Bộ trưởng Tài chính Satsuki Katayama mở biểu đồ trên máy tính bảng của bà trong cuộc họp ngày 17/11, tại tư dinh của Thủ tướng Takaichi. Biểu đồ thể hiện lượng trái phiếu bán ra, khiến chi phí vay dài hạn gia tăng.
Một người am hiểu tình hình kể rằng sắc mặt Thủ tướng Takaichi khi đó trở nên nghiêm trọng.
Nỗi lo đó hoàn toàn có cơ sở, vì nữ Thủ tướng đang đối mặt với thách thức trên thị trường khi bà đang cần nguồn vốn để thực hiện chương trình nghị sự của mình.
Điều rủi ro không chỉ là gói kích thích khổng lồ của bà, với phần lớn từ nguồn vay nợ, mà còn vì đồng yen đang suy yếu xuống gần mức thấp kỷ lục xét theo giá trị thực, cùng với niềm tin lâu dài của giới đầu tư đối với tài sản Nhật Bản.
Cuộc họp của Thủ tướng Takaichi với Bộ trưởng Katayama và các quan chức cấp cao khác là khởi đầu của thay đổi nhằm xoa dịu lo ngại của giới đầu tư. Vẫn còn quá sớm để nói liệu điều đó có thể giúp thị trường ổn định bền vững hay không.
Ngày 5/12, lợi suất trái phiếu Chính phủ Nhật Bản kỳ hạn 10 năm tăng lên mức cao nhất kể từ năm 2007, sau khi tăng 25,5 điểm cơ bản trong 4 tuần qua. Đây là mức tăng mạnh nhất trong gần 3 năm, bắt đầu gây ra những tác động dây chuyền trên thị trường toàn cầu.
Tình hình càng nhạy cảm hơn khi Nhật Bản đang chịu gánh nặng nợ rất lớn, với tỷ lệ nợ/GDP cao nhất trong các nước phát triển.
Trước những rủi ro này, tuần trước Thủ tướng Takaichi phát biểu tại Quốc hội rằng sẽ không có nguy cơ xảy ra “cú sốc Truss”, gạt bỏ những ý kiến so sánh tình hình Nhật Bản hiện nay với đợt bán tháo trái phiếu và đồng bảng Anh năm 2022, khiến kế hoạch cắt giảm thuế của Thủ tướng Anh Liz Truss thời điểm đó bị đánh đắm.
Thủ tướng Takaichi cũng công bố một số sáng kiến mà các nhà phân tích gọi là “phiên bản DOGE của Nhật Bản”, nhằm cắt giảm chi tiêu lãng phí của chính phủ.
Bộ trưởng Katayama cho biết chính phủ đang theo dõi thị trường, sẽ đảm bảo tính bền vững của tài chính công và duy trì niềm tin của nhà đầu tư.
“Kế hoạch của Thủ tướng Takaichi là mở rộng tiềm năng tăng trưởng của Nhật Bản… nhưng nếu không thành hiện thực, thứ duy nhất còn lại là khối nợ khổng lồ của chính phủ. Và đó chính là vấn đề”, ông Toshinobu Chiba, công tác tại quỹ Simplex Asset Management ở Tokyo, đánh giá.
Bà Takaichi được coi là người kế nhiệm các chính sách của cố Thủ tướng Shinzo Abe, bao gồm chính sách kinh tế “Abenomics”. Đó là kế hoạch kích thích tài khóa và tiền tệ khổng lồ nhằm kéo Nhật Bản ra khỏi giai đoạn trì trệ.
Điều khiến các nhà đầu tư bất ngờ là bà gần như không thay đổi chính sách đó khi nhậm chức, dù lạm phát đang ở mức 3% và nợ quốc gia đã vượt 1,3 triệu tỷ yen (8,5 nghìn tỷ USD).
Tháng trước, Thủ tướng Takaichi phát biểu trước Quốc hội, rằng bà sẽ nới lỏng mục tiêu tài khóa của Nhật Bản để cho phép tăng chi tiêu vào các lĩnh vực tăng trưởng chủ chốt.
“Những gì bạn thấy là một tổ hợp chính sách rất lỏng lẻo và về cơ bản là một đợt bùng nổ tiền tệ”, Ian Samson, quản lý danh mục tại Fidelity International, nhận xét.
Việc phát hành thêm trái phiếu cũng sẽ thử thách thị trường vốn đã mong manh.
Theo ước tính của Bank of America, lượng cung trái phiếu ròng trên thị trường Nhật Bản dự kiến sẽ tăng gần 11 nghìn tỷ yen vào năm 2026, từ mức 58 nghìn tỷ của năm 2025.
“Vấn đề là… ai sẽ mua số trái phiếu này? Chúng ta vẫn còn nhiều nguồn cung phải hấp thụ và Nhật Bản không phải là nước duy nhất đang chi tiêu tiền”, Sally Greig, người đứng đầu mảng trái phiếu toàn cầu tại Baillie Gifford, nói.
Những cuốn sách để hiểu thêm về Nhật Bản
Tri Thức - Znews giới thiệu tới độc giả những cuốn sách hay nên đọc để hiểu thêm về đất nước Nhật Bản - một cường quốc hàng đầu châu Á và được mệnh danh là xứ sở hoa anh đào.
Độc giả có thể đọc thêm tại đây.
