Khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố tại Vườn Hồng hôm 25/1 rằng cuộc chiến của ông để bảo đảm hơn 5 tỷ USD cho bức tường biên giới sẽ kết thúc mà không có tiền, ông đã nhận được những tràng pháo tay từ các thư ký nội các và các trợ lý cao cấp.
Tuy nhiên, tiếng vỗ tay lại đi kèm cảm giác thất bại chán nản. Nhiều đồng minh của Trump trong đợt đóng cửa chính phủ dài kỷ lục đang cảm thấy yếu thế, nhất là trước Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi.
Thất bại đáng xấu hổ
Theo CNN, so với trước khi chính phủ bắt đầu đóng cửa, tổng thống Mỹ ngày càng mất lòng dân. Ông được coi là người chịu trách nhiệm chính cho 35 ngày đóng cửa chính phủ, kỷ lục trong lịch sử, vì không phê duyệt ngân sách.
 |
| Tổng thống Donald Trump phát biểu tại Phòng Roosevelt của Nhà Trắng ở Washington, ngày 23/1. Ảnh: Reuters. |
Thông báo hôm 25/1 khiến nhiều người trong Nhà Trắng và những người ủng hộ Trump bất ngờ. Bốn tuần lễ trước đó đã trôi qua vô ích. Trong mắt một số trợ lý và các cố vấn, thời gian một tháng không thể lấy lại đã làm lãng phí tài sản quý giá nhất của Nhà Trắng: sự chú ý và thời gian của tổng thống.
"Một thất bại đáng xấu hổ đối với người đàn ông hiếm khi thua. Tôi nhớ cảm giác chiến thắng", một cố vấn của Trump nói với CNN.
Theo các quan chức, các bức ảnh ngày 25/1 về các chuyến bay bị trì hoãn ở sân bay LaGuardia, New York, giống như hồi chuông cảnh tỉnh sau nhiều ngày rằng việc đóng cửa phải chấm dứt.
Tối hôm trước, ông Trump nhận được cuộc gọi của lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mitch Connell thông báo rằng các đảng viên Cộng hòa không thể tiếp tục ủng hộ yêu cầu tài trợ cho bức tường biên giới của ông.
Sau khi được các trợ lý tóm tắt về tình hình mờ mịt và các vấn đề ở sân bay, ông Trump gọi điện lại cho McConnell để nói rằng ông sẵn sàng chấm dứt bế tắc.
Các cố vấn hàng đầu, trong đó có con rể Jared Kushner và Phó Tổng thống Mike Pence, đã đưa ra cho ông các lựa chọn, bao gồm đòi hỏi số tiền "được chia theo tỷ lệ" trong biện pháp tài trợ tạm thời trong ba tuần, hoặc tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia .
Ông Trump ban đầu ủng hộ cả hai ý tưởng này. Hôm 24/1, từ Phòng Nội các, ông liên tục đề cập đến các cách "thay thế" tài trợ cho bức tường và ủng hộ đề nghị chia tiền tài trợ thành các khoản nhỏ.
Tuy nhiên, Kushner và các trợ lý khác cảnh báo tình trạng khẩn cấp quốc gia sẽ làm phát sinh những thách thức pháp lý và trì hoãn việc xây tường.
 |
| Bất chấp lập trường cứng rắn công khai của mình, Tổng thống Trump đã chấm dứt nhiều tuần ngừng hoạt động của chính phủ trong bài phát biểu ở Vườn Hồng, Nhà Trắng, hôm 25/1. Ảnh: Getty. |
Khi lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer không chấp nhận yêu cầu "tiền đặt cọc" cho bức tường biên giới, có thể thấy rõ rằng chỉ có dự luật với kinh phí cho bức tường biên giới bằng 0 mới nhận được đủ sự ủng hộ để được thông qua.
Trump vẫn hy vọng một số đảng viên Dân chủ ôn hòa sẽ cùng ông ủng hộ tài trợ cho bức tường biên giới sau khi ngân sách hết hạn vào giữa tháng hai. Các quan chức nói rằng ông Trump sẵn sàng chấp nhận ít hơn 5,7 tỷ USD mà ông từng khăng khăng đòi hỏi để đạt được thỏa thuận.
Thừa nhận cục diện mới do Pelosi dẫn dắt, một cố vấn nhận định cách duy nhất để Trump tiến lên là "thỏa hiệp", khi cách tiếp cận theo kiểu bất chấp được các cố vấn như Stephen Miller, người có quan điểm nhập cư cứng rắn, ủng hộ có rất ít triển vọng.
Ám ảnh về bức tường biên giới
Trong phần lớn thời gian chính phủ ngừng hoạt động, ông Trump vẫn tập trung vào bức tường. Ông từ chối đi lại nhiều và đều đặn tuyên bố ông đang ở một mình trong Nhà Trắng chờ đàm phán.
Đợt đóng cửa chính phủ lâu nhất cũng là khoảng thời gian dài nhất ông Trump không chơi golf trong nhiệm kỳ tổng thống. Kế hoạch nghỉ lại ba tuần trong dinh thự ở Florida đã biến thành cuộc đình công kéo dài tại Nhà Trắng.
Trong kỳ nghỉ từ tháng 12 đến tháng 1, ông Trump ở một mình trong Nhà Trắng trong khi Đệ nhất phu nhân Melania bay tới Florida. Trong khoảng thời gian cô đơn này, có lúc ông nhìn ra ngoài cửa sổ để theo dõi "các xạ thủ súng máy" bên trong khuôn viên Nhà Trắng.
Trong tuần cuối cùng của đợt đóng cửa chính phủ, sự bức bối của ông Trump dường như đã lên đến đỉnh điểm. Ông bắt đầu nhiều cuộc họp ở Cánh Tây với câu nói mỉa mai "Chào mừng đến thiên đường", theo những người trong phòng họp.
Khi phát biểu tại Vườn Hồng hôm 25/1, tổng thống hiểu rằng ván cờ của ông đã thất bại. Tuy nhiên, Nhà Trắng khẳng định quyết định của Trump không phải là một sự nhượng bộ.
Gần như toàn bộ Nội các đã được tập hợp trong Vườn Hồng để hoan nghênh Trump khi ông tuyên bố kế hoạch mở lại chính phủ. Trên Twitter, tổng thống nhắn nhủ những người ủng hộ rằng ông chưa từ bỏ kế hoạch xây dựng bức tường biên giới.
"Tôi hy vọng mọi người sẽ đọc hoặc nghe những lời của tôi về bức tường biên giới. Đây không phải là một sự nhượng bộ. Nó là vì hàng triệu người đang bị tổn thương nặng nề bởi việc đóng cửa với nhận thức rằng trong 21 ngày tới, nếu không có thỏa thuận nào được thực hiện thì đó sẽ là cuộc đua mới!", ông viết.
 |
| Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi và Lãnh đạo phe thiểu số tại Thượng viện Chuck Schumer trả lời các câu hỏi sau khi công bố kết thúc đóng cửa một phần chính phủ vào ngày 25/1. Ảnh: Getty. |
Trong khi tổng thống tỏ ra lạc quan, nhiều quan chức bày tỏ sự hối tiếc vì Trump đã lãng phí cả tháng trời trong nhiệm kỳ tổng thống của mình cho cuộc chiến về bức tường mà không màng tới những mục tiêu khác.
Với việc kéo dài cuộc chiến thêm ba tuần nữa, không rõ liệu ông Trump có quan tâm đến việc theo đuổi bất kỳ chính sách nội địa nào khác ngoài bức tường biên giới hay không.
Quyền Chánh văn phòng Nhà Trắng Mick Mulvaney và các trợ lý cao cấp khác đã cố gắng đánh giá các vấn đề mà Trump muốn giải quyết sau khi cuộc chiến biên giới kết thúc. Tuy nhiên, họ đạt được rất ít tiến triển.
Ông Trump dự kiến gặp nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un vào tháng tới nhưng ngay cả kế hoạch này cũng phải xếp sau cuộc chiến về bức tường biên giới.
Đó là điềm xấu đối với các nghị sĩ bảo thủ và những nhà hoạch định chính sách. Nhiều người tin rằng ông Trump không thực sự ý thức được nhiệm kỳ tổng thống của ông hữu hạn đến thế nào.
Một số người thường xuyên trò chuyện với ông Trump cho biết tâm trạng của tổng thống trong hai tuần qua rất xấu. Cảm xúc của ông đặc biệt tồi tệ vào ngày 25/1, khi ông nhận ra mình đã thua. Là một ông chủ thất thường, Trump quay sang đả kích các trợ lý mà ông cho rằng phải chịu một phần trách nhiệm cho vũng lầy này.
Các trợ lý và cố vấn của ông cũng mệt mỏi và thất vọng khi thấy tổng thống thực hiện lời nói bốc đồng trong cuộc họp tháng 12/2018 tại Phòng Bầu dục với Pelosi và Schumer, lãnh đạo Hạ viện và Thượng viện của đảng Dân chủ.
 |
| Tổng thống Donald Trump tranh luận với Lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer trong Phòng Bầu dục của Nhà Trắng ở Washington, Mỹ, ngày 11/12/2018. Ảnh: Reuters. |
Trước ống kính máy quay, Trump nói rằng ông sẽ tự hào đóng cửa chính phủ vì bức tường biên giới. Sau này, khi ông tìm cách trốn tránh trách nhiệm, lời nói của ông không thể được xóa bỏ.
Trump dần dần bị đảng Dân chủ áp đảo, đặc biệt là bà Pelosi, người đã ngăn ông Trump đọc Thông điệp Liên bang trong tuần này.
Đối với Trump, bức tường biên giới mà ông từng hứa hẹn để lấy lòng cử tri trong chiến dịch tranh cử đã trở thành thứ gì đó lớn lao hơn nhiều, giống như một phần của cá nhân ông, khiến ông không thể buông bỏ.
Hiện tại, một số đảng viên Cộng hòa lo ngại chiến thuật thất bại của tổng thống có thể ảnh hưởng ngắn hạn tới việc gây quỹ. Những ngày này, một số trợ lý cho biết tâm trạng của Trump càng lúc càng xấu đi khi tiếp nhận những tin tức tiêu cực về quyết định của mình.
Tuy nhiên, việc mở lại chính phủ có thể cho phép Nhà Trắng chuyển sang các vấn đề khác, ít nhất là tạm thời, dù tổng thống có vẻ vẫn cố chấp về vấn đề bức tường biên giới trong những dòng tin trên Twitter.
Một số phụ tá hy vọng việc chính phủ hoạt động trở lại có thể khiến tổng thống vui vẻ hơn.
"Ít nhất ông ấy có thể chơi golf trở lại", một phụ tá than thở.
