Các đồng bào Mỹ của tôi, Michelle và tôi vô cùng cảm động trước tất cả lời chúc mà mọi người đã dành cho chúng tôi những tuần qua. Đêm nay, đến lượt tôi nói lời cảm ơn.
Chúng ta có thể đồng tình hay không cùng quan điểm nhưng những cuộc trò chuyện giữa tôi và các bạn dù ở bất cứ đâu, từ nhà khách tới trường học, trang trại và nhà máy, các tiền đồn quân sự, đã giúp tôi giữ được sự trung thực, nguồn cảm hứng và giúp tôi tiến bước.
Mỗi ngày, tôi đều học hỏi từ các bạn. Các bạn giúp tôi trở thành một tổng thống tốt hơn, một người đàn ông tốt hơn.
 |
| Ông Obama lựa chọn Chicago, nơi ông bắt đầu sự nghiệp chính trị cũng như từng phát biểu thắng cử tổng thống cách đây 8 năm, để nói lời tạm biệt với người dân Mỹ trước khi rời Nhà Trắng. Ảnh: Reuters. |
XIN CHÀO CHICAGO! THẬT VUI ĐƯỢC TRỞ VỀ NHÀ!
Tôi đến Chicago lần đầu tiên lúc hơn 20 tuổi, khi đó vẫn đang cố xác định xem tôi là ai, vẫn đang tìm kiếm mục đích của đời tôi. Tôi bắt đầu làm việc ở một nhà thờ không xa nơi đây, gần đó có các nhà máy thép đóng cửa.
Chính trên những con phố đó, tôi chứng kiến sức mạnh của niềm tin và phẩm giá không cần tô vẽ của những người lao động đang đối mặt với khó khăn và mất mát.
Lúc này đây, tôi hiểu rằng thay đổi chỉ xảy ra khi những con người bình thường cùng nhau tham gia, gắn kết, cùng nhau yêu cầu sự thay đổi.
Đó là niềm tin rằng chúng ta sinh ra bình đẳng. Tạo hóa ban cho chúng ta những quyền không thể xâm phạm được, trong đó có quyền được sống, quyền tự do và quyền mưu cầu hạnh phúc. Đó là những quyền hiển nhiên.
Sau 8 năm làm tổng thống, tôi vẫn tin điều đó. Và đó không chỉ là niềm tin của tôi. Đó là nhịp đập trái tim của nước Mỹ, nơi chính phủ do người dân vận hành.
Thông qua những công cụ của nền dân chủ, chúng ta - nhân dân Mỹ - có thể xây dựng một liên bang hoàn hảo hơn.
Đó là một ý tưởng cấp tiến, món quà tuyệt vời mà những người cha lập quốc đã trao tặng chúng ta. Chúng ta tự do theo đuổi những ước mơ của cá nhân bằng mồ hôi, công sức và trí tưởng tượng cũng như cùng nhau phấn đấu để đạt được những lợi ích chung, những điều tốt đẹp hơn nữa.
Trong 240 năm qua, đất nước chúng ta đã tạo việc làm, trao lý tưởng cho mỗi thế hệ mới đặt chân đến Mỹ. Đó là điều khiến những người yêu nước chọn chế độ cộng hòa thay vì chế độ độc tài, những người tiên phong đi khai phá miền tây, những nô lệ dũng cảm đến với tự do.
Cũng chính điều này đã thôi thúc người nhập cư và tị nạn vượt qua các đại dương và con sông Rio Grande (để tới Mỹ), khuyến khích phụ nữ bầu cử, tạo động lực cho công nhân làm việc. Vì đó mà binh lính Mỹ hy sinh mạng sống ở Omaha Beach, Iwo Jima, Iraq và Afghanistan. Vì đó mà những người đàn ông, phụ nữ từ Selma đến Stonewall không ngại ngần hy sinh.
Bởi vậy, chúng ta nói nước Mỹ đặc biệt. Không phải vì quốc gia của chúng ta hoàn mỹ ngay từ khi hình thành, mà bởi chúng ta cho thấy khả năng thay đổi, khiến cuộc sống của những người đi theo nước Mỹ tốt đẹp hơn.
NƯỚC MỸ ĐÃ MẠNH MẼ HƠN
Đúng vậy, sự tiến bộ của chúng ta không toàn diện. Thúc đẩy nền dân chủ luôn là công việc khó khăn, đầy xung đột, đôi khi còn dẫn đến đổ máu. Cứ tiến hai bước về phía trước, chúng ta lại cảm thấy như vừa lùi một bước.
Thế nhưng hành trình dài của nước Mỹ đã được định nghĩa bằng việc tiến về phía trước, liên tục khai mở những niềm tin cốt lõi của chúng ta để cưu mang tất cả, và không chỉ có vậy.
8 năm trước, nếu tôi nói với các bạn rằng nước Mỹ có thể đảo ngược cuộc suy thoái, hồi sinh nền công nghiệp ôtô hay mở ra chuỗi tạo việc làm dài nhất trong lịch sử.
Nếu tôi nói với các bạn rằng nước Mỹ sẽ bắt đầu một chương mới trong quan hệ với Cuba, ngăn chặn chương trình hạt nhân Iran mà không tốn bất kỳ viên đạn nào, tiêu diệt đầu sỏ gây ra vụ khủng bố 11/9.
Nếu tôi nói với các bạn, chúng ta sẽ có được quyền bình đẳng trong hôn nhân cho mọi người và đảm bảo cho 20 triệu công dân có quyền được chăm sóc sức khỏe.
Nếu tôi nói với tất cả các bạn những điều đó, các bạn có thể cho rằng chúng ta đặt mục tiêu quá cao.
Thế nhưng đó là những điều chúng ta đã làm được. Đó là điều các bạn đã làm. Các bạn chính là sự thay đổi, câu trả lời cho sự hy vọng. Nhờ có các bạn, nước Mỹ đã trở nên mạnh mẽ và tốt đẹp hơn thời điểm chúng ta bắt đầu.
Trong 10 ngày nữa, thế giới sẽ chứng kiến một mốc son trong hành trình dân chủ của chúng ta: quá trình chuyển giao quyền lực diễn ra trong hòa bình giữa một tổng thống được người dân lựa chọn với người kế nhiệm. Tôi đã cam kết với Tổng thống đắc cử Trump rằng chính quyền của tôi sẽ đảm bảo tiến trình này diễn ra suôn sẻ nhất có thể, như Tổng thống Bush từng làm với tôi.
Việc đảm bảo rằng chính phủ có thể giúp người dân vượt qua các thách thức hoàn toàn phụ thuộc vào tất cả chúng ta. Chúng ta có mọi điều cần thiết để làm điều đó, để đương đầu với những thử thách đó. Sau tất cả, chúng ta vẫn là một đất nước giàu có, mạnh mẽ và được tôn trọng trên thế giới.
Với sức trẻ, động lực, sự đa dạng, sự cởi mở và năng lực không giới hạn của chúng ta trong quá trình khám phá, tương lai nên thuộc về chúng ta. Song năng lực đó sẽ chỉ được công nhận khi nền dân chủ của chúng ta được phát huy, khi chính trị Mỹ phản ánh tốt hơn nguyện vọng của người dân. Chỉ khi tất cả chúng ta, không phân biệt đảng phái hay lợi ích, cùng nhau khôi phục nhận thức về mục đích chung, điều mà chúng ta đang rất cần lúc này.
Và đó là điều tôi muốn tập trung vào tối nay: thực trạng nền dân chủ nước Mỹ. Dân chủ không nhất thiết phải giống nhau cho tất cả. Những người lập quốc đã bàn luận, tranh cãi, cuối cùng thỏa hiệp với nhau. Họ hy vọng chúng ta sẽ làm điều tương tự.
Tuy nhiên họ cũng biết nền dân chủ đòi hỏi nền tảng cơ bản là sự đoàn kết. Bỏ qua những khác biệt về hình thức, chúng ta đều là người dân nước Mỹ, cùng nhau hưng thịnh hay suy vong như một thể thống nhất.
Lịch sử đã chứng kiến những giai đoạn sự đoàn kết của chúng ta bị đe dọa. Giai đoạn đầu thế kỷ 21 là một trong số đó. Thế giới ngày càng co cụm, sự bất bình đẳng gia tăng, nhân khẩu học thay đổi và bóng ma khủng bố bao trùm.
Đó không chỉ là bài kiểm tra với an ninh và sự thịnh vượng của Mỹ mà còn là thách thức với nền dân chủ của chúng ta. Cách chúng ta đối mặt với thách thức này cũng thể hiện khả năng của chúng ta trong việc giáo dục trẻ em, tạo công ăn việc làm cũng như bảo vệ đất nước.
 |
| Ông Obama trong vòng tay của những người ủng hộ. Ảnh: Reuters. |
Nói cách khác, đây là điều quyết định tương lai của chúng ta. Phải nói rằng, nền dân chủ của chúng ta sẽ không thể vận hành nếu thiếu đi nhận thức rằng bất kỳ ai cũng có cơ hội kinh tế.
Tin tốt là nền kinh tế hiện nay đang tăng trưởng trở lại. Tiền lương, thu nhập, giá nhà và các khoản hưu trí đều tăng trở lại. Tỷ lệ nghèo đói đã giảm.
Những người giàu nộp thuế một cách công bằng. Thậm chí ngay cả khi thị trường chứng khoán phá vỡ các kỷ lục, tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 10 năm. Tỷ lệ người không có bảo hiểm thấp chưa từng thấy.
Chi phí chăm sóc sức khỏe tăng với tốc độ chậm nhất trong 50 năm. Nếu ai đó có thể đề xuất một kế hoạch tốt hơn những tiến bộ chúng ta đã đạt được về hệ thống chăm sóc sức khỏe mà nhiều người được hưởng với chi phí thấp nhất, tôi sẽ công khai ủng hộ.
Sau tất cả, đó là lý do chúng ta phụng sự, không phải để lấy thành tích hay để kể công mà để làm cuộc sống của mọi người tốt hơn.
TỰ DO VÀ CÔNG BẰNG THƯƠNG MẠI
Tuy nhiên, với tất cả những tiến bộ đã đạt được, chúng ta biết rằng như vậy vẫn chưa đủ. Nền kinh tế của chúng ta không hoạt động tốt hay phát triển nhanh khi vài người phất lên nhờ vào những khoản chi tiêu ngày càng gia tăng của tầng lớp trung lưu hay nhờ việc làm mối lái cho những người muốn bước chân vào tầng lớp trung lưu.
Đó là tranh cãi của các nhà kinh tế. Song sự bất bình đẳng rõ rệt cũng đang ăn mòn lý tưởng dân chủ của chúng ta. Trong khi top 1% dân số tích lũy của cải và thu nhập nhiều hơn, rất nhiều gia đình ở các đô thị sâu trong đất liền và vùng nông thôn bị bỏ lại phía sau.
Công nhân nhà máy bị sa thải, những người bồi bàn hay nhân viên y tế đang vật lộn để trả các hóa đơn. Họ tin rằng luật chơi đã bị sửa đổi để chống lại họ, rằng chính phủ của họ chỉ phục vụ lợi ích của những người quyền lực. Đó là công thức mang lại sự hoài nghi và chia rẽ nhiều hơn cho nền chính trị của chúng ta.
Giờ đây, chúng ta không thể thay đổi xu hướng dài hạn này ngay tức khắc. Tôi đồng ý rằng hoạt động thương mại của chúng ta nên công bằng chứ không chỉ tự do thôi. Thế nhưng làn sóng tiếp theo của sự bất ổn kinh tế sẽ không đến từ bên ngoài. Nó đến từ nhịp độ tự động hóa không ngừng khiến những việc làm lương tốt sẽ không còn nữa.
Vậy nên chúng ta phải hướng tới một khế ước xã hội mới để đảm bảo con cái chúng ta được hưởng sự giáo dục mà chúng cần, trao cho công nhân sức mạnh để yêu cầu thu nhập tốt hơn, cải thiện hệ thống an ninh xã hội phù hợp với lối sống hiện nay.
Chúng ta phải cải cách luật thuế quyết liệt hơn để các cá nhân và doanh nghiệp thu lợi nhiều nhất từ nền kinh tế mới không thể trốn tránh nghĩa vụ của họ với đất nước đã giúp họ thành công.
Chúng ta có thể tranh luận về cách tốt nhất để đạt được những mục tiêu này. Song chúng ta không thể tự mãn về bản thân những mục tiêu đó. Bởi nếu chúng ta không tạo ra cơ hội cho mọi người, sự bất mãn và chia rẽ làm trì trệ những tiến bộ của chúng ta sẽ chỉ thêm trầm trọng trong những năm tới.
Mối quan hệ chủng tộc
Mối đe dọa thứ hai đối với nền dân chủ của chúng ta đã có từ thời lập quốc. Sau mùa bầu cử mà tôi tham gia, người ta bắt đầu bàn về nước Mỹ thời hậu phân biệt chủng tộc. Tầm nhìn đó dù được định hướng tốt nhưng đã không bao giờ trở thành hiện thực. Kỳ thị chủng tộc vẫn còn là một yếu tố cố hữu và thường gây chia rẽ trong xã hội chúng ta.
Tôi đã sống đủ lâu để nhận thấy mối quan hệ chủng tộc đã tốt hơn so với 10, 20 hay 30 năm trước đây, dù ai đó nói thế nào đi nữa. Bạn có thể thấy điều đó không chỉ trong những con số thống kê mà còn trong thái độ của những người Mỹ trẻ tuổi với quan điểm chính trị đa dạng. Tuy nhiên, chúng ta vẫn chưa đến được nơi cần đến. Chúng ta còn nhiều việc phải làm.
Nếu mỗi vấn đề kinh tế đều được nhìn nhận là một cuộc đối chọi giữa những người Mỹ trung lưu da trắng chăm chỉ và những kẻ thiểu số không xứng đáng thì những người lao động thuộc mọi màu da sẽ bị bỏ lại, tranh giành nhau những phần dư thừa, trong khi những người giàu có tiến sâu hơn vào ốc đảo riêng của họ.
Nếu chúng ta không sẵn sàng đầu tư cho con cái của những người nhập cư, chỉ vì chúng không giống chúng ta, chúng ta sẽ thu hẹp triển vọng của chính con cái chúng ta, bởi vì những trẻ em da màu này sẽ góp phần mở rộng lực lượng lao động tại Mỹ.
Chúng ta đã cho thấy nền kinh tế của chúng ta không nhất thiết phải trở thành cuộc chơi sát phạt lẫn nhau. Năm ngoái, thu nhập của mọi tầng lớp đều tăng lên, bất kể màu da, độ tuổi hay giới tính.
Vì vậy, nếu chúng ta vẫn muốn bàn luận nghiêm túc về vấn đề chúng tộc, chúng ta phải duy trì luật chống phân biệt đối xử trong vấn đề tuyển dụng, nhà ở, giáo dục và hệ thống pháp luật hình sự.
Đó là những gì mà hiến pháp và những lý tưởng cao nhất của chúng ta đòi hỏi. Song chỉ một mình pháp luật sẽ không đủ. Tâm phải thay đổi. Điều đó sẽ không thay đổi chỉ sau một đêm. Thái độ của xã hội thường mất vài thế hệ mới có thể thay đổi.
 |
| Khoảnh khắc xúc động của ông Obama trong đêm chia tay. Ảnh: Reuters. |
Nếu nền dân chủ của chúng ta hoạt động như dự kiến trong bối cảnh sự đa dạng ngày càng gia tăng, mỗi người chúng ta cần lưu tâm tới một trong những nhân vật vĩ đại nhất của tiểu thuyết Mỹ, Atticus Finch, người từng nói “Bạn không bao giờ thực sự hiểu một người cho đến khi bạn xem xét mọi thứ từ góc nhìn của anh ta, cho đến khi bạn vào thâm nhập vào xác thịt của anh ta và đi lại trong bộ dạng đó”.
Đối với người da đen và các nhóm thiểu số khác, điều này có nghĩa chúng ta phải định hình cuộc đấu tranh của riêng mình cho công lý đối với những thử thách mà rất nhiều người ở đất nước này đối mặt. Không chỉ là người tị nạn, người nhập cư, người nghèo vùng nông thôn, người chuyển giới mà cả những người đàn ông da trắng trung niên, những người mà nhìn từ bên ngoài thì tưởng như họ có mọi lợi thế nhưng bản thân họ lại thấy cuộc sống của mình bị xáo trộn bởi những thay đổi về kinh tế, văn hóa và công nghệ.
Chúng ta phải lưu tâm và lắng nghe.
Đối với người Mỹ da trắng, điều này có nghĩa là thừa nhận rằng ảnh hưởng của chế độ nô lệ và Jim Crow không đột nhiên biến mất trong những năm 60, rằng khi những nhóm thiểu số bất mãn, họ không chỉ chống lại sự phân biệt chủng tộc hay thực thi quyền chính trị đúng đắn. Khi họ tiến hành biểu tình ôn hòa, họ không đòi hỏi được đối xử đặc biệt mà là sự đối xử công bằng mà những người lập quốc từng hứa hẹn.
Đối với người Mỹ bản địa, điều này gợi nhắc họ rằng định kiến về người nhập cư có thời nhắm tới người Ireland, Italy và Ba Lan, những người được cho là sẽ hủy hoại tính cách đặc trưng của nước Mỹ. Và hóa ra rằng Mỹ không bị suy yếu bởi những người mới đến; họ theo đuổi niềm tin của đất nước này và làm cho nó vững chắc hơn.
Vì vậy, bất kể chúng ta đứng ở vị trí nào, chúng ta phải nỗ lực hơn nữa; phải bắt đầu với tiền đề rằng những công dân khác cũng yêu nước như chúng ta, rằng họ cũng coi trọng gia đình và làm việc chăm chỉ như chúng ta, rằng con cái họ cũng háo hức, đầy hứa hẹn và đáng được yêu thương như con cái chúng ta.
hãy bước ra khỏi vùng an toàn
Không điều gì trong số này là dễ dàng. Với nhiều người, thu vào vùng an toàn của mình khiến họ thấy an tâm hơn, cho dù đó là nơi sinh sống, khuôn viên trường học, công sở hay trên mạng xã hội. Họ muốn vây quanh họ là những người giống mình, có cùng quan điểm chính trị và không bao giờ bài bác những nhận định của họ.
Sự gia tăng của lòng trung thành đảng phái thuần túy, sự phân tầng trong tăng trưởng kinh tế và phát triển khu vực, sự phân mảng của các kênh truyền thông để phù hợp với thị hiếu – tất cả khiến cho sự chia rẽ này trở nên bình thường, thậm chí là không thể tránh khỏi.
Ẩn nấp trong vùng an toàn của mình, dần dần chúng ta chỉ chấp nhận những thông tin phù hợp với quan điểm của ta dù đúng hay sai, thay vì đưa ra ý kiến dựa trên bằng chứng bên ngoài.
Xu hướng này đại diện cho mối đe dọa thứ ba đối với nền dân chủ của chúng ta.
Hãy nhìn mà xem, chính trị là cuộc chiến giữa các hệ tư tưởng. Đó là cách nền dân chủ ra đời. Trong tiến trình của một cuộc tranh luận lành mạnh, chúng ta ưu tiên những mục tiêu khác nhau và những cách thức khác nhau để đạt được chúng.
Song nếu không dựa trên cơ sở thực tế chung, không sẵn lòng đón nhận những thông tin mới và thừa nhận rằng đối thủ của bạn có lý, rằng khoa học và lẽ phải là vấn đề cốt lõi, chúng ta sẽ tiếp tục nói mỗi người một đằng, việc đạt được nhận thức và cam kết chung sẽ là bất khả thi.
Chẳng phải đó là một phần của những gì khiến chính trị trở nên đáng chán? Làm sao mà các quan chức được bầu ra lại giận dữ về thâm hụt ngân sách khi bàn tới chi tiêu cho giáo dục mầm non của trẻ em chứ không phải là khi giảm thuế cho các tập đoàn?
Làm sao chúng ta có thể bỏ qua những vấn đề đạo đức trong đảng mình nhưng lại bắt bẻ khi đảng đối thủ làm điều tương tự? Việc thừa nhận thực tế một cách có chọn lọc không thiếu trung thực mà còn là tự chuốc lấy thất bại. Bởi vì như mẹ tôi từng nói hiện thực có cách để đuổi theo ta.
Hãy nhìn những thách thức mà biến đổi khí hậu đặt ra. Trong tám năm, chúng ta đã giảm thiểu sự phụ thuộc vào dầu nhập khẩu từ nước ngoài xuống một nửa, nhân đôi sản lượng năng lượng tái tạo, dẫn đầu thế giới cùng ký kết một thỏa thuận nhằm cứu lấy hành tinh này.
Tuy nhiên nếu không hành động cứng rắn hơn, con cái chúng ta sẽ chẳng còn thời gian để bàn bạc về sự hiện hữu của biến đổi khí hậu. Chúng sẽ phải lo giải quyết các tác động của vấn đề này. Nhiều thảm họa thiên nhiên hơn, nền kinh tế tổn hại, làn sóng những người tị nạn do khí hậu đi tìm kiếm nơi ở mới.
Giờ là lúc tất cả chúng ta cùng thảo luận và tìm ra phương hướng giải quyết. Chối bỏ điều này không chỉ là phản bội thế hệ tương lai, mà còn phản bội cốt cách của nước Mỹ. Đó là tinh thần đổi mới và sẵn sàng giải quyết vấn đề thực tế, kim chỉ nam của những người lập quốc.
Chính tinh thần đó - thứ được sinh ra từ sự bừng tỉnh đưa Mỹ trở thành một cường quốc kinh tế. Tinh thần cất cánh từ những trạm không quân Kitty Hawk và Cape Canaveral, tinh thần chữa lành bệnh tật và biến những chiếc máy tính trở nên nhỏ gọn, chính là tinh thần đó.
hãy cảnh giác, nhưng đừng sợ hãi
Niềm tin vào lý lẽ và sự táo bạo, ưu tiên quyền lợi hơn ý muốn là những thứ cho phép chúng ta vượt qua chủ nghĩa phát xít và độc tài trong thời kỳ Đại suy thoái, cho phép chúng ta xây dựng trật tự thế giới hậu Thế chiến 2 cùng những nền dân chủ khác.
Trật tự đó được lập ra không chỉ dựa trên sức mạnh quân sự hay mối quan hệ giữa các quốc gia, mà tuân theo các nguyên tắc, luật pháp, quyền con người, tự do tôn giáo, tự do ngôn luận, tự do hội họp và tự do báo chí.
Trật tự đó giờ đây đang bị thách thức. Đầu tiên là từ những kẻ cuồng tín bạo lực trên danh nghĩa Hồi giáo. Sau đó là từ những kẻ độc tài ở nước ngoài, những kẻ cho rằng thị trường tự do trong một nền dân chủ cởi mở và xã hội dân sự là mối đe dọa.
Mối đe dọa từ họ đối với nền dân chủ của chúng ta còn nguy hại hơn một quả bom xe hơi phát nổ hay một quả tên lửa. Họ là những người đại diện cho nỗi sợ phải thay đổi. Họ sợ những người khác mình từ ngoại hình cho đến tôn giáo. Họ khinh bỉ luật pháp quy định trách nhiệm của những nhà lãnh đạo. Họ khăng khăng không chịu dung nạp ý kiến khác biệt và tư tưởng tự do. Họ tin rằng thanh gươm, khẩu súng, quả bom trong xe hơi hoặc cả một bộ máy tuyên truyền có thể phán xét đúng sai.
Nhờ lòng dũng cảm tuyệt vời của những người đàn ông và phụ nữ trong quân đội. Nhờ những nhà tình báo, nhà thực thi pháp luật và những nhà ngoại giao luôn hỗ trợ lực lượng của chúng ta, không một tổ chức khủng bố nước ngoài nào thành công trong việc tấn công nước Mỹ trong 8 năm qua.
Vụ tấn công ở Boston, Orlando, San Bernardino và Ford Hood nhắc chúng ta về sự nguy hiểm của những kẻ cực đoan, cơ quan thực thi pháp luật đang làm việc hiệu quả và cảnh giác hơn bao giờ hết. Chúng ta đã tiêu diệt 10.000 kẻ khủng bố, trong đó có Bin Laden.
Liên minh toàn cầu chống lại tổ chức Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) mà Mỹ đang dẫn đầu đã tiêu diệt được nhiều đầu sỏ và thu hẹp một nửa địa bàn của chúng. IS sẽ bị tiêu diệt. Những kẻ đe dọa nước Mỹ sẽ không bao giờ được an toàn.
 |
| Phát biểu của ông Obama tối 10/1 đánh dấu bước tạm nghỉ trong sự nghiệp chính trị của vị nguyên thủ nổi tiếng với những bài hùng biện mạnh mẽ và mang đến nhiều hy vọng, ngay trong những thời điểm đen tối nhất. Ảnh: Reuters. |
Gửi tới tất cả những ai đang và đã phục vụ trong quân đội, tôi muốn nói rằng được làm tổng tư lệnh của các bạn là vinh dự của đời tôi.
Tất cả chúng tôi nợ các bạn lòng biết ơn sâu sắc.
Tuy nhiên, bảo vệ cuộc sống không chỉ là công việc của quân đội. Nền dân chủ có thể làm điều đó nếu bị đe dọa. Vì vậy với vai trò là công dân, chúng ta hãy duy trì cảnh giác đối với sự xâm lược từ bên ngoài, chúng ta phải chống lại sự suy yếu của những giá trị cốt lõi định hình chúng ta.
Đó là lý do tại sao trong tám năm qua tôi nỗ lực để tạo cơ sở pháp lý vững chắc hơn cho cuộc chiến chống khủng bố. Đó là lý do tại sao chúng ta chấm dứt tra tấn, triển khai đóng cửa nhà tù Guantanamo, cải cách pháp lý nhằm giám sát và bảo vệ quyền riêng tư cũng như tự do của công dân.
Đó là lý do tôi phản đối phân biệt đối xử với những người Hồi giáo tại Mỹ, những người cũng yêu nước chẳng kém gì chúng ta.
Đó là lý do chúng ta không thể rút lui khỏi cuộc chiến toàn cầu nhằm đảm bảo dân chủ, nhân quyền, quyền phụ nữ và quyền của những người trong cộng đồng LGBT (đồng tính, song tính và chuyển giới).
Dù những nỗ lực ấy có hoàn hảo hay không, dù những giá trị ấy có bị phớt lờ, đó vẫn là một phần trong việc bảo vệ nước Mỹ. Cuộc chiến chống lại chủ nghĩa cực đoan, bè phái và sùng bái tinh thần là một phần của cuộc chiến chống độc tài và chủ nghĩa dân tộc. Nếu phạm trù tự do và tôn trọng luật pháp bị thu hẹp trên thế giới này, nguy cơ chiến tranh giữa các quốc gia sẽ tăng cao, sự tự do của chính chúng ta sẽ bị đe dọa.
Vì vậy hãy cảnh giác, nhưng đừng sợ hãi. IS sẽ cố giết những người vô tội. Song chúng không thể tiêu diệt nước Mỹ trừ khi chúng ta phản bội lại hiến pháp và những nguyên tắc đã được đề ra.
Các đối thủ như Nga hay Trung Quốc không thể so sánh với chúng ta về ảnh hưởng quốc tế, trừ phi chúng ta từ bỏ những giá trị của mình và biến Mỹ thành một nước lớn đi bắt nạt các hàng xóm yếu thế.
Hãy thể hiện. Hãy xông xáo. Hãy kiên trì
Đó là điều cuối cùng tôi muốn nói: Nền dân chủ của chúng ta bị đe dọa bất cứ khi nào chúng ta coi điều đó là một sự hiển nhiên. Tất cả chúng ta, không phân biệt đảng phái, nên tự nhận thức về nhiệm vụ xây dựng thể chế dân chủ.
Khi tỷ lệ bầu cử ở Mỹ nằm ở mức thấp so với những nền dân chủ khác, hãy biến việc đi bỏ phiếu trở nên dễ dàng hơn. Khi niềm tin vào thể chế lung lay, chúng ta nên giảm thiểu tác động của đồng tiền đối với nền chính trị, và giữ vững nguyên tắc minh bạch, đạo đức trong công tác phục vụ người dân. Khi quốc hội rối ren, chúng ta nên khuyến khích các chính trị gia từ đạt được nhận thức chung và tránh các biểu hiện cực đoan.
Nhưng xin các bạn nhớ rằng chẳng có gì tự xảy ra cả. Tất cả những điều này phụ thuộc vào sự tham gia của các bạn; phụ thuộc vào việc chúng ta chấp nhận nghĩa vụ công dân của mình, không phân biệt quyền lực đang xoay theo hướng nào.
Hiến pháp của chúng ta là một món quà tuyệt vời và đáng chú ý. Nhưng nó cũng chỉ là một mẩu giấy, bản thân nó không mang quyền lực. Chúng ta, người Mỹ, đem quyền lực tới cho mẩu giấy ấy. Chúng ta, người Mỹ, cho nó ý nghĩa, với sự tham gia của chúng ta, với những lựa chọn và những liên minh chúng ta theo đuổi.
Chúng ta có đứng lên vì tự do của mình hay không, chúng ta có tôn trọng và thực thi pháp luật hay không, đó là lựa chọn của chính chúng ta. Nước Mỹ không hề mong manh. Song chẳng gì có thể đảm bảo những thành quả của hành trình đi đến tự do mà chúng ta vẫn theo đuổi.
Trong thông điệp chia tay, Tổng thống George Washington cho rằng chính quyền tự trị là nền tảng cho sự an toàn, thịnh vượng, tự do, nhưng "vì những lý do khác nhau, chúng ta thường phải chấp nhận đau đớn để làm suy yếu tư tưởng bác bỏ sự thật này".
Vì vậy, chúng ta cần bảo lưu sự thật này bằng "nỗi lo lắng ghen tị", chúng ta cần phải bác bỏ "ngay từ trong trứng nước những nỗ lực nhằm tách bất cứ bộ phận nào của đất nước ra khỏi phần còn lại hay làm suy yếu mối ràng buộc thiêng liêng" đã giúp nước Mỹ là một thể thống nhất.
Chúng ta làm suy yếu những mối ràng buộc đó khi chúng ta cho phép những cuộc đối thoại chính trị trở nên thối nát khiến người tốt không còn muốn bước chân vào cơ quan nhà nước. Chúng ta làm suy yếu những ràng buộc đó khi tự cho rằng mình "Mỹ" hơn những người khác, coi toàn bộ hệ thống là sự thối nát không thể tránh khỏi, đổ lỗi cho các lãnh đạo do mình bầu ra mà không tự xem lại vai trò của mình khi bỏ phiếu cho họ.
Mỗi chúng ta phải là những người bảo vệ cho nền dân chủ, tiếp nhận sứ mệnh mà chúng ta được trao để không ngừng nỗ lực cải thiện quốc gia vĩ đại này. Bởi vì dù tồn tại bất cứ bất đồng nào, chúng ta đều có chung một danh hiệu đáng tự hào: công dân Mỹ.
Công dân, như bạn thấy, đó là những gì nền dân chủ của chúng ta đòi hỏi. Chúng tôi cần các bạn, không chỉ khi có bầu cử, không chỉ khi lợi ích riêng bạn bị đe dọa mà trong cả cuộc đời.
Nếu bạn đã phát chán vì tranh cãi với người lạ trên mạng thì hãy cố gắng nói chuyện với ai đó trong đời thực. Nếu có gì cần thay đổi, hãy tháo giày ra và bắt tay vào làm. Nếu các quan chức dân cử làm bạn thất vọng thì hãy tự ra ứng cử.
Hãy thể hiện. Hãy xông xáo. Hãy kiên trì. Đôi khi bạn sẽ thành công, đôi khi lại thất bại.
Tin tưởng rằng người khác sẽ đối tốt với mình có thể là rủi ro và sẽ có những lúc câu chuyện làm bạn thất vọng. Thế nhưng đối với những người đủ may mắn để đóng góp vào công việc này, nhìn nó thật cận cảnh thì hãy để tôi nói với bạn, nó sẽ tiếp thêm sinh lực và truyền cảm hứng. Niềm tin của các bạn vào nước Mỹ và người Mỹ sẽ được củng cố.
Lời tri ân đặc biệt
Và thực sự, niềm tin của tôi đã được củng cố. Trong suốt 8 năm qua, tôi đã nhìn thấy những gương mặt đầy hy vọng của sinh viên trẻ tốt nghiệp và những người lính mới. Tôi đã chia buồn với những gia đình đau khổ tìm kiếm câu trả lời và cầu nguyện ở nhà thờ Charleston (nơi xảy ra một vụ thảm sát năm 2015 - PV).
Tôi đã nhìn thấy các nhà khoa học giúp một người đàn ông bị liệt lấy lại cảm giác và khiến các thương binh bước đi trở lại. Tôi đã nhìn thấy các bác sĩ và tình nguyện viên xây dựng lại cơ sở vật chất sau những trận động đất và ngăn chặn dịch bệnh.
Tôi đã nhìn thấy những đứa trẻ, thông qua hành động và sự rộng lượng của chúng, nhắc nhở chúng ta về nghĩa vụ chăm sóc người tị nạn, nỗ lực cho hòa bình và trên tất cả là quan tâm đến nhau.
Nhiều năm qua, tôi đã đặt niềm tin vào sức mạnh của những người Mỹ bình thường rằng họ có thể mang lại thay đổi và niềm tin đó đã được đáp lại bằng nhiều cách mà tôi không thể tưởng tượng.
Tôi hy vọng các bạn cũng như vậy. Một số bạn ở đây tối nay hoặc đang xem truyền hình ở nhà đã đồng hành với chúng tôi trong năm 2004, năm 2008, năm 2012. Có lẽ các bạn vẫn không thể tin rằng chúng ta lại làm được những điều đó.
Tôi muốn nói rằng các bạn không phải là những người duy nhất nghĩ vậy.
Michelle à! Cô gái miền Nam Michelle LaVaughn Robinson.
Trong suốt 25 năm qua, em không chỉ là vợ anh, mẹ của các con anh mà còn là người bạn tốt nhất của anh. Em đã đảm nhận một vai trò mà em chưa từng đòi hỏi và hoàn thành nó bằng sự duyên dáng mà vẫn gan góc, với phong cách và khiếu hài hước của riêng em.
Em biến Nhà Trắng trở thành nơi thuộc về tất cả mọi người. Thế hệ mới có tiêu chuẩn cao hơn bởi vì họ coi em là hình mẫu. Em đã làm anh tự hào. Em đã làm cho đất nước tự hào.
 |
| Gia đình Tổng thống Obama và vợ chồng Phó tổng thống Joe Biden trên sâu khấu. Ảnh: Reuters. |
Malia và Sasha! Trong môi trường sống xa lạ nhất, hai con đã trở thành những thiếu nữ tuyệt vời, thông minh, xinh đẹp và quan trọng hơn là tốt bụng, chu đáo và đầy đam mê. Các con đã đảm đương gánh nặng khi thành tâm điểm chú ý trong nhiều năm một cách thật dễ dàng. Trong tất cả những điều bố đã làm trong đời, điều bố tự hào nhất là làm bố của các con.
Joe Biden! Cậu bé hay gây gổ ở Scranton trở thành người con đáng mến của Delaware, anh là lựa chọn đầu tiên và tốt nhất của tôi cho nội các. Không chỉ vì anh là một phó tổng thống tuyệt vời và còn bởi vì tôi đã có thêm một người anh em. Chúng tôi yêu quý anh và Jill (vợ ông Joe Biden - PV) giống như gia đình. Tình bạn với anh là một trong những niềm vui lớn nhất trong cuộc sống của chúng tôi.
Những nhân viên tuyệt vời của tôi! Trong 8 năm qua, tôi đã được truyền năng lượng từ các bạn và cố gắng phản ánh lại những gì các bạn thể hiện hàng ngày: tâm huyết, phẩm cách và lý tưởng. Tôi theo dõi các bạn trưởng thành, lập gia đình, sinh con và tự bắt đầu hành trình tuyệt vời của mình.
Ngay cả vào những thời điểm khó khăn và mệt mỏi, các bạn không bao giờ để Washington khiến bạn đánh mất bản thân. Các bạn chống lại sự hoài nghi. Điều duy nhất khiến tôi tự hào hơn mọi điều tốt đẹp chúng tôi đã làm là suy nghĩ về những điều tuyệt vời các bạn sẽ làm được sau này.
Và tất cả mọi người! Những nhà tổ chức đã chuyển tới sống tại một thị trấn xa lạ và những gia đình tốt bụng đã chào đón họ, những tình nguyện viên đã gõ cửa từng nhà, những thanh niên đi bỏ phiếu lần đầu tiên, những người Mỹ đã sống và cảm nhận được những nỗ lực thay đổi. Các bạn là những người ủng hộ và nhà tổ chức tốt nhất mà bất cứ ai có thể mong muốn và tôi sẽ mãi mãi biết ơn các bạn. Bởi vì các bạn đã thay đổi thế giới.
Đó là lý do khi tôi rời khỏi sân khấu này tối nay, tôi thậm chí còn lạc quan hơn về đất nước này khi tôi bắt đầu. Bởi vì tôi biết công việc của chúng ta không chỉ giúp đỡ mà còn truyền cảm hứng cho rất nhiều người Mỹ, đặc biệt là những người trẻ, để họ tin rằng họ có thể tạo ra sự khác biệt, để cố gắng cống hiến cho điều gì đó lớn lao hơn bản thân mình.
Thế hệ sắp tới - những người không ích kỷ, vị tha, sáng tạo, yêu nước - tôi đã nhìn thấy các bạn ở khắp nơi trên đất nước. Các bạn tin vào sự công bằng, tin vào nước Mỹ bao dung, bạn hiểu rằng sự thay đổi liên tục đã là dấu ấn của nước Mỹ
Đó không phải là điều đáng sợ hãi mà là điều phải dang tay đón nhận. Các bạn sẵn sàng thúc đẩy nền dân chủ của chúng ta tiến về phía trước. Thế hệ các bạn sẽ sớm vượt qua chúng tôi và tôi tin tương lai sẽ nằm trong tay những người tài giỏi.
Những đồng bào Mỹ của tôi, niềm vinh hạnh của đời tôi là được phục vụ các bạn. Tôi sẽ không dừng lại, tôi sẽ luôn ở bên các bạn với tư cách là một công dân trong những ngày sau này.
Giờ đây, bất kể bạn tuổi còn trẻ hay tâm còn trẻ, tôi thực sự muốn đề nghị điều này với các bạn, lần cuối cùng với tư cách tổng thống. Đề nghị này tương tự những gì tôi từng nói khi các bạn đánh cược vào tôi 8 năm trước.
Tôi đề nghị các bạn tin tưởng, không phải tin vào khả năng mang lại thay đổi của tôi mà là khả năng của chính các bạn.
Tôi đề nghị các bạn giữ vững đức tin đã được đưa vào tuyên ngôn lập quốc, những ý tưởng mà các nô lệ hay những người ủng hộ giải phóng nô lệ từng thì thầm, những tinh thần mà người nhập cư, người sống trên đất nhà nước cấp và người tuần hành đòi công lý từng hô hào, những tín điều đã được tái khẳng định bởi những người cắm cờ từ các chiến trường nước ngoài cho đến mặt trăng - thứ niềm tin nằm trong tâm khảm mọi người dân Mỹ chưa từng viết nên câu chuyện của mình.
Đúng vậy, chúng ta có thể làm được.
Đúng vậy, chúng ta đã làm được.
Đúng vậy, chúng ta có thể làm được.
Xin cảm ơn. Chúa phù hộ các bạn và xin Chúa tiếp tục phù hộ nước Mỹ. Xin cảm ơn!
