Tuy nhiên, trên thực tế chợ truyền thống vẫn có sức sống mãnh liệt, trong khi việc phát triển siêu thị (ST), trung tâm thương mại (TTTM) lại tiềm ẩn không ít rủi ro, và nếu quản lý không tốt sẽ trở thành nơi tiêu thụ hàng lậu, hàng không rõ nguồn gốc...
Công năng hạ tầng hơn nhu cầu thực tế
TP.HCM hiện có gần 100 TTTM, hơn 100 ST và 240 chợ truyền thống, mạng lưới kinh doanh bán lẻ vì thế có thể đã lớn hơn nhu cầu kinh doanh, mua sắm thực tế của người dân. Nhiều loại hình bán lẻ khác như cửa hàng tiện lợi (CHTL), ST mini, cửa hàng (CH) thực phẩm Co.op Food của Saigon Co.op, chuỗi bán lẻ Circle K (Mỹ), hệ thống Shop & Go (Singapore)... đã phát triển với hơn 730 CH các loại.
 |
|
Tòa tháp Sài Gòn One Tower (bên cạnh Bitexco). |
Hiện diễn biến cuộc đua giành thị phần bán lẻ cho thấy, phần lớn tập trung ở phân khúc ST, chuỗi CHTL. Hệ thống Bs Mart (Thái Lan) hiện có 96 CH, dự kiến sẽ đạt con số 300 vào năm 2018. Shop & Go vào Việt Nam từ năm 2005, hiện sở hữu hơn 100 CH. Circle K (Mỹ) đã khẳng định tên tuổi với gần 100 CH. Các hệ thống bán lẻ trên chủ yếu tập trung tại TP.HCM và Hà Nội.
Tuy nhiên, tính về quy mô thì Saigon Co.op vẫn được đánh giá vượt trội. Thương hiệu này đã phát triển được 70 ST Co.op Mart, 74 CH thực phẩm Co.op Food, đại ST Co.opXtra..., có khả năng phục vụ hơn 300.000 lượt mua sắm mỗi ngày. Năm 2013 doanh thu toàn hệ thống đạt 22.000 tỷ đồng, cung cấp việc làm cho 14.000 lao động. Cùng với đó, các loại hình bán lẻ như CH tạp hóa, gian hàng tại các tòa nhà chung cư hiện đại... cũng góp vai trò lớn trong hệ thống phân phối tại TP.HCM. Điều đó cho thấy, nếu tiếp tục phát triển theo đà này thì thời gian tới sẽ có nhiều TTTM phải chuyển đổi công năng hoặc chỉ hoạt động cầm chừng.
Theo nghiên cứu của công ty Savills Việt Nam, nguồn cung về mặt bằng bán lẻ tại TPHCM đạt khoảng 851.000m2, và từ quý 4/2014 trở đi sẽ có khoảng 1,3 triệu mét vuông diện tích bán lẻ từ 59 DA mới gia nhập thị trường. Tuy nhiên, trong đó chỉ có 24% đang được xây dựng hoặc trong giai đoạn hoàn thiện. Tương lai gần, nếu tất cả DA xây dựng TTTM đi vào hoạt động thì cung vượt cầu là điều tất yếu, trong khi các TTTM chưa chứng tỏ được khả năng vượt trội so với các loại hình bán lẻ khác.
Về hình thức thì cách tổ chức hệ thống mua bán ở các TTTM hiện nay vẫn chẳng khác là bao so với chợ truyền thống. Một Cảnh sát kinh tế Công an TP.HCM cho biết, trên thực tế các TTTM như Parkson được tổ chức dưới hình thức cho thuê mặt bằng bán lẻ, ai có nhu cầu và đáp ứng điều kiện đều có thể thuê gian hàng, và không loại trừ việc hàng lậu được tuồn vào đây. Đội Quản lý thị trường 5B từng bắt giữ lô hàng lậu cao cấp như tân dược dùng trong công nghệ làm đẹp, kính áp tròng, mỹ phẩm, thời trang... mang tên các thương hiệu nổi tiếng thế giới với số lượng lớn tại khu vực giao nhận của TTTM An Đông Plaza, quận 5.
Trước đó, vụ bắt giữ lô hàng hiệu Gucci - Milano trị giá hàng trăm tỷ đồng tại CH thuê của khách sạn Sheraton, Q1 cũng lộ ra đường dây buôn lậu quy mô lớn. Điều đó cho thấy, suốt thời gian dài hàng lậu đã núp bóng các cửa hàng sang trọng để mặc sức tung hoành.
Công trình phức hợp thành "biểu tượng nợ nần"
Theo nhiều chuyên gia kinh tế, việc phát triển các tòa nhà tích hợp, TTTM nếu không cẩn thận sẽ tạo ra sự lãng phí lớn. Việc đầu tư một TTTM hiện nay cần nhiều vốn, trong khi sự đình trệ của công trình, như tòa tháp Sài Gòn One Tower (tên gọi mới của M&C Tower, số 34 Tôn Đức Thắng, quận 1) dẫn đến không ít hệ lụy là một ví dụ.
Theo thiết kế, công trình 41 tầng này gồm một TTTM dịch vụ 6 tầng, khối văn phòng đạt chuẩn quốc tế cao 34 tầng và khối 133 căn hộ cao cấp... với tổng vốn đầu tư ban đầu khoảng 200 triệu USD. Điều đáng buồn là sau khi hoàn thành khoảng 70-80%, công trình bị "đắp chiếu" vài năm nay và trở thành "biểu tượng nợ nần, đóng băng" của thị trường bất động sản. Chủ đầu tư DA là công ty cổ phần địa ốc Sài Gòn M&C - liên doanh giữa Tổng công ty du lịch Sài Gòn (Saigontourist) với công ty cổ phần M&C, Ngân hàng Đông Á và công ty quản lý quỹ Đông Á...
Báo cáo tài chính năm 2012 của phía M&C cho thấy, năm 2004 mảnh đất xây dựng tòa nhà này trị giá khoảng 12 triệu USD (tương đương 200 tỷ đồng). Chủ đầu tư đã chi phí khoảng 2.919 tỷ vào xây dựng nhưng đến nay công trình này vẫn "đắp chiếu".
