Có thể coi Cuộc sống trong nội tâm là một cuốn sách khai thác tâm lý học theo góc nhìn lãng mạn và bay bổng của tác giả J. Ruth Gendler. Gendler không chỉ là một nhà văn, mà còn là họa sĩ, một nghệ sĩ theo đuổi những sáng tạo không giới hạn, khát khao xóa nhòa ranh giới giữa màu sắc và thơ ca. Vậy nên, cũng khó có thể định nghĩa và xác định chính xác thể loại cho cuốn Cuộc sống trong nội tâm, dường như cuốn sách này nằm ở điểm giao thoa giữa dòng sách hư cấu và phi hư cấu.
Khắc họa 75 phẩm chất bên trong mỗi người
Chắc chắn không ít độc giả sẽ nhận ra điểm tương đồng giữa Cuộc sống trong nội tâm với bộ phim hoạt hình Inside Out (Những mảnh ghép cảm xúc) của hãng Disney. Nếu như Inside Out nhân hóa những cảm xúc, thì Cuộc sống trong nội tâm nhân hóa những phẩm chất của con người. Phẩm chất, có thể coi là ngọn nguồn của cảm xúc, nhưng cũng có thể là kết quả của những cảm xúc. Không chỉ có Lo Lắng, Phấn Khích hay Giận Dữ, những nhân vật tạo nên bức tranh của Cuộc sống trong nội tâm còn có thể là Trắc Ẩn, Kiên Trì, Hững Hờ hay Xấu Xí.
 |
| Sách Cuộc sống trong nội tâm. |
Có tất cả 75 phẩm chất - 75 nhân vật được giới thiệu tỉ mỉ trong cuốn Cuộc sống trong nội tâm. Cuốn sách này không có cốt truyện, mà chỉ giống như cuốn profile giới thiệu nhân vật, nhưng qua mỗi bài giới thiệu ngắn gọn, nhưng câu chuyện nhỏ, đời thường, gần gũi, sống động được đan cài. Tác giả J. Ruth Gendler tự nhận rằng những câu chuyện này đến từ cuộc sống của chính bà, nhưng mỗi độc giả lại có thể cảm thấy mối liên hệ từ những câu chuyện này với cuộc sống của riêng họ.
Ví dụ, sẽ có người từng bị Âu Lo hôn lên trán, và sau đó bị đau đầu trong nhiều năm trời, sẽ có người cũng phải gật gù thừa nhận rằng “kể từ khi Trực Giác chuyển vào ở, cuộc sống của tôi đảo lộn hoàn toàn".
Khi đọc qua từng trang sách, và ngắm nhìn từng phẩm chất được khắc họa, thì một xã hội thu nhỏ trong nội tâm con người cũng dần dần được hiện lên rõ nét. Độc giả như được dẫn đường vào bên trong “khu phố” nội tâm của mình, tham quan từng căn nhà nơi từng phẩm chất đang sinh sống. Khó có thể tin rằng bất cứ ai cũng tồn tại cùng lúc 75 phẩm chất với 75 sắc thái đa dạng như vậy.
Nhưng bạn sẽ không thấy bất kỳ ai xa lạ. Bạn sẽ thầm thừa nhận rằng có những phẩm chất đã từng tồn tại trong mình, dù trong thời gian ngắn ngủi, hay đồng hành trong suốt một giai đoạn dài kỳ. Chúng ta đã từng là cô gái Thất Thường hoang dã. Rồi chúng ta cũng đã từng là chị gái Buông Xuôi thích nguyền rủa bóng đêm.
Có một sự thật thú vị là ít ai trong chúng ta có thể tự ngồi và liệt kê được đến 75 phẩm chất thường gặp của con người. Sự thú vị của cuốn Cuộc sống trong nội tâm chính là gọi tên được cả những phẩm chất mà chúng ta cảm thấy mơ hồ và không thể làm chủ. Cuốn sách giống như một từ điển để bất cứ ai, kể cả là độc giả tuổi thiếu niên lẫn những người trưởng thành, có thể tra cứu và tìm kiếm sự đồng cảm cho những khoảnh khắc tưởng chừng chẳng ai giống mình.
Như thói quen thích dùng ngôn từ để bảo vệ bản thân, hóa ra chính là Chỉ Trích - một phẩm chất dễ được hình thành từ khi còn rất nhỏ. Như ý muốn tự tử năm mười bảy tuổi hóa ra là hiện thân của Giải Thoát, nhưng để Giải Thoát được thực sự tự do thì phải gặp được một người tri kỷ đặc biệt.
Thổi hồn và nhân cách hóa từng phẩm chất, biến những phẩm chất thành những người bạn, hay thậm chí là những kẻ thù, đôi khi là người tình của mỗi con người, dường như tác giả Gendler còn có dụng ý sâu sắc hơn là chỉ nhằm mục đích tạo ra tính lôi cuốn, sống động cho tác phẩm.
Hiểu để làm chủ mình và thấu cảm với mọi người
Tất cả nhân vật phẩm chất này rất quan trọng để hình thành nên nhân cách của chúng ta, nhưng không có ai là tồn tại mãi mãi, không ai đảm bảo sẽ chung sống với chúng ta cả đời.
Càng trưởng thành, càng nhìn rõ chân dung và bản chất của từng phẩm chất, bạn càng có khả năng tự chủ và quyết định sẽ mời ai ở cùng mình lâu hơn, đón chào ai đến thăm mình thường xuyên hơn, và dù không phải lúc nào cũng có thể đuổi được sự ghé thăm bất ngờ của những phẩm chất tiêu cực.
Nhưng bạn cũng biết cách để không vô tình níu giữ những vị khách không mời ấy. Bạn có thể quyết định khi nào nên động viên Tin Tưởng hạ sinh ra Tình Yêu, cũng có thể chọn thời điểm để khuyên bảo Ngây Thơ nên chia tay với Nguy Hiểm.
 |
Mỗi "nhân vật" nội tâm được miêu tả sống động như mỗi người mà ta gặp ngoài đời. |
Ngoài những lúc cảm thấy các nhân vật phẩm chất là một phần ở trong mình, đôi khi, từng độc giả có thể thấy J. Ruth Gendler đang mô tả các nhân vật trong nội tâm như những người có thật mà bạn gặp gỡ ngoài cuộc sống thực. Điều đó khiến chúng ta có cái nhìn thấu hơn, dù chỉ là phần nào, với cuộc đời và những người xung quanh.
Chúng ta có thể đoán được rằng, một người đồng nghiệp của mình bỗng dưng bỏ việc để đi học thêm nhiếp ảnh với ước mơ làm phim, chính là người đang kết bạn với Tưởng Tượng. Chúng ta có thể ngộ được ra, người đàn ông dành tất cả thời gian với gia đình nhỏ, hàng ngày tỉ mỉ chăm bón cho khu vườn rau củ mộc mạc, chính là người đón nhận Cam Kết vào cuộc sống của mình.
Bản gốc của Cuộc sống trong nội tâm được xuất bản lần đầu năm 1984. Cuốn sách cũng từng được chuyển thể thành kịch, được dịch sang nhiều thứ tiếng, và đến nay thì độc giả Việt Nam đã có thể được thưởng thức bản chuyển ngữ duyên dáng của dịch giả Nhất Thư. Sau 35 năm, các nhân vật trong nội tâm của J. Ruth Gendler vẫn không hề già đi, và giọng văn của Gendler cũng chẳng có dấu hiệu lạc điệu so với hơi thở của thời đại mạng xã hội.
Vì không có cốt truyện, nên cuốn sách cũng không có một cái kết cụ thể, nhưng tác giả đã khéo léo để dành chân dung của cô gái mang tên Vui Vẻ ở cuối cùng. “Nàng vẫn luôn đợi chúng ta”, Gendler viết, và điều đó dường như sẽ trở thành chân lý, dù trong câu chuyện của riêng bạn, những phẩm chất khác chiếm vai nhân vật chính và chèo lái cuộc đời bạn như thế nào.
