Trùm phát xít Hitler qua ký ức của hàng xóm

Hơn 8 thập kỷ trôi qua, nhưng cậu bé Edgar Feuchtwanger ngày ấy, nay là một nhà lịch sử gần 90 tuổi, vẫn không quên được người hàng xóm - Hitler - trong ký ức tuổi thơ.

Hitler trong ký ức của người hàng xóm, từng là giảng viên môn lịch sử tại Đại học Southampton. Edgar Feuchtwanger (trải) ngày còn nhỏ và nhà lịch sử của hiện tại.

Edgar Feuchtwanger năm nay 88 tuổi. Ông xuất thân trong một gia đình Do Thái, gia đình ông hồi đó ở đối diện với căn nhà 2 tầng của Hitler tại Prinzregentenplatz 16, Munich, Đức.

Dưới đây là bản lược dịch những ký ức của nhà lịch sử Edgar Feuchtwanger trên BBC và Independent, người từng sống gần nơi Hitler ở cho đến năm 1939.

Một bức ảnh thời thơ ấu của Edgar Feuchtwanger.

Khi tôi 9 tuổi, tôi thường nhìn thấy Hitler khi đi cùng vú nuôi. Nhà chúng tôi đối diện với tòa nhà 2 tầng của Hitler tại Prinzregentenplatz 16, Munich.

Đó là khoảng thời gian đầu Hitler lên nắm quyền Thủ tướng Đức (năm 1933). Thời điểm đó, tôi chỉ thấy một hoặc 2 chiếc xe thường hộ tống Hitler. Đến những năm giữa 1930, có đến cả đoàn xe hộ tống Hitler, gồm 4 đến 5 chiếc Mercedes màu đen. Khi xuất hiện, trùm phát xít thường mặc quân phục và ngồi xe dẫn đầu cả đoàn.

Trùm phát xít Đức Hitler.

Hàng ngày đến trường, tôi thường choáng ngợp trước đoàn xe Mercedes hoành tráng lấp lánh ánh bạc của Hitler lao ra từ gara trong biệt thự của Heinrich Hoffmann (Heinrich Hoffmann vốn là nhiếp ảnh gia của Hitler). Gia đình một người bạn học của tôi sống gần biệt thự của Hoffmann. Tôi có lần tới nhà bạn và thấy Hitler ngồi yên lặng trên ghế ở vườn nhà bên cạnh.

Có điều gì đó rất ghê sợ, tôi cảm nhận thấy vậy mặc dù vẫn là trẻ con. Vài ngày trước ngày 30/6/1934 mà sau này gọi là sự kiện Đêm của những con dao dài, không khí thật nặng nề. Vào khoảng 6h sáng ngày thứ 7 kinh hoàng đó, tôi đã chứng kiến sự chuẩn bị cho sự kiện mà sau này trở thành cuộc thảm sát chính trị tồi tệ nhất trong lịch sử châu Âu kể từ sau vụ thảm sát đêm Bartholomew năm 1572 tại Paris (Pháp).

Sáng sớm hôm đó, tôi thức tỉnh vì tiếng cửa xe ô tô đập chan chát, tiếng chân người rầm rập và cả tiếng nói ồn ào của nhiều người. Tôi ló đầu ra cửa sổ, đủ cao để nhìn ra phía ngoài cửa sổ. Cả dãy xe ô tô dài đậu trước tòa nhà của Hitler, người ra người vào tấp nập.

Là một nhà lịch sử, sau này tôi hiểu rằng, đó là thời điểm Đảng Đức Quốc xã của Hitler thanh trừng Lực lượng SA. Nguyên nhân là so sự bất đồng chính kiến giữa Hitler, người đứng đầu Đức Quốc xã và Ernst Rohm, Tham mưu trưởng của Lực lượng Sturmabteilung (còn gọi là SA).

Dù sở hữu lực lượng SA rất hùng mạnh nhưng Rohm vẫn chưa hài lòng. Rohm muốn có sức ảnh hưởng nhiều hơn, muốn SA là nền tảng cho Quân đội Nhân dân mới của Đức. Mong muốn của Rohm đi ngược với những gì Hitler cần. Quan hệ của 2 bên ngày càng tồi tệ và dẫn đến hậu quả là cuộc thanh trừng đẫm máu ngày từ 30/6/1934 đến ngày 2/7/1934 khiến ít nhất 85 người thiệt mạng. (Nhiều tài liệu đưa ra con số người thiệt mạng lên tới hàng trăm người).

Tôi vẫn còn nhớ Ernst Rohm có dáng người đậm và khuôn mặt dữ dằn. Có lần tôi gặp Rohm ôm mẹ rời điểm bỏ phiếu. Ernst Rohm bị bắt ở khách sạn Hanslbauer tại Bad Wiessee, một thị xã cách Munich khoảng 50 km về phía nam. Tại đây, một số lãnh đạo khác của SA cũng bị bắt. Một số người bị giết ngay tại đó, một số người khác thì bị tiêu diệt trong thời gian sau. Roehm bị giết ngày 2/7/1934 theo lệnh của Hitler.

Mặc dù xảy ra vụ thanh trừng đẫm máu trên nhưng gia đình tôi vẫn cố gắng để có một cuộc sống bình thường. Mùa hè năm đó, chúng tôi đi du lịch như mọi năm ở khu resort tại Lake Starnberg, gần Munich. Trong khu gia đình tôi ở hồi đó, tôi còn nhớ có 2 đứa trẻ, khoảng 8, 9 tuổi. Ai cũng biết bố mẹ chúng bị giết chết trong vụ Đêm của những con dao dài. Tuy nhiên, chẳng ai dám nhìn chúng hoặc nói với chúng tiếng nào. Tôi không chắc chắn nhưng theo tôi đó là con của Tướng Von Bredow và Tướng Von Schleicher (Tướng Von Schleicher bị bắn cùng vợ).

Một hôm, mẹ tôi đưa tôi đến cửa hàng mua kẹo và chúng tôi nhìn thấy 2 đứa trẻ này. Chúng đi cùng với một phụ nữ, mà có lẽ đó là người bảo hộ. Khi 3 người rời cửa hàng, một người phụ nữ đứng trong cửa hàng chỉ nói: “Thật tội nghiệp bọn trẻ” và không nói thêm gì khác.

Với hy vọng chế độ phát xít sẽ sụp đổ, chúng tôi ở lại Munich thêm 4 năm nữa. Tháng 3/1938, khi đó tôi 13 tuổi, tôi nhìn thấy Hitler rời tòa nhà dẫn đầu đoàn với chiếc Mercedes 6 bánh, màu xám mui trần tới Áo vì sự kiện sáp nhập Áo và Đức.

Một bức hình của Hitler năm 1938 tại Berlin (Đức).

Vài ngày sau trùm phát xít trở về trong chiến thắng. Hắn đứng trên xe ô tô trước sự reo hò của đám đông.

Tháng 9/1938 vào thời điểm Hội nghị Munich, tôi thấy một đoàn xe đi dưới đường. Từng xem ảnh trên báo, tôi nhận ra Mussolini – Thủ tướng phát xít Italy, theo sau ông này có nhiều người hộ tống.

Tháng 11, sau vụ thảm sát người Do Thái Kristallnacht của Hitler, bố tôi phải vào trại tập trung ở Dachau 6 tuần. Khi cha trở về, tôi vẫn còn nhớ như in hình ảnh cha nằm trên giường với chiếc đầu cạo và đầy vết bầm tím.

Thật kinh hoàng. Chúng tôi không thể hy vọng ở lại lâu hơn tại Đức. Tôi đến Anh tháng 2/1939. Bố mẹ tôi thời gian sau đó cũng tới Anh. Gia đình tôi hội ngộ ở Anh tháng 5/1939.

Tác giả của những hồi ức này, Feuchtwanger, có lần quay về Munich (Đức) những năm 1950. Ông nhìn lại căn nhà nơi Hitler đã sống, gắn với một thời kỳ lịch sử của thế giới. Tòa nhà vẫn đứng đó nhưng chẳng có dấu ấn gì của quá khứ, nơi kẻ có ảnh hưởng lớn tới lịch sử thế giới, từng sinh sống.

Tiểu sử của Edgar Feuchtwanger   - Sinh ngày 28/9/1924 tại Munich (Đức). - Đến Anh năm 1939, 5 năm sau đó học lịch sử tại Đại học Cambridge. - Năm 1959, ông trở thành giảng viên dạy sử tại Đại học Southampton năm 1959. - Kết hôn với Primrose Mary Essame năm 1962. Hai người có chung 3 người con. - Ông hiện sống ở Winchester, miền Nam nước Anh.

đỗ quyên

Theo Infonet