Từ châu Âu đến châu Mỹ, giới khoa học đang cố gắng nghiên cứu thêm về mối đe dọa từ chủng virus mới này. Tuy vậy, có một điều đã rõ ràng: Biến chủng Omicron lây lan nhanh chóng tại bất cứ nơi đâu chúng xuất hiện.
Tại Nam Phi, Omicron lây lan nhanh gấp đôi so với biến chủng Delta. Các quan chức tại Anh ước tính khoảng 200.000 người dương tính mới với chủng virus này mỗi ngày. Tại Đan Mạch, số người dương tính với Omicron tăng gấp đôi sau khoảng 2 ngày.
Dữ liệu mới nhất cho thấy tình hình tại Mỹ sẽ không phải ngoại lệ. “Không nơi đâu trên khắp nước Mỹ sẽ an toàn trước biến chủng Omicron”, tiến sĩ Shweta Bansal, chuyên gia về dịch tễ học tại Đại học Georgetown, nói.
Câu hỏi chưa có lời giải
Biến chủng Delta vẫn đang là chủng virus chiếm ưu thế tại Mỹ và gây ra đợt bùng phát dịch trước khi biến chủng Omicron ập đến. Số ca mắc mới mỗi ngày ở Mỹ đang là khoảng 120.000 ca, tăng 40% so với đầu tháng 12, theo New York Times.
Tuy vậy, theo các nhà khoa học, biến chủng Omicron sẽ sớm vượt qua biến chủng Delta. Tỷ lệ mẫu dương tính mắc chủng Omicron tại Mỹ tăng từ 0,4% lên 2,9% chỉ trong một tuần, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC).
 |
| Tỷ lệ mắc biến chủng Omicron trong số bệnh nhân Covid-19 đang ngày một tăng. Ảnh: AP. |
Ở một số khu vực, tỷ lệ này cao hơn nhiều. Các nhà khoa học tại một phòng thí nghiệm của Đại học Washington thông báo tỷ lệ ca bệnh Covid-19 dương tính với biến chủng Omicron tăng từ 3% lên 20% chỉ trong một vài ngày.
Giới khoa học tin tưởng vaccine vẫn có hiệu quả nhất định. Bên cạnh đó, dữ liệu ban đầu cho thấy mũi tiêm bổ sung nhiều khả năng cung cấp thêm một lớp bảo vệ chống lại virus.
Trong khi đó, việc virus có gây ra triệu chứng nặng hơn hay không vẫn là câu hỏi chưa có lời giải.
“Câu hỏi khó nhất hiện nay là về mức độ nghiêm trọng của bệnh tật”, tiến sĩ Christopher Murray, giám đốc Viện Đo lường và Đánh giá Y tế, Đại học Washington, nói.
Các bằng chứng ban đầu tại Nam Phi làm dấy lên hy vọng biến chủng Omicron sẽ có độc lực yếu hơn biến chủng Delta. Một báo cáo từ Nam Phi cho thấy các bệnh nhân Covid-19 đang phải điều trị ít phải sử dụng máy thở oxy hơn các làn sóng dịch trước.
Tuy vậy, mọi kết luận vẫn là quá sớm. Mẫu quan sát còn quá nhỏ để có thể hiểu chính xác về biến chủng mới.
Tiến sĩ Shweta Bansal tại Đại học Georgetown nhận định tình hình tại Mỹ và Nam Phi cũng có sự khác biệt. Dân số Mỹ già hơn, trong khi tỷ lệ người đã tiêm chủng và từng mắc bệnh cũng chênh lệch. “Dù các triệu chứng là nhẹ ở nhiều người, nó sẽ không nhẹ ở mọi người”, bà nói.
Nếu biến chủng Omicron lây lan mạnh trong dân chúng, số người mắc bệnh có thể cao đến mức gây ra tình trạng quá tải cho hệ thống y tế. Trên thực tế, trước khi Omicron xuất hiện, nhiều cơ sở y tế đã gặp khó khăn với biến chủng Delta.
 |
| Các đợt bùng phát dịch Covid-19 khiến nhiều cơ sở y tế quá tải. Ảnh: AFP. |
“Phòng cấp cứu đã hoạt động hết công suất tại một số khu vực ở Mỹ”, bà Maimuna Majumder, chuyên gia tin dịch tễ học tại Bệnh viện Nhi Boston, cho biết.
Khi đại dịch diễn biến phức tạp, nhiều bệnh viện mất đi lượng lớn nhân viên. Nếu biến chủng Omicron diễn biến phức tạp và buộc nhiều nhân viên y tế phải tự cách ly tại nhà, sự thiếu hụt về nhân lực sẽ càng trầm trọng hơn.
Chuẩn bị cho làn sóng dịch mới
Diễn biến của biến chủng Omicron trong những tháng tới cũng đang là câu hỏi khó với giới khoa học.
Tại tỉnh Gauteng, tâm dịch của Nam Phi, sau quãng thời gian tăng mạnh ban đầu, biến chủng Omicron đang có xu hướng lây lan chậm lại.
“Tốc độ gia tăng chắc chắn đã chậm lại”, ông Ridhwaan Suliman, nghiên cứu viên cấp cao tại Hội đồng Nghiên cứu Khoa học và Kỹ thuật Nam Phi, cho biết. Tuy vậy, ông Suliman chưa muốn đưa ra kết luận cuối cùng. Ông cũng cảnh báo xu hướng dịch ở các tỉnh khác - nơi có tỷ lệ tiêm chủng thấp hơn Gauteng - có thể sẽ khác.
“Tôi cho rằng chúng ta cần chuẩn bị cho khả năng làn sóng dịch lần này sẽ tệ không kém các đợt dịch trước”, giáo sư Justin Lessler, chuyên gia dịch tễ học tại Đại học North Carolina, nói. “Chúng ta cần nghĩ về kế hoạch nếu tình hình xấu đi”.
Các chuyên gia Mỹ nhận định nước này có đủ nguồn lực để chống lại biến chủng mới, nếu được sử dụng. Phương pháp xét nghiệm vẫn hiệu quả. Vaccine có thể giảm mức độ nghiêm trọng của các triệu chứng, trong khi các loại thuốc kháng virus sắp được tung ra thị trường.
“Chúng ta có nhiều công cụ hơn so với dịp nghỉ lễ năm ngoái”, ông Majunder nói.
 |
| Tiêm vaccine mũi thứ ba được cho là một trong các vũ khí giúp chống lại biến chủng Omicron. Ảnh: AFP. |
Các chuyên gia khuyến cáo những ai chưa tiêm vaccine Covid-19 lập tức đăng ký tiêm chủng. Những người được tiêm mũi ba cũng nên đi tiêm.
Tuy vậy, chỉ mình vaccine là không đủ để chống lại chủng virus mới. Đan Mạch cho biết ba phần tư số ca dương tính với biến chủng Omicron đã tiêm đủ hai mũi vaccine. Một đợt bùng phát dịch cũng đang được ghi nhận tại Đại học Cornell, Mỹ, nơi tỷ lệ tiêm chủng lên tới 97%.
“Điều này có nghĩa lượng người tổn thương trước virus lớn hơn trước đây”, giáo sư Lessler nói.
Giới chuyên gia khuyến cáo các chính phủ giúp người dân có thể được xét nghiệm dễ dàng hơn, phân phối khẩu trang chất lượng cao, thúc đẩy việc nâng cấp các hệ thống thông gió, cũng như đưa ra quy định rõ ràng về các hoạt động được cho là an toàn, dựa trên từng tình huống dịch cụ thể.
Các chính quyền địa phương, trường học hay doanh nghiệp cũng cần bắt đầu lên kế hoạch ứng phó và công khai chúng, các chuyên gia khuyến nghị. Bản kế hoạch này cần bao gồm những điều cần làm khi một đợt bùng phát dịch lớn ập đến, hay khi số ca bệnh nặng lên đến mức độ nhất định.
“Chúng ta thậm chí chưa chuẩn bị cho bối cảnh trước khi biến chủng Omicron xuất hiện”, tiến sĩ Shweta Bansal nói. “Giờ đây, khi biến chủng Omicron ập đến, chúng ta vẫn chưa sẵn sàng”.
