Tín dụng xanh - giải pháp tài chính bền vững phát triển nông nghiệp

Là một trong những trụ cột chính của hệ thống tài chính xanh, mô hình tín dụng xanh đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp nguồn vốn cần thiết nhằm đạt được các mục tiêu phát triển bền vững, nhất là việc thích ứng với biến đổi khí hậu.

Tại Việt Nam, hoạt động tín dụng xanh đã được triển khai và mang về nhiều kết quả đáng khích lệ trong nhiều lĩnh vực, bao gồm: Tiết kiệm năng lượng, năng lượng tái tạo, nông nghiệp sạch và nông nghiệp công nghệ cao. Trong phát triển nông nghiệp, tín dụng xanh đóng vai trò là cơ sở tài chính cung cấp cho các dự án xanh, hướng tới môi trường bền vững của nền kinh tế.

Những khoản vay “bền vững”

Xu hướng xanh bền vững trong phát triển nông nghiệp và nông nghiệp sạch đang trở thành trọng tâm thu hút sự quan tâm không chỉ của các nhà hoạch định chính sách, mà còn của các tổ chức tài chính, đặc biệt là các ngân hàng thương mại.

Với nhu cầu ngày càng cao về thực phẩm sạch, an toàn cho sức khỏe và thân thiện với môi trường, nhiều ngân hàng đã nhận thấy tiềm năng to lớn của nông nghiệp xanh và quyết định đầu tư mạnh vào lĩnh vực này.

Gạo là nông sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam.

Tín dụng xanh được các ngân hàng cấp phát cho các dự án nông nghiệp bền vững thường có lãi suất ưu đãi, thời gian vay dài hạn hơn, cùng với điều kiện cho vay linh hoạt, giúp người nông dân và doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận nguồn vốn.

Song song đó, thông qua các gói vay ưu đãi lãi suất thấp, tín dụng xanh khuyến khích nông dân và doanh nghiệp nông nghiệp đầu tư vào các phương pháp canh tác hiện đại, sử dụng năng lượng tái tạo, quản lý nguồn nước hiệu quả, và giảm thiểu sử dụng phân bón, thuốc trừ sâu hóa học.

Điều này không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường mà còn tạo ra những sản phẩm nông nghiệp có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu tiêu dùng ngày càng tăng về thực phẩm sạch và an toàn.

Theo số liệu Ngân hàng Nhà nước, giai đoạn 2015-2022, dư nợ tín dụng xanh của hệ thống ngân hàng đã tăng từ hơn 71 nghìn tỷ đồng lên gần 500 nghìn tỷ đồng. Đáng chú ý, trong tổng quy mô tín dụng xanh thì có tới gần 50% nguồn vốn tín dụng đang tập trung cho các dự án nông nghiệp xanh.

Một trong những ngân hàng có “khẩu vị” đầu tư xanh đang tiên phong trên thị trường hiện tại là HDBank. Theo đó, tính đến năm 2022, HDBank đã giải ngân hơn 11.000 tỷ đồng cho các dự án chuyển đổi xanh, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Bên cạnh việc tập trung nguồn vốn và phát triển các sản phẩm tài chính dành cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), ngân hàng cũng ưu tiên giải ngân cho doanh nghiệp SME do phụ nữ làm chủ.

Theo đại diện ngân hàng, đối với cấp tín dụng xanh cho doanh nghiệp, cần đảm bảo hai tiêu chí: đảm bảo cấp tín dụng doanh nghiệp và tiêu chí xanh. Với tiêu chí xanh, HDBank đã làm việc với các định chế tài chính phát triển để cùng lúc triển khai hệ thống ESG (môi trường, xã hội, quản trị) theo chuẩn quốc tế.

Với khẩu vị “đầu tư xanh”, HDBank mang đến nhiều gói tín dụng xanh cho các doanh nghiệp.

Bằng việc tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận vốn, HDBank thể hiện rõ tầm nhìn đưa tín dụng xanh trở thành một động lực quan trọng trong việc tái định hình nền nông nghiệp của các quốc gia theo hướng bền vững và thích ứng tốt hơn với các thách thức môi trường.

Những thách thức của tín dụng xanh trong phát triển nông nghiệp

Tín dụng xanh hay ngân hàng xanh đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai thành công Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050. Song việc phát triển tín dụng xanh tại Việt Nam còn nhiều rào cản.

Để thúc đẩy "tín dụng xanh" một cách hiệu quả, không chỉ cần sự hỗ trợ tài chính mà còn đòi hỏi sự cải cách mạnh mẽ về cơ chế và hành lang pháp lý, cùng với các giải pháp thúc đẩy thị trường tín chỉ carbon.

Hiện tại, số lượng các dự án xanh ở Việt Nam vẫn còn hạn chế, phần lớn là do các chính sách khuyến khích phát triển kinh tế xanh chưa đủ sức hấp dẫn để tạo động lực thực sự cho doanh nghiệp đầu tư. Việc thiếu đi các chính sách ưu đãi mạnh mẽ, cùng với việc triển khai chưa đồng bộ, khiến nhiều doanh nghiệp do dự trong việc tham gia vào các dự án bảo vệ môi trường.

Phát triển nông nghiệp xanh là một xu hướng tất yếu trong hội nhập quốc tế trong giai đoạn tới.

Một trong những thách thức lớn nhất mà ngành ngân hàng đang đối mặt khi thúc đẩy tín dụng xanh chính là chưa có một danh mục phân loại "xanh quốc gia" rõ ràng. Điều này tạo ra khó khăn cho các ngân hàng trong việc xác định tiêu chí, định mức đầu tư, và từ đó khó khăn trong xây dựng các sản phẩm tài chính phù hợp.

Việc thiếu tiêu chuẩn chung không chỉ làm giảm hiệu quả của các dự án xanh mà còn gây cản trở cho ngân hàng trong việc hoạch định và triển khai các chiến lược tín dụng xanh đồng bộ, mang tính dài hạn. Sự cần thiết của một hệ thống pháp lý minh bạch và rõ ràng không chỉ giúp các tổ chức tài chính dễ dàng hơn trong việc đánh giá rủi ro, mà còn tạo ra động lực phát triển bền vững cho toàn ngành.

Tín dụng xanh không chỉ là xu hướng tất yếu mà còn là chìa khóa quan trọng giúp Việt Nam phát triển nền kinh tế bền vững, giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường.

Với sự hỗ trợ từ các chính sách khuyến khích và cải cách hành lang pháp lý, tín dụng xanh sẽ tiếp tục đóng vai trò chủ đạo trong việc định hình lại các ngành sản xuất, đặc biệt là nông nghiệp, năng lượng và công nghiệp.