Từ những trạm nghe lén đến điều chiến đấu cơ và giờ đây là triển khai tên lửa đất đối không, việc Trung Quốc mở rộng cơ sở ở quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam là dấu hiệu cho thấy kế hoạch dài hạn nhằm tăng cường khả năng quân sự của Bắc Kinh trên Biển Đông, theo Reuters.
Các nhà ngoại giao và chuyên gia an ninh có liên hệ với những chiến lược gia quân sự Trung Quốc nhận định, động thái của Bắc Kinh nhằm vũ trang và mở rộng các cơ sở được thiết lập lâu dài trên quần đảo Hoàng Sa, rất có thể sẽ được tiến hành ra các đảo nhân tạo mà nước này xây dựng phi pháp ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam, cách Hoàng Sa khoảng 500 km về phía nam.
Ian Storey, chuyên gia về Biển Đông tại Viện ISEAS Yusof Ishak của Singapore, nhận định, ông tin rằng Trung Quốc sẽ triển khai những vũ khí tương tự tới các đảo mà nước này chiếm đóng phi pháp ở Trường Sa trong khoảng 1-2 năm nữa.
Cùng quan điểm, Bonnie Glaser, một nhà phân tích quân sự thuộc Trung tâm An ninh và Nghiên cứu Quốc tế tại Washington, cho rằng, việc tăng cường khí tài ở quần đảo Hoàng Sa là tiền đề cho việc triển khai quân sự tương tự tới những đảo mà Trung Quốc cải tạo trái phép ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Ngoài ra, giới chức Trung Quốc có thể vin vào những hoạt động gần đây của Mỹ trên Biển Đông để biện minh cho hành động của mình. Tuy nhiên, theo ông Glaser, Bắc Kinh đã “có kế hoạch từ lâu”.
 |
|
Đảo Phú Lâm thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Ảnh: Globalbalita.com |
Cuối cùng, Bắc Kinh sẽ sử dụng cả hai quần đảo cho các hoạt động của chiến đấu cơ và giám sát thường xuyên, bao gồm tuần tra chống ngầm. Trong khi đó, việc đưa dân thường tới đảo sinh sống cũng là cách để Trung Quốc củng cố yêu sách chủ quyền trên Biển Đông
Quan trọng hơn, các cơ sở này sẽ cho phép Bắc Kinh có thể thiết lập vùng nhận dạng phòng không trên Biển Đông, tương tự vùng nhận dạng phòng không mà nước này đơn phương thiết lập trên biển Hoa Đông vào năm 2013.
Các quan chức Mỹ ngày 18/2 xác nhận, Trung Quốc gần đây đã triển khai tên lửa đất đối không trên đảo Phú Lâm, thuộc quần đảo Hoàng Sa của Việt Nam. Washington chỉ trích động thái này đi ngược với những cam kết trước đó của Bắc Kinh rằng không quân sự hóa Biển Đông.
Hệ thống tên lửa phòng không HQ-9, dẫn đường bởi hệ thống radar theo dõi, phạm vi hoạt động 200 km và là vũ khí phòng thủ quan trọng nhất mà Trung Quốc vừa triển khai đến quần đảo Hoàng Sa, Reuters dẫn thông tin từ các tùy viên quân sự khu vực cho hay.
Động thái này có thể gây phức tạp cho công tác tuần tra giám sát thường xuyên của các chiến đấu cơ Mỹ và Nhật Bản trên Biển Đông, cũng như những chuyến bay của máy bay ném bom tầm xa B-52 của Mỹ.
Xây dựng cơ sở tương tự ở Trường Sa
Việc bành trướng của Trung Quốc trên quần đảo Hoàng Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam bị Bắc Kinh chiếm đóng bằng vũ lực từ năm 1974, diễn ra trước khi nước này tiến hành cải tạo phi pháp quy mô lớn trên 7 rạn san hô ở quần đảo Trường Sa cách đây 3 năm.
Tháng 11/2015, Bắc Kinh cho hạ cánh các chiến đấu cơ trên một đường băng mà nước này xây dựng trái phép trên đảo Phú Lâm của Việt Nam. Nước này cũng hoàn thành việc gia cố các nhà chứa máy bay trên đảo, Reuters dẫn lời các nhà ngoại giao khu vực cho biết.
Bắc Kinh còn mở rộng các cơ sở phục vụ lực lượng tuần duyên và đánh bắt cá, xây dựng các bể chứa nhiên liệu và nhà ở cho hơn 1.000 dân thường tại cái gọi là “thành phố Tam Sa” mà nước này trắng trợn tuyên bố năm 2012.
Trung Quốc cũng nâng cấp các thiết bị phủ sóng radar và giám sát điện tử. Theo giới phân tích, quần đảo Hoàng Sa sẽ đóng một phần quan trọng trong việc bảo vệ hạm đội tàu ngầm trang bị hạt nhân của Trung Quốc trên đảo Hải Nam, cách Hoàng Sa 200 km về phía bắc.
 |
| Tàu của lực lượng tuần duyên Trung Quốc đi gần tàu Cảnh sát biển Việt Nam trên Biển Đông vào tháng 5/2014. Ảnh: Reuters |
Các chuyên gia nhận định, một cơ sở tương tự được xây dựng tại Trường Sa sẽ tạo cơ hội cho Trung Quốc hiện diện quân sự thường trực đầu tiên tại trung tâm hàng hải của Đông Nam Á.
Trung Quốc tuyên bố yêu sách chủ quyền phần lớn Biển Đông, nơi có tuyến đường thủy trị giá hơn 5 nghìn tỷ USD trong thương mại đường biển mỗi năm.
Khai thác các cơ sở lưỡng dụng
Giới chức Trung Quốc luôn nhấn mạnh tính chất dân sự trên các đảo mà nước này bồi lấp phi pháp ở quần đảo Trường Sa của Việt Nam, bao gồm các ngọn hải đăng, cơ sở tìm kiếm, cứu hộ và trạm nghiên cứu môi trường.
Gần đây, Trung Quốc hoàn thành 3 đường băng và tuyên bố hạ cánh thử nghiệm thành công máy bay dân sự trên đường băng mới dài 3.000 m tại đá Chữ Thập, thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam.
Giới phân tích Trung Quốc nhận định, các chuyến bay dân sự đầu tiên của nước này từ Trường Sa có thể bắt đầu trong vài tháng tới.
Wu Shicun, người đứng đầu Viện Quốc gia Trung Quốc về Nghiên cứu Biển Đông, cho biết bài học từ việc mở rộng quần đảo Hoàng Sa có thể được áp dụng tương tự tại Trường Sa, đặc biệt là việc quản lý nguồn nước và rác thải.
Yanmei Xie, một nhà phân tích an ninh tại Bắc Kinh cùng nhóm chuyên gia cố vấn khủng hoảng toàn cầu cho biết, Trung Quốc sẽ tìm cách khai thác các cơ sở lưỡng dụng, như hệ thống radar và đường băng, trên quần đảo Trường Sa nhưng sẽ thận trọng hơn trong việc công khai tài sản quân sự được triển khai tới đây.
“Quần đảo Trường Sa phức tạp hơn bởi liên quan đến tuyên bố chủ quyền của nhiều bên. Nó có thể khiến Trung Quốc tổn hại về ngoại giao và địa chính trị", bà Xie nói.
