Tiền trong ngân hàng ngày càng đắt

Trung tuần tháng 6, lãi suất cho vay VNĐ qua đêm giữa các ngân hàng thương mại chỉ dao động trong khoảng 0,4%/năm, tuy nhiên, trong những phiên giao dịch gần đây, mức lãi suất này đang ghi nhận xu hướng tăng dựng đứng. Thậm chí, đà tăng này đã đảo ngược đường cong lãi suất trên kênh liên ngân hàng từ phiên 26/7.

Cụ thể, theo số liệu mới nhất của Ngân hàng Nhà nước, lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng kỳ hạn qua đêm đã chính thức vượt 5%/năm trong phiên 26/7.

Các ngân hàng đang phải chấp nhận trả mức lãi suất cao hơn để nhận thanh khoản từ NHNN và nhà băng khác. Ảnh: T.L.

Lãi suất liên ngân hàng dựng đứng

Trong phiên giao dịch này, các ngân hàng đã cho vay chéo nhau với doanh số gần 288.400 tỷ đồng. Trong đó, doanh số cho vay qua đêm chiếm tới 96,7%, tương đương hơn 278.880 tỷ. So với phiên liền trước, khối lượng tiền giao dịch trên kênh này đã tăng hơn 14%, trong khi khối lượng tiền cho vay qua đêm tăng hơn 17%.

Không chỉ tăng mạnh ở khối lượng tiền, lãi suất cho vay trên thị trường này cũng tiếp tục ghi nhận xu hướng tăng mạnh. Trong đó, lãi suất cho vay qua đêm đã tăng lên tới 5,01%/năm. So với phiên liền trước, mức lãi suất này cao hơn 1,34 điểm %, còn nếu so với cuối tuần trước, mức tăng đã là 2,21 điểm %.

Thậm chí, đà tăng lãi suất cho vay qua đêm những phiên gần đây đã đảo ngược đường cong lãi suất trên thị trường liên ngân hàng khi lãi cho vay kỳ hạn ngắn lại cao hơn kỳ hạn dài.

Trong đó, lãi suất cho vay kỳ hạn một tuần trên kênh này hiện ở mức 4,75%/năm; kỳ hạn 2 tuần ở mức 3,9%/năm; kỳ hạn một tháng ở mức 4,24%/năm; trong khi kỳ hạn 3 tháng là 4,08%/năm.

Thực tế, lãi suất cho vay liên ngân hàng đã duy trì xu hướng tăng liên tục từ trung tuần tháng 6 đến nay. Từ mức dưới 0,4%/năm, lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường này đã tăng liên tục lên gần 0,9%/năm vào cuối tháng 6 và vượt 1%/năm vào giữa tháng 7. Trong nửa cuối tháng 7, thị trường chứng kiến lãi suất này tăng mạnh qua từng phiên và vượt mốc 5%/năm trong phiên 26/7.

Như vậy, chỉ trong khoảng một tháng rưỡi, lãi suất cho vay qua đêm liên ngân hàng đã tăng gấp 10-13 lần, trong khi lãi suất cho vay kỳ hạn một tuần cũng tăng 5-6 lần.

Việc doanh số, lãi suất cho vay liên ngân hàng tăng mạnh và đường cong lãi suất đảo chiều cho thấy các ngân hàng đang gặp tình trạng căng thẳng thanh khoản tạm thời. Điều này khiến các ngân hàng phải chấp nhận đi vay chéo nhau với lãi suất cao hơn.

Cần biết rằng đây chỉ là lãi suất cho vay qua đêm và là mức bình quân, nên trên thực tế, đã có những khoản vay giữa các ngân hàng có lãi suất cao hơn mức 5,01%/năm.

Nếu so với kênh huy động vốn trên thị trường, mức lãi suất này tương đương với lãi tiền gửi kỳ hạn 6-12 tháng tại các ngân hàng cỡ nhỏ và kỳ hạn 9-12 tháng tại nhóm ngân hàng quy mô lớn.

Thanh khoản ngân hàng căng thẳng

Tình trạng hệ thống ngân hàng thương mại gặp căng thẳng thanh khoản còn thể hiện ở việc NHNN phải đảo chiều dòng tiền trên thị trường mở từ việc rút ròng khối lượng tiền VNĐ chuyển sang bơm tiền hỗ trợ hệ thống.

Cụ thể, liên tục trong vòng một tháng (21/6-20/7), NHNN đã phát hành tổng cộng hơn 400.000 tỷ đồng tín phiếu ra thị trường để rút về lượng tiền VNĐ tương ứng. Thậm chí, bên cạnh tín phiếu kỳ hạn 7-14 ngày thông thường, cơ quan quản lý tiền tệ còn dùng tới hàng chục nghìn tỷ đồng tín phiếu kỳ hạn 1-2 tháng để tăng thời gian giam tiền.

Tuy nhiên, ngay khi ghi nhận lãi suất liên ngân hàng tăng mạnh, cơ quan này đã phải bơm tiền trở lại thị trường. Từ phiên 21/7 đến nay, NHNN đã bơm tổng cộng hơn 50.000 tỷ đồng ra thị trường để hỗ trợ thanh khoản các nhà băng.

Trên thực tế, giá trị tiền bơm ra thị trường này vẫn không đủ giải quyết nhu cầu của các ngân hàng khi mà lãi suất liên ngân hàng vẫn chưa ngừng tăng. Bên cạnh đó, trong các phiên mà NHNN bơm tiền, khối lượng đấu thầu đều được khớp toàn bộ, trong khi số lượng thành viên trúng thầu chỉ tương đương một nửa hoặc 1/3 số lượng thành viên tham gia đấu thầu. Điều này cho thấy nhu cầu nhận tiền của hệ thống cao hơn nhiều so với khối lượng bơm của NHNN.

Một điểm đáng chú ý khác là lãi suất đấu thầu tín phiếu của NHNN đã tăng vọt từ 2,5%/năm lên mức 4%/năm hiện nay. Đây là lần đầu tiên sau hai năm, mức lãi suất này mới ghi nhận xu hướng tăng trở lại. Tiếp tục thể hiện việc các ngân hàng chấp nhận vay tiền từ NHNN với lãi suất cao hơn.

Ghi nhận trong báo cáo mới đây, Công ty Chứng khoán SSI cho biết thanh khoản tiền VNĐ trong hệ thống ngân hàng tạm thời căng thẳng có nguyên nhân từ việc các hợp đồng bán USD giao ngay và kỳ hạn của NHNN đang được thực hiện. Cùng với việc cơ quan này đã liên tục phát hành tín phiếu trong một tháng trước đó dẫn đến một lượng lớn tiền VNĐ đã bị hút ra khỏi hệ thống.

Việc lãi suất cho vay VNĐ trên kênh liên ngân hàng tăng mạnh đã giúp chênh lệch lãi suất VNĐ-USD đảo chiều từ âm sang dương, tạm thời giảm áp lực lên tỷ giá. Trên hầu hết kênh giao dịch chính thức và phi chính thức, tỷ giá quy đổi USD/VNĐ đã hạ nhiệt từ cuối tuần trước đến nay.