Ngày 26/1, Ủy ban Kiểm tra và Kỷ luật Trung ưởng Đảng (CCDI) của Trung Quốc thông báo trên website rằng Cục trưởng Cục Thống kê Quốc gia (NBS) Vương Bảo An bị điều tra vì "vi phạm kỷ luật Đảng nghiêm trọng", cụm từ mà chính quyền và truyền thông Trung Quốc thường sử dụng để nói về các nghi án tham nhũng. Điều gây chú ý là việc CCDI thông báo điều tra chỉ vài tiếng sau khi ông Vương xuất hiện tại một cuộc họp báo để thông báo về những chỉ số tổng kết tình hình kinh tế năm 2015.
 |
| Cục trưởng Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc Vương Bảo An. Ảnh: Getty |
Cục Thống kê Quốc gia là cơ quan chịu trách nhiệm tổng hợp và công bố những số liệu chính thức về nền kinh tế Trung Quốc, bao gồm chỉ số GDP. Cơ quan này tuyển dụng khoảng 20.000 nhân sự để nghiên cứu, xác thực các chỉ số. Ông Vương khẳng định những số liệu do NBS công bố đều "đáng tin cậy và có giá trị".
Khống GDP để thăng tiến?
Tuy nhiên, nhiều năm qua, các nhà phân tích, kinh tế học thường chỉ trích những số liệu thống kê kinh tế do chính quyền công bố chính thức là không trung thực.
Theo CNN, những người hoài nghi về độ tin cậy của chỉ số GDP chính thức cho rằng các số liệu này giống như để "thờ cúng", vì đây là một cách để thăng tiến, đề bạt nhanh chóng tại Trung Quốc. Nếu một quan chức địa phương đạt các chỉ tiêu tăng trưởng hoặc thậm chí vượt mức, những tin tức này sẽ được truyền tới chính phủ trung ương. Một điện tín ngoại giao của chính phủ Mỹ mà Wikileaks công bố cũng từng đề cập đến việc chính quyền Trung Quốc chỉnh sửa chỉ số GDP.
"Trung Quốc không có một cơ quan thống kê độc lập. Họ phụ thuộc vào các chính quyền địa phương báo cáo số liệu từ cấp cơ sở. Do vậy, nhiều địa phương có xu hướng bóp méo để làm đẹp số liệu", Andy Xie, nhà phân tích kinh tế độc lập, nói.
Chỉ số tăng trưởng năm 2015 của Trung Quốc được công bố chính thức là 6,9%, mức chậm nhất trong hơn hai thập kỷ qua. Tuy nhiên, các chuyên gia vẫn hoài nghi về phương pháp thống kê của Trung Quốc.
 |
| Công nhân Trung Quốc làm việc tại một nhà máy ở tỉnh Sơn Đông. Ảnh: China Daily |
Báo Wall Street Journal ngày 27/1 dẫn một nghiên cứu của giáo sư Xu Dianqing, chuyên gia kinh tế tại Đại học Sư phạm Bắc Kinh, cho thấy chỉ số GDP của Trung Quốc chỉ có thể ở khoảng 4,3% - 5,2%. Nhiều phân tích của các cơ quan, tổ chức quốc tế khác, như công ty Capital Economics (Canada), Barclays Bank (Anh), The Conference Board (Mỹ), Oxford Economics (Anh) cũng đưa ra nhận định tương tự, rằng tăng trưởng năm qua của Trung Quốc chỉ khoảng 4 - 6%.
Chấn chỉnh tình trạng GPD khống?
Cuối năm ngoái, chính phủ Trung Quốc đã có những bước đầu thừa nhận tình trạng thao túng chỉ số kinh tế ở các địa phương. Tân Hoa Xã hồi giữa tháng 12/2015 cho biết, chính quyền một số tỉnh ở khu vực đông bắc Trung Quốc, như Liêu Ninh, Cát Lâm và Hắc Long Giang, đã thừa nhận "làm giả" dữ liệu kinh tế trong những năm qua. Điều này dẫn đến ảo tưởng về tình hình tăng trưởng nhanh chóng trong khi số liệu thực tại thấp hơn nhiều.
Một trong những trường hợp đáng chú ý như tỉnh Liêu Ninh. Cách đây 3 năm, địa phương này báo cáo tăng trưởng đến 9,5%, nhưng số liệu của 3 quý đầu năm 2015 chỉ đạt 2,7%. Tương tự, tỉnh Cát Lâm báo cáo tăng trưởng 12% cách đây 3 năm nhưng chỉ số hiện tại chỉ 6,3%. Các tỉnh này đều là những địa phương có mức tăng trưởng thấp nhất trên toàn quốc. NBS từ chối bình luận về những chênh lệch quá cao trong các con số thống kê này.
Trang Quartz cho rằng, việc ông Vương Bảo An bị điều tra cho thấy Bắc Kinh có thể muốn chấn chỉnh cách tính toán những chỉ số về tăng trưởng theo hướng đáng tin cậy hơn.
Thông báo của CCDI rất ngắn gọn, không có một gợi mở nào để liên tưởng về sự việc điều tra ông Vương với tình trạng chỉ số GDP sai lệch. Tuy nhiên, nếu quả thực sự ra đi của ông Vương liên quan đến điều này, thì các số liệu GDP chính thức của Trung Quốc có thể tiếp tục nhấn chìm lòng tin của các nhà đầu tư nước ngoài và thị trường thế giới về nền kinh tế nước này.
Việc điều tra ông Vương có thể còn nhiều ý đồ chính trị ở phía sau, do ông mới nhận nhiệm vụ tại NBS từ tháng 4/2015. Trước đó, ông đã trải qua 17 năm giữ chức ở Bộ Tài chính, bao gồm chức vụ thứ trưởng, giám sát việc chi tiêu đầu tư và các quyết định chính sách về tài chính.
