Con số này được đề cập trong báo cáo giám sát của Ủy ban Tư pháp về việc chấp hành pháp luật tố tụng hành chính trong giải quyết các vụ án hành chính, thi hành các bản án, quyết định hành chính đối với quyết định hành chính, hành vi hành chính của chủ tịch UBND, UBND. Báo cáo vừa được Ủy ban Tư pháp gửi đến các đại biểu Quốc hội.
Theo báo cáo của Chính phủ, trong 3 năm (2019-2021), cả nước có 21.038 quyết định hành chính, hành vi hành chính của chủ tịch UBND, UBND bị khởi kiện, chiếm 9% trong tổng số khiếu nại hành chính.
Cơ quan giám sát nhận định so với giai đoạn 3 năm trước đó, tình hình khiếu kiện hành chính giai đoạn này có những diễn biến phức tạp khi số quyết định hành chính, hành vi hành chính của chủ tịch UBND, UBND bị khiếu kiện tăng gần 10.000 quyết định, hành vi bị khiếu kiện.
Khiếu kiện hành chính vẫn tập trung chủ yếu ở các tỉnh, thành phố lớn, có tốc độ phát triển kinh tế - xã hội nhanh so với cả nước, đã và đang có nhiều dự án triển khai phải thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư như: Hà Nội, TP.HCM, Thanh Hóa, Quảng Ninh, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An...
Ủy ban Tư pháp nhận định các khiếu kiện vẫn tập trung chủ yếu ở lĩnh vực quản lý Nhà nước về đất đai như thu hồi đất, giải phóng mặt bằng, bồi thường, hỗ trợ tái định cư (chiếm tỷ lệ 91%). Đáng lưu ý, có những địa phương khiếu kiện về đất đai chiếm gần 100% như Kiên Giang (97,8%), Yên Bái (93%).
Cơ quan giám sát cũng đưa ra con số trên cả nước, có hơn 1.900 quyết định hành chính, hành vi hành chính bị tuyên hủy toàn bộ hoặc một phần vì trái luật. Con số này tăng gấp đôi giai đoạn 2015-2017.
Hạn chế lớn nhất và kéo dài suốt nhiều năm qua được cơ quan giám sát chỉ ra, đó là tình trạng chủ tịch UBND hoặc người đại diện của UBND không chấp hành nghiêm quy định của Luật Tố tụng Hành chính, không tham gia đối thoại, không tham gia phiên tòa.
Báo cáo của Chính phủ cho thấy từ năm 2019 đến 2021, có tới 32,6% số phiên đối thoại và 27,8% số phiên tòa không có sự tham gia của UBND hoặc người đại diện.
Ở một số địa phương, dù số lượng án không nhiều, chủ tịch UBND hoặc người đại diện vẫn thường xuyên vắng mặt, điển hình như ở Sóc Trăng, chủ tịch UBND hoặc người đại diện vắng 78/88 phiên đối thoại; Lạng Sơn vắng 46/65 phiên tòa; Đà Nẵng vắng 67/88 phiên tòa…
Thậm chí có địa phương, UBND hoặc người đại diện vắng mặt 100% các phiên đối thoại hoặc phiên tòa.
Báo cáo giám sát của Ủy ban Tư pháp dẫn chứng cụ thể chủ tịch UBND hoặc người đại diện của UBND các cấp tại tỉnh Khánh Hòa vắng mặt 100% các phiên đối thoại; Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội (hoặc người được ủy quyền tham gia tố tụng) vắng mặt 100% tại các phiên đối thoại và phiên tòa.
Theo cơ quan giám sát, việc nhiều chủ tịch UBND hoặc người đại diện vắng mặt tại các phiên đối thoại hoặc phiên tòa nhưng không có đơn xin phép vắng mặt, dẫn đến tòa án phải hoãn phiên tòa đột xuất, gây lãng phí về thời gian, công sức, kinh phí cho cả Nhà nước và đương sự.
Bên cạnh đó, việc này khiến chủ tịch UBND, UBND các cấp vắng mặt bỏ lỡ cơ hội tiếp xúc, lắng nghe ý kiến và đối thoại với người khởi kiện làm kéo dài quá trình tố tụng, gây bức xúc cho người dân.
Trong lĩnh vực thi hành án, Ủy ban Tư pháp cho biết lượng bản án hành chính mà chủ tịch UBND, UBND có trách nhiệm thi hành nhưng chưa thi hành xong còn lớn, tới 489 bản án.
Trong 3 năm, tòa án đã phải ra 430 quyết định buộc thi hành án do một số chủ tịch UBND và UBND không tự nguyện thi hành án, chiếm 26,8% tổng số bản án, quyết định hành chính phải thi hành án (gấp hơn 6 lần so với giai đoạn 2015-2017).
Cho đến nay, vẫn còn 208 bản án mặc dù đã có quyết định buộc thi hành án, vẫn tiếp tục bị trì hoãn, không thi hành, gây bức xúc cho người dân.
Đáng lưu ý, theo cơ quan giám sát, dù nhiều bản án, quyết định hành chính đã có hiệu lực pháp luật chậm thi hành, đến nay, chưa có trường hợp nào UBND, chủ tịch UBND bị xử lý trách nhiệm.
