Năm nào cũng vậy, đầu xuân chim lại kéo về chao liệng kín mít trên những ngọn đồi của người dân Mường, thuộc bản Đồng Chư, Thanh Hóa.
Cuộc hành trình săn chim trong đêm tối
Khi ánh mặt trời đã khuất dần xuống đỉnh núi cũng là lúc những tay thợ săn trong bản kiểm tra lại đồ nghề như dây nỏ, tên bắn chim, súng đạn, đèn pin, túi đựng, dao đi rừng...
Anh Bùi Văn Công vừa kiểm tra lại độ chắc chắn của dây nỏ, vừa tâm sự: "Mới tối hôm qua mình tôi bắn hạ được 11 con chim, hôm nay chú cứ đi theo tôi, dân ở đây săn bắn chim như đi trẩy hội". Nói xong, anh còn chỉ tay vào trong nhà để khoe với chúng tôi về tấm bằng khen vừa đoạt được trong cuộc thi bắn nỏ của xã.
 |
| Những khẩu súng tự chế của người dân bản địa. |
Vậy là chúng tôi sẽ phải chờ cho trời tối hẳn mới gia nhập được vào đoàn săn bắn chim rừng của bản. Đúng 6h tối, các tay thợ săn đã tập trung ở đầu bản, ai cũng trang bị cho mình những chiếc nỏ được đẽo trơn chu, đằng sau gáy còn có hàng chục mũi tên được gài vào cho dễ rút. Bên cạnh những chiếc nỏ của người dân bản địa vẫn có những khẩu súng hơi, hoặc súng tự chế...
Đã đến giờ xuất phát, chúng tôi bám theo anh Công cùng các thợ săn để trèo lên đỉnh đồi. Kiểm tra xong đồ nghề, tốp người lại tiếp tục tiến sát vào cánh rừng trồng keo của bản. Anh Công nói nhỏ: "Chú cứ đi và nói chuyện thoải mái, chim này nó ngủ kỹ lắm, thậm chí mình bắn trượt một mũi tên, vẫn có thể lên nỏ và bắn lại mũi tên thứ hai".
 |
| Một chú chim vừa bị trúng tên của thợ săn. |
Bước đi sột soạt bên những lá keo khô, bất chợt chúng tôi nghe thấy âm thanh của súng hơi phát ra, sau đó là tiếng kêu eng éc, chắc chắn họ đã bắn hạ được một con chim. Sau phát súng hơi đầu tiên là liên tiếp âm thanh của các tay nỏ, cộng với tiếng kêu thất thanh trong đêm tối của những chú chim bị trúng tên.
Vẻ mặt anh Công lộ rõ sự căng thẳng và hồi hộp khi nhìn thấy mục tiêu. Chiếc đèn pha sáng quắc được phóng lên ngọn cây để xác định vị trí. Anh Công nhanh chóng khom lưng lấy sức để kéo dây nỏ. Khi đã lên nỏ, lúc này anh mới rút mũi tên được gài đằng sau gáy ra. Nhằm giữ cho mũi tên khỏi rơi, anh lại đưa lên miệng cho ướt nước dãi mới lắp vào khe nỏ. Lắp xong, anh chĩa nỏ lên ngọn cây để tìm hướng thuận lợi nhất mới bóp cò.
Theo như quan sát, khoảng cách từ gốc cây lên đến vị trí chú chim đang nằm chừng khoảng 20 mét. Trong giây lát, âm thanh của chiếc nỏ phát ra cũng là lúc chú chim mùa đông bị trúng tên và rơi xuống đất. Biết mình đã bắn trúng, anh Công chạy lại túm lấy cánh chim, rồi anh rút mũi tên đang găm vào ức chim.
Có những chú chim chẳng may bị trúng tên vào đùi nhưng vẫn cố gắng vùng vẫy bay lên để thoát thân. Anh Công bảo: "Những con chim đó trước sau thì cũng chết thôi, nếu phải tôi mà bắn chắc nó không bay được như thế". Theo anh Công, khi ngắm nỏ phải tránh cành cây. Lúc chuẩn bị bóp cò phải nín thở và ngắm đúng ức của chim, tuyệt đối không được run tay thì mới trúng được.
Cần có biện pháp để bảo vệ chim rừng
Đã về khuya nhưng những tiếng súng, nỏ vẫn vang lên từng loạt. Anh Công lúc này đã bắn hạ được ba chú chim to bự. Cầm trên tay một chú chim nữa vừa mới bắn hạ, anh bảo tôi: "Tý nữa chú về với tôi, anh em mình làm thịt ba chú chim này rồi nhậu lai rai, chim này mà nấu với nõn chuối rừng thì thơm và ngon lắm".
"Dân xứ Mường ở đây họ quen với săn bắn chim, thú theo phong trào tập thể có từ xa xưa rồi, có cấm cũng không cấm được chú à", anh Công nói thêm.
 |
| Cụ Bùi Văn Hoan cho rằng, loài chim mùa đông này di cư từ châu Âu sang. |
Cụ Bùi Văn Hoan (78 tuổi) là một tay nỏ nức tiếng ở trong bản, xưa kia cụ Hoan đã từng bắn hạ nhiều chú khỉ tít trên ngọn cây đa, thậm chí cả những chú quạ thường bắt gà con. Cụ Hoan cho hay: "Loài chim lạ này khá giống với loài diều mốc. Chúng có thân hình tròn, cánh rộng, đuôi rộng, nặng đến vài trăm gam, thịt của nó thơm và rất ngon". Theo như cụ Hoan suy đoán, loài chim này chủ yếu sinh sống ở châu Âu và chúng sẽ di cư về một số nước ở châu Á để tránh mùa đông lạnh giá.
Anh Quách Văn Thượng, Phó Chủ tịch xã Thành Công cho biết: "Nạn săn bắn chim mùa đông tại một số bản trên địa bàn vẫn thường xuyên xảy ra. Chúng tôi đã kết hợp với bên kiểm lâm để siết chặt tình trạnh này. Tuy nhiên, đàn chim thường bay về với số lượng lớn, lại nằm ngủ trong rừng khiến việc tuần tra kiểm soát rất khó khăn. Các thợ săn thường đi vào ban đêm, chủ yếu lợi dụng sự sơ hở của chính quyền để săn bắn chim rừng trái phép. Thời gian tới, chúng tôi sẽ đấu nối với các làng bản nhằm tuyền truyền cho người dân để bà con hiểu và ý thức được việc săn bắn chim rừng là vi phạm pháp luật".
 |
| Đoàn thợ săn chim mùa đông chuẩn bị tiến vào khu rừng keo của bản. |
Tại điều 3 nghị định của Chính phủ ngày 6/3/1963, ban hành điều lệ tạm thời về săn bắn chim, thú rừng ghi rõ: Để bảo vệ sản xuất nông, lâm, ngư nghiệp, cần tìm mọi cách xua đuổi các loài chim, thú rừng đến phá hoại sản xuất; nếu xua đuổi không có kết quả thì có thể bẫy sống, bắt sống, hoặc bẫy chết, bắn chết chúng trong phạm vi đất đai trồng trọt, chăn nuôi xung quanh phạm vi đó.
Để xử lý đối với người vi phạm tại điều 13 của nghị định cũng đã nêu rõ: Những cá nhân hoặc tập thể vi phạm tuỳ theo mức độ nặng, nhẹ, số lần vi phạm, sẽ bị xử lý theo các mức độ như cảnh cáo, tịch thu chim rừng, phương tiện săn, bắn. Thu hồi giấy phép hoặc cấm săn bắt trong một thời gian nhất định.