Virus corona đã trở thành tấm thẻ "phóng thích" cho hàng trăm tù nhân có mức án thấp trên khắp đất nước, ngay cả những người phạm tội nặng cũng đang tìm kiếm sự tự do của họ với lập luận rằng căn bệnh chết người sắp quét qua cộng đồng sau song sắt.
Trong số những người cầu xin được thả tự do hoặc giam giữ tại nhà có cựu trùm băng đảng ma túy Cali; cựu luật sư cá nhân của Tổng thống Donald Trump, Michael Cohen; kẻ lừa đảo Bernard Madoff và hàng chục tù nhân tại đảo Rikers của thành phố New York, một phần của hệ thống nhà tù có một nhân viên bị nhiễm virus trong tuần này.
"Ông ấy có sức khỏe yếu. Ông ấy đã 81 tuổi", David Oscar Markus, luật sư của ông trùm cocaine Gilberto Rodriguez-Orejuela, viết trong đơn xin phóng thích khẩn cấp gửi tòa án cho thân chủ của mình, người đã chấp hành khoảng một nửa bản án buôn bán ma túy với thời gian giam giữ 30 năm. "Nếu Covid-19 lan tới nhà tù, ông ấy sẽ không có nhiều cơ hội qua khỏi".
Những quả bom hẹn giờ
Khi virus corona chưa lan rộng trong nhà tù, các hoạt động bất hợp pháp bùng nổ cho thấy thực tế tàn khốc: gần 7.000 nhà tù, trại giam và trại cải tạo của Mỹ là nơi phát tán lý tưởng cho virus, cũng nguy hiểm như các trại dưỡng lão và du thuyền nhưng kém vệ sinh hơn.
Việc dọn dẹp từng bước và tạm dừng các chuyến thăm tại nhiều nhà tù trên khắp đất nước giữa cuộc khủng hoảng không thể bù đắp cho thực tế là môi trường sau song sắt có hệ thống thông gió kém, tù nhân ngủ chen chúc và dùng chung số ít nhà vệ sinh.
"Nói một cách đơn giản, nó không thể thực hiện cách ly", David S. Weinstein, cựu công tố viên liên bang ở Miami, nói với AP.
 |
| Michael Cohen (trái), cựu luật sư cá nhân của Tổng thống Donald Trump, bên ngoài tòa nhà chung cư của ông ở New York năm 2019 và trùm ma túy Gilberto Rodriguez Orejuela rời nhà tù an ninh tối đa Combita ở Tunja, Colombia trước khi dẫn độ sang Mỹ vào năm 2004. Họ nằm trong số các tù nhân xin được thả tự do hoặc giam giữ tại nhà do mối đe dọa Covid-19. Ảnh: AP. |
Tháng trước, Madoff, 81 tuổi, người đang thụ án 150 năm vì lừa đảo hàng nghìn nhà đầu tư trong kế hoạch Ponzi trị giá 17,5 tỷ USD, vừa yêu cầu được phóng thích sớm vì bệnh thận giai đoạn cuối. Giờ luật sư của ông đang kêu gọi tất cả tù nhân liên bang có nguy cơ được thả ra vì sự an toàn của chính họ trước virus corona.
"Hệ thống nhà tù liên bang cho thấy họ không có khả năng đối phó với các cuộc khủng hoảng lớn", Brandon Sample, luật sư của Madoff, nói với AP.
Kể từ hôm 18/3, hai nhân viên của Cục Nhà tù liên bang (BOP) đã thử nghiệm dương tính với virus corona, theo nguồn tin của AP. Một nhân viên làm việc trong cơ sở cải huấn ở Berlin, New Hampshire và các công việc khác trong văn phòng ở Grand Prairie, Texas, nhưng vẫn chưa có trường hợp nào được xác nhận trong số 175.000 tù nhân trong hệ thống BOP. Người cung cấp thông tin cho AP với điều kiện giấu tên không cho biết có bao nhiêu tù nhân, nếu có, đã được xét nghiệm virus corona.
Ở New York, các luật sư yêu cầu các thẩm phán thả những tù nhân lớn tuổi và có nguy cơ ra khỏi các nhà tù liên bang chật chội của thành phố, nói rằng việc giam giữ trước xét xử "tạo môi trường lý tưởng cho truyền nhiễm bệnh dịch". Họ trích dẫn một điều khoản của Đạo luật Bảo lãnh Cải cách cho phép tạm thời phóng thích các tù nhân chưa được xét xử trong tình huống "bắt buộc".
"Tôi thực sự tin rằng các nhà tù là những quả bom hẹn giờ. Chúng quá đông đúc và mất vệ sinh. Chúng không cung cấp dịch vụ chăm sóc y tế phù hợp và chắc chắn không ở điều kiện tốt", David Patton, chủ tịch Đoàn Luật sư New York, cho biết.
Hệ thống nhà tù và tòa án đóng băng
Một số chính quyền trên toàn quốc dường như đồng tình. Các sở cảnh sát đang giam giữ ít người hơn, các công tố viên đang để những kẻ phạm tội không bạo lực ra sớm và các thẩm phán đang hoãn lại hoặc tìm giải pháp thay thế cho án tù.
Tại Los Angeles, hệ thống nhà tù lớn nhất quốc gia đã cắt giảm hơn 600 người kể từ ngày 28/2, cho phép nhiều tù nhân còn lại dưới 30 ngày trong bản án của họ được trả tự do sớm.
Tại Cleveland, các thẩm phán đã tổ chức phiên họp đặc biệt vào cuối tuần để giải quyết các vụ án với bị cáo đã nhận tội và thả hơn 200 tù nhân cấp thấp, không bạo lực.
Tại Miami, công tố viên hàng đầu của tiểu bang kêu gọi thả tất cả những kẻ phạm tội không bạo lực và những kẻ đang bị giam giữ vì tội nhẹ.
"Không thẩm phán nào muốn cảm thấy tội lỗi khi để một tù nhân chết", Bill Barzee, luật sư bào chữa ở Miami, nói.
 |
| Các tù nhân sinh hoạt trong Nhà tù Hạt Twin ở Twin Falls, Idaho, ngày 13/7/2018. Ảnh: AP. |
Ủy ban Cải huấn thành phố New York tuần này kêu gọi phóng thích ngay lập tức tất cả tù nhân có nguy cơ cao sau khi một điều tra viên được chỉ định vào hệ thống nhà tù đã chết vào cuối tuần vì virus corona.
Người đàn ông 56 tuổi được cho là có tình trạng sức khỏe kém từ trước và chỉ tiếp xúc hạn chế với các tù nhân. Hệ thống nhà tù thành phố có khoảng 8.000 tù nhân, hầu hết tại đảo Rikers khét tiếng.
Tuy nhiên, việc đáp ứng các yêu cầu phóng thích gia tăng đặt ra thách thức riêng của nó. Các tòa án trên khắp đất nước đang đóng cửa. Chánh án liên bang tại Brooklyn hôm 16/3 đã hoãn vô thời hạn tất cả phiên tòa xét xử hình sự và bồi thẩm dân sự, khuyến khích các thẩm phán tiến hành công việc qua điện thoại hoặc hội nghị video khi có thể, và trì hoãn các thủ tục tố tụng trực tiếp.
Các công tố viên cho biết trong hồ sơ tòa án rằng Cục Nhà tù Liên bang đã lên kế hoạch cho đợt bùng phát kể từ tháng 1, bao gồm thành lập đội đặc nhiệm với các chuyên gia tại Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh.
BOP tuần trước đã đình chỉ thăm viếng đối với tất cả tù nhân liên bang, chuyển cơ sở, đi lại và đào tạo nhân viên trong 30 ngày. Các tù nhân mới đến đang được kiểm tra Covid-19, thậm chí các tù nhân không có triệu chứng nhưng được coi là có nguy cơ cũng đang bị cách ly.
Cuối tuần qua, tài khoản Twitter của Michael Cohen, cựu luật sư của ông Trump, người đang thụ án ba năm cho các tội phạm bao gồm trốn thuế và vi phạm tài chính chiến dịch, đã chia sẻ đơn thỉnh cầu trực tuyến yêu cầu chuyển tù nhân liên bang không bạo lực sang giam lỏng tại nhà.
Đề cập cụ thể đến ông Trump, bài đăng lập luận rằng động thái này sẽ "cung cấp cho các cơ sở nhà tù thêm (và rất cần thiết) không gian y tế và hậu cần cho những người sẽ bị nhiễm bệnh".
"Nếu không có sự can thiệp của ông, rất nhiều kẻ phạm tội không bạo lực có nguy cơ tử vong và những người này không bị kết án tử hình".
