Giữa mùa hè nóng nực này, bạn có từng nghĩ đến việc mình được sống ở Bắc Cực hoặc tận hưởng những chuyến trượt tuyết tại Bắc Âu trong thời tiết dưới 0 độ C chưa?
Nhưng nếu bạn sống vào thời điểm 56 triệu năm trước, ngay cả khi ở Bắc Cực, bạn vẫn không thoát khỏi thời tiết nóng nực như mùa hè. Đó là bởi vì thế giới đang ở giữa thời kỳ nóng lên cực độ, được gọi là Paleocene-Eocene Thermal Maximum. Khi đó, nhiệt độ ở 2 cực Trái Đất thậm chí gần giống với những khu vực nhiệt đới.
 |
| Trái Đất đang trải qua một trong những giai đoạn nóng nhất lịch sử. Ảnh: Live Science. |
Trái Đất đã bao giờ nóng như hiện tại chưa, khi mà mỗi tháng, nhiệt độ toàn cầu lại phá vỡ một kỷ lục so với năm trước đó?
Thật ra, Trái Đất đã hơn một lần trải qua các giai đoạn nóng lên. Băng tại 2 cực đã đóng lại rồi tan ra nhiều lần. Hiện tại, Trái Đất tiếp tục nóng lên trở lại.
Mặc dù vậy, biến đổi khí hậu được xem là một nguyên nhân lớn khác, chứ không đơn thuần là chu kỳ của tự nhiên, theo Stuart Sutherland - nhà cổ sinh vật học tại Đại học British Columbia.
Khí hậu Trái Đất dao động tự nhiên - qua hàng chục nghìn năm, vòng quay của nó quanh mặt trời thay đổi chậm, dẫn đến sự thay đổi của mọi thứ, từ các mùa cho đến ánh sáng mặt trời. Một phần kết quả của những dao động này, Trái Đất trải qua các thời kỳ băng hà (được gọi là Kỷ Băng hà) và các thời kỳ ấm hơn.
Nhưng để tạo ra một thời kỳ nóng lên cực độ, như Paleocene-Eocene Thermal Maximum, sự thay đổi về độ nghiêng của trục Trái Đất hoặc quỹ đạo quay quanh Mặt Trời của nó là không đủ. Các thời kỳ nóng cực độ đều liên quan đến một thủ phạm vô hình - thứ chúng ta đã quá quen thuộc ngày nay: một lượng lớn carbon dioxide (CO2).
Nhưng làm cách nào nồng độ CO2 tăng cao ở giai đoạn chưa có con người xuất hiện. Các nhà khoa học không hoàn toàn chắc chắn về nguyên nhân. Dự đoán tốt nhất của họ là núi lửa phun khí CO2 vào khí quyển, giữ nhiệt và và làm tan chảy các túi khí methane đông lạnh, loại khí nhà kính còn mạnh hơn CO2 đã bị cô lập từ lâu dưới đáy đại dương.
Lấy ví dụ về sự kiện tuyệt chủng Permian-Triasic diễn ra vài triệu năm trước khi loài khủng long xuất hiện trên Trái Đất.
Sự kiện nóng lên diễn ra 252 triệu năm trước này cũng bị gây ra bởi hoạt động núi lửa, tạo ra sự hỗn loạn khí hậu và chết chóc lan rộng. “Hãy thử tưởng tượng hạn hán cực độ, thực vật chết, sa mạc Saharah lan rộng khắp lục địa”, Sutherland nói với Live Science.
Nhiệt độ tăng 10 độ C (so với mức tăng 1,2 độ C từ lúc con người bắt đầu sử dụng nhiên liệu hóa thạch). Khoảng 95% sự sống dưới biển và 70% sinh vật trên cạn đã tuyệt chủng.
Không rõ nồng độ khí nhà kính trong sự kiện tuyệt chủng Permi-Triasic cao mức nào nhưng khả năng cao hơn nhiều so với hiện nay. Một số giả thuyết cho rằng nó đạt mức 3.500 ppm, so với mức khoảng 400 ppm hiện nay.
Tuy nhiên, tốc độ thay đổi nồng độ CO2 trong không khí hiện nay được xem là vô tiền khoáng hậu. Trong sự kiện tuyệt chủng Permi-Triassic, phải mất hàng nghìn năm để nhiệt độ tăng cao - theo một số nghiên cứu là 150.000 năm. Trong giai đoạn Paleocene-Eocene Thermal Maximum, được xem là trường hợp nóng lên cực kỳ nhanh, Trái Đất cũng cần 10.000 đến 20.000 năm để đạt nhiệt độ cực đại.
Quá trình nóng lên ngày nay chỉ mất 150 năm. Đó là khác biệt lớn nhất giữa biến đổi khí hậu ngày nay và biến đổi trong quá khứ.
