Báo New York Times ngày 20/5 dẫn lời nhiều quan chức tình báo Mỹ đương nhiệm hoặc đã về hưu cho biết chiến dịch trấn áp gián điệp này của Bắc Kinh bắt đầu từ năm 2010 và kéo dài trong 2 năm, nhưng nó gây ra tác động nghiêm trọng đến hoạt động tình báo Mỹ những năm sau đó.
Ngay cả nội bộ những cơ quan hành pháp Mỹ cũng xảy ra chia rẽ vì chuyện này. Họ cho rằng bên trong CIA có nội gián, hoặc Trung Quốc đã có thể xâm nhập hệ thống thông tin bảo mật của CIA dùng để liên lạc với các đầu mối thông tin ở Trung Quốc. Đến nay vấn đề này vẫn chưa được giải quyết triệt để. CIA và FBI cũng từ chối bình luận về thông tin mà NYT đăng tải.
 |
| Binh sĩ Trung Quốc canh gác trước Đại lễ đường Nhân dân ở Bắc Kinh. Ảnh: NYT. |
Tiêu diệt ngay trước mặt
3 quan chức Mỹ nói với NYT rằng một trong những đầu mối bất thình lình bị bắn chết ngay trước mặt người đồng nghiệp CIA của ông bên trong sân của một toà nhà chính phủ. Sự ra tay táo tợn này như lời đe doạ tới những người đang làm việc cho CIA.
Một số người khác thì bị bắt bỏ tù vì nhiều lý do khác nhau. Hai cựu quan chức cao cấp Mỹ cho biết Trung Quốc đã tiêu diệt hoặc cầm tù khoảng 18-20 đầu mối thông tin của CIA tại nước này.
Sự mất mát “tài sản” tại Trung Quốc với số lượng lớn được các quan chức Mỹ so sánh như thiệt hại trong vụ việc tương tự thời Chiến tranh Lạnh, khi hai điệp viên phản bội đầy tai tiếng của CIA và FBI là Aldrich Ames và Robert Hanssen tiết lộ thông tin về hoạt động tình báo của Mỹ cho Moscow trong nhiều năm.
Tuy nhiên, sự việc cũng cho thấy Trung Quốc rất thành công trong việc phá vỡ những nỗ lực thu thập tình báo và hòng đánh cắp các bí mật của nước này. CIA xem hoạt động gián điệp tại Trung Quốc là một trong những ưu tiên cao, nhưng hệ thống an ninh dày đặc tại đây gây ra nhiều khó khăn lớn để một điệp viên phương Tây có thể triển khai mạng lưới đầu mối.
Dấu hiệu rắc rối xuất hiện lần đầu vào năm 2010. Khi đó, chất lượng thông tin của CIA về nội bộ chính phủ Trung Quốc được đánh giá là rất tốt. 4 cựu quan chức Mỹ nói đây là kết quả của việc chiêu mộ được người từ sâu bên trong bộ máy của Bắc Kinh.
Tuy nhiên, sự chất lượng này đi xuống đã kể cho đến cuối năm. Đến đầu năm 2011, các quan chức tình báo cao cấp phát hiện ra vấn đề rằng những nguồn cấp tin quan trọng nhất của họ đều đang dần biến mất.
 |
| Trung Quốc và Nga là hai quốc gia mà tình báo Mỹ gặp nhiều khó khăn trong việc xây dựng mạng lưới do hệ thống an ninh địa phương dày đặc. Ảnh: AP. |
'Chiến dịch săn chuột'
Khi đó, FBI và CIA đều tiến hành các cuộc điều tra phản gián ngay tại hai cơ quan này. Từ một văn phòng bí mật ở bắc Virginia, các nhà điều tra phân tích kỹ lưỡng từng chiến dịch mà họ thực hiện ở Bắc Kinh.
Khi ngày càng nhiều nguồn tin ở Trung Quốc biến mất, tính khẩn cấp của vấn đề trở thành gánh nặng với đội điều tra. Họ gần như nghiên cứu toàn bộ nhân viên ở Đại sứ quán Mỹ bất kể cấp bậc cao hay thấp.
Một số người cho rằng Trung Quốc có thể đã bẻ khoá để xâm nhập vào hệ thống mà CIA dùng liên lạc với các đầu mối. Một số khác tin rằng trong CIA có kẻ phản bội, một giả thiết mà nhiều người thoạt đầu còn chần chừ để tin.
Trong lúc đó, chính quyền Obama gây sức ép rằng vì sao thông tin tình báo về Trung Quốc bỗng nhiên bị chậm lại.
Việc tìm kiếm kẻ phản bội đã khoanh vùng được một số đối tượng khả nghi. Nhóm điều tra chú trọng nhất vào một người Mỹ gốc Hoa tại CIA. Ông này đã nghỉ việc không lâu trước khi các đầu mối của điệp viên CIA bị mất tích hoặc bị tiêu diệt.
Một quan chức Mỹ nói người đàn ông trên có quyền tiếp cận với thông tin về các nguồn cấp tin của CIA tại Trung Quốc, có tất cả dấu hiệu gây ra mối đe doạ theo đánh giá của nhóm điều tra.
Sau khi rời CIA, ông này chuyển đến sống tại một quốc gia châu Á và làm kinh doanh. Một số người cho rằng đây là cách cơ quan tình báo Trung Quốc đã sắp xếp để trả công.
Nhóm điều tra của CIA thậm chí đã gặp trực tiếp và chất vấn ông này về những chuyện như vì sao nghỉ việc ở CIA hoặc lý do chuyển sang đất nước châu Á trên để sinh sống. Tuy nhiên, họ không tìm thấy bằng chứng nào đủ thuyết phục để có thể bắt giữ đối tượng tình nghi.
Đến năm 2013, FBI và CIA đánh giá Trung Quốc đã thành công trong việc bịt kín các đầu mối rò rỉ thông tin cho gián điệp Mỹ, dù họ vẫn chưa thể biết rõ bằng cách nào.
Tuy nhiên, giờ đây CIA đang nỗ lực xây dựng lại mạng lưới nguồn cấp tin ở Trung Quốc, một công việc đòi hỏi nhiều thời gian và rất tốn kém.
