT, A-Level, IELTS), kết hợp năng khiếu/phỏng vấn, tùy theo từng trường và ngành đặc thù, nhằm tạo nhiều cơ hội cho thí sinh. Điều này giảm áp lực dồn vào kỳ thi tốt nghiệp và phù hợp với xu hướng chung của thế giới: Đánh giá quá trình, không chỉ đánh giá một kỳ thi duy nhất.

Sự điều chỉnh tổ hợp xét tuyển đang gây chú ý lớn khi nhiều trường công lập và ngoài công lập đã công bố định hướng giảm những tổ hợp thiên về ghi nhớ và tăng sự hài hòa giữa tự nhiên - xã hội - ngoại ngữ. Sự thay đổi rõ rệt nhất đến từ nhóm trường quân đội. Trong phương án tuyển sinh 2026, Trường Sĩ quan Chính trị và Học viện Biên phòng thông báo loại bỏ tổ hợp C00 (Văn - Sử - Địa). Các tổ hợp truyền thống khác như A00 (Toán - Lý - Hóa), A01 (Toán - Lý - Anh) và C01 (Văn - Toán - Lý) cũng không còn trong danh sách xét tuyển của một số ngành.

Tại nhóm trường xã hội nhân văn, xu hướng tương tự cũng diễn ra. Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQGHN) cho biết dự kiến ngừng xét tổ hợp C00 ở 11 ngành trong phương thức dùng điểm thi tốt nghiệp 2026, bao gồm Báo chí, Tâm lý học, Quan hệ công chúng… Thay đổi này dù đã được thông báo từ năm 2025 nhưng vẫn gây nhiều bất ngờ cho học sinh theo định hướng khối C. Học viện Báo chí và Tuyên truyền cũng đã dừng xét tuyển khối C và các khối có môn Địa lý từ năm 2025, tiếp tục khẳng định xu hướng giảm ưu thế của các môn xã hội trong tuyển sinh đại học.

Khác với những năm trước, kỳ tuyển sinh 2026 không chỉ là thay đổi về mặt kỹ thuật, mà là bước dịch chuyển đáng kể trong tư duy đào tạo và đánh giá năng lực học sinh. Khi Bộ GD&ĐT điều chỉnh cấu trúc bài thi theo hướng giảm ghi nhớ, tăng vận dụng, các trường đại học đồng thời linh hoạt hơn trong xét tuyển, mở rộng tổ hợp và triển khai nhận hồ sơ xét học bổng sớm. Điều này đòi hỏi phụ huynh nắm bắt kịp thời để định hướng cho con ngay từ lớp 11-12, bởi việc chuẩn bị sớm sẽ quyết định rất lớn đến tâm lý, chiến lược và khả năng trúng tuyển của học sinh.

So với những năm trước, học sinh tại các trường THPT có nhiều lựa chọn về hình thức xét tuyển hơn vào đợt tuyển sinh năm học 2026.

Thêm vào đó, tổ hợp xét tuyển được mở rộng nhằm “bắt tín hiệu” từ chính thế mạnh của học sinh. Không ít trường dự kiến tăng tỷ trọng điểm học tập các năm trước, thay vì tập trung hoàn toàn vào năm lớp 12. Với thay đổi này, học sinh không cần “chạy nước rút” hay chịu áp lực dồn nén vào giai đoạn cuối cấp mà có thể chuẩn hóa lộ trình từ lớp 11.

Đối với phụ huynh, điều này đặt ra yêu cầu đồng hành sớm hơn. Thay vì đợi con hoàn thành kỳ thi THPT, phụ huynh cần định hướng ngành học dựa trên thiên hướng và năng lực của con, hỗ trợ con lựa chọn tổ hợp và phân bổ thời gian học phù hợp. Mỗi phương thức xét tuyển đều có ưu - nhược điểm riêng, và việc hiểu rõ từng phương thức giúp gia đình tránh được việc “ôm đồm” hoặc chuẩn bị quá muộn.

Học sinh cần chuẩn bị gì để phù hợp chính sách mới?

Với xu hướng đánh giá năng lực và thay đổi về tổ hợp, thời gian xét tuyển, chiến lược học tập của học sinh sẽ thay đổi đáng kể. Trọng tâm không còn nằm ở việc luyện đề theo mẫu hay học tủ, mà chuyển sang khả năng hiểu bản chất, phân tích và vận dụng kiến thức. Đây là hướng đi phù hợp với các kỳ thi hiện đại, đồng thời tạo lợi thế rõ rệt cho những em có nền tảng vững và biết xây dựng kế hoạch dài hơi.

Học sinh THPT sẽ bớt áp lực khi không còn phải lo lắng cho giai đoạn “chạy nước rút” vào giai đoạn thi tuyển sinh đại học hàng năm.

Bên cạnh đó, phụ huynh và học sinh cũng cần chú ý đến các chính sách mới từ các trường đại học. Trong nhóm trường ngoài công lập, một số đơn vị đã bắt đầu đánh giá, xét học bổng cho học sinh dựa trên kết quả lớp 11. Theo thông tin dự kiến, Trường Đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM (UEF) sẽ triển khai chính sách xét học bổng dựa trên điểm trung bình 3 môn lớp 11 theo tổ hợp xét tuyển, thay vì chỉ dựa vào học bạ lớp 12 như nhiều mùa tuyển sinh trước. Đây là điều chỉnh cho phép học sinh tiếp cận học bổng ngay từ giữa cấp ba, giảm áp lực năm cuối và sớm xác định ngành học phù hợp. Bên cạnh đó, UEF cũng dự kiến duy trì mức học phí ổn định toàn khóa, trung bình khoảng 20 - 22 triệu đồng mỗi học kỳ, giúp phụ huynh dễ dàng lập kế hoạch tài chính dài hạn mà không lo biến động chi phí theo từng năm học.

Ngoài ra, mỗi năm trường cũng trao tặng nhiều suất học bổng doanh nghiệp (35-50%), học bổng tài năng (từ 25% đến 100%), học bổng giáo dục (50%), gia đình (10%) cho thí sinh đạt điều kiện theo quy định của trường.

Với chính sách trao học bổng cho học sinh, UEF thu hút sự quan tâm của đông đảo phụ huynh và học sinh.

Ở góc độ chiến lược, học sinh cần bắt đầu xác định ngành học mình thực sự phù hợp, tìm hiểu kỹ phương thức xét tuyển của từng trường, đặc biệt là mốc thời gian nhận hồ sơ. Trong bối cảnh các trường mở rộng ưu tiên xét tuyển học bổng, định hướng nghề nghiệp sớm, việc chậm cập nhật thông tin đồng nghĩa đánh mất lợi thế cạnh tranh. Phụ huynh có thể đồng hành bằng cách cùng con phân tích thế mạnh, yêu cầu ngành nghề, cân nhắc năng lực thực tế và lựa chọn lộ trình tối ưu thay vì chạy theo xu hướng.