Thấy gì khi Trấn Thành độc chiếm thị trường và thành đạo diễn nghìn tỷ

Trấn Thành đã và đang lập thành tích “vô tiền khoáng hậu” cho điện ảnh Việt trong vài năm qua. Đặc biệt, hai phim chiếu Tết của anh gồm Nhà bà Nữ (2023) và Mai (2024) đều đạt mức doanh thu trên 400 tỷ đồng (theo thống kê từ Box Office Vietnam).

Sau mỗi dự án, Trấn Thành không giấu tham vọng trấn giữ thị trường phim Tết. Nhận thấy sức hút và lợi nhuận khủng khiếp từ các dự án phim Tết của Trấn Thành, nhà phát hành, nhà rạp đều huy động tối đa công suất chiếu cho Nhà bà Nữ và gần nhất là Mai. Thậm chí, Mai còn chiếm tỷ lệ suất chiếu 75-80%, điều chưa từng xảy ra đối với một dự án điện ảnh Việt trong nhiều năm qua.

Đóng góp của Trấn Thành cho điện ảnh Việt là điều không thể phủ nhận. Trong cuộc họp mặt văn nghệ sĩ với lãnh đạo TP.HCM ngày 22/2, nhiếp ảnh gia Nguyễn Á chia sẻ: "Chúng ta nên có nhiều Trấn Thành như vậy. Đạo diễn này là một người trẻ tạo động lực, có hướng đi rất đúng".

Tuy nhiên, nhìn ở góc độ thị trường điện ảnh, một số đạo diễn cho rằng việc một cá nhân gần như độc chiếm thị trường phim Tết cho thấy nền điện ảnh phát triển chưa bền vững.

Trấn Thành độc chiếm thị phần phim Tết

Với thị trường điện ảnh Việt, mùa Tết Nguyên đán là thời điểm vàng. Nhiều đạo diễn, nhà sản xuất trong nước coi đây là mùa ăn nên làm ra khi vừa thu hút được lượng khán giả đông đảo, vừa không phải đối đầu với bom tấn Hollywood.

Số lượng phim Việt chiếu Tết đạt mức doanh thu trên trăm tỷ đồng chiếm tỷ lệ lớn trong biểu đồ điện ảnh nội địa. Trong đó, 2 bộ phim của Trấn Thành gồm Nhà bà Nữ (2023) và Mai (2024) đều đạt mức doanh thu trên 400 tỷ đồng.

Trấn Thành chiếm lĩnh thị trường phim Tết qua hai dự án Nhà bà Nữ (2023) và Mai (2024).

Hai tác phẩm do Trấn Thành đạo diễn hiện đứng đầu bảng tổng sắp các phim Việt có doanh thu cao nhất mọi thời.

Không khó để thấy, kể từ khi lấn sân sang vai trò đạo diễn, Trấn Thành đã có tham vọng chiếm lĩnh thị trường phim Tết. Ngay ở dự án đầu tay là Bố già, Trấn Thành cũng lên kế hoạch trình làng vào dịp Tết Nguyên đán 2021. Song do dịch Covid-19, tác phẩm phải dời lịch sang tháng 3 cùng năm.

Hai dự án là Nhà bà Nữ và Mai đều phát hành vào mùa Tết, với mức doanh thu kỷ lục, giúp Trấn Thành trở thành đạo diễn nghìn tỷ đầu tiên tại Việt Nam. Trong bối cảnh khó khăn của nền điện ảnh Việt, sự xuất hiện của Trấn Thành cùng các dự án của anh như một “mỏ vàng” đối với nhà rạp, đơn vị phát hành.

Vì thế, cứ mỗi dịp Tết đến, 2/3 công suất của rạp chiếu dồn lực cho phim Trấn Thành. Thậm chí, đến Mai, tỷ lệ suất chiếu chiếm khoảng 75-80%. Số lượng suất chiếu ban đầu áp đảo từ 4.000 suất/ ngày, đến nay tăng lên hơn 4.600. Ngược lại, những dự án phim Việt hoặc quốc tế khác đều có lượng suất chiếu ít ỏi, thậm chí xếp vào những khung giờ xấu.

Cùng thời điểm công chiếu với Mai, Sáng đèn (Hoàng Tuấn Cường), Trà (Lê Hoàng) phải rút rạp khi đã trình làng được hơn hai ngày. Điều này khiến nghi vấn phim Trấn Thành chèn ép suất chiếu, bùng nổ trên mạng xã hội.

Thấy gì khi Trấn Thành độc chiếm mùa phim Tết

Trao đổi với Tri thức - Znews, đạo diễn Khoa Nguyễn cho rằng nhìn ở góc độ doanh thu, Trấn Thành và các dự án của anh mang đến nhiều tín hiệu tích cực cho thị trường phim vài năm qua. Nhờ Nhà bà Nữ, Mai mà tổng doanh thu phim Việt trong năm nâng lên đáng kể. Thậm chí, Nhà bà Nữ còn chiếm gần 1/3 tổng doanh thu phim Việt năm 2023.

Chung quan điểm, ông Nguyễn Khánh Dương, người sáng lập đơn vị thống kê phòng vé độc lập Box Office Vietnam cho rằng sự thành công của Trấn Thành khiến nhiều nhà đầu tư đang hướng sự quan tâm đến điện ảnh Việt vào mỗi dịp Tết.

"Miếng bánh doanh thu phòng vé dịp Tết quá béo bở. Tôi nghĩ những người làm kinh doanh điện ảnh sẽ không thể để yên để Trấn Thành càn quét mỗi năm. Có cạnh tranh là có phát triển. Nhờ cạnh tranh, áp lực của giới làm phim, nhà đầu tư phim Việt là phải tạo ra những phim 'tốt hơn phim Trấn Thành đã làm, tốt hơn phim Việt chiếu Tết những năm trước'. Sự cạnh tranh này sẽ giúp điện ảnh Việt phát triển", ông Dương chia sẻ.

Song theo giới quan sát, thành công của Trấn Thành chỉ là hiện tượng đơn lẻ, không phản ánh bức tranh toàn diện hay sự đi lên về mặt chất lượng của điện ảnh nước nhà.

Đạo diễn Khoa Nguyễn nói: "Bức tranh toàn diện của điện ảnh Việt, nếu nhìn ở lát cắt thị trường phim Tết năm nay, là ở đó mà 4 phim Việt được phát hành nhưng gần 80% suất chiếu và hơn 80% tổng doanh thu phòng vé là thuộc về một phim. Thành tích doanh thu của Mai và Trấn Thành không thể đại diện hay phản ánh về cả ngành điện ảnh nước nhà".

Trấn Thành là đạo diễn nghìn tỷ đồng của điện ảnh Việt.

Theo đạo diễn, ở khía cạnh phát triển của ngành điện ảnh, việc Trấn Thành độc chiếm mùa phim Tết sẽ ảnh hưởng đến các nhà sản xuất vừa, nhỏ, đạo diễn mới.

“Với cơ chế quản lý hiện nay về đầu tư và phát hành phim trong nước, thực tế là cơ hội dành cho các nhà sản xuất vừa và nhỏ, các đạo diễn trẻ, các nhà là phim mới ngày càng trở nên ít ỏi. Nếu không có sự cải cách về mặt chính sách, tôi lo ngại rằng tầm 3 đến 5 năm nữa, chúng ta sẽ không có thêm đạo diễn, nhà sản xuất nào mới ở mảng phim thương mại”, nam đạo diễn chia sẻ.

Dựa vào quy luật cung - cầu, việc một bộ phim được khán giả lựa chọn, đặt vé nhiều, nhà rạp hiển nhiên sẽ ưu tiên suất chiếu nhằm đảm bảo câu chuyện doanh thu.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Khánh Dương cho rằng trong trường hợp của Mai, Trấn Thành hoàn toàn có thể nhường khoảng 20-25% số suất chiếu hiện tại trong ngày cho các phim Việt khác. Điều này không quá ảnh hưởng đến doanh thu của Mai, mà vẫn tạo cơ hội cho nhiều dự án vừa, nhỏ công chiếu cùng thời điểm.

Giải pháp

Dựa vào thực tiễn phát triển của nền điện ảnh nội địa, vấn đề cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà làm phim, đơn vị phát hành cần được xem lại. Việc một tác phẩm chiếm lĩnh tỷ lệ suất chiếu gần 80% và tạo ra khoảng cách doanh thu quá lớn đối với các dự án còn lại phản ánh sự bấp bênh của thị trường điện ảnh.

Theo đạo diễn Khoa Nguyễn, để giải quyết vấn đề này, cơ quan quản lý nhà nước, thông qua các hành lang pháp lý, phải tạo ra một môi trường kinh doanh phim ảnh lành mạnh.

“Các cơ quan quản lý nên có quy định về số suất trần, số suất sàn dành cho những phim được phát hành cùng thời điểm. Ngoài ra, cần có quy định về việc chia sẻ các suất ở khung giờ vàng cho những phim phát hành cùng thời điểm ở tất cả cụm rạp trên toàn quốc. Nếu thị trường phim có các quy định này sẽ giúp tạo ra một thị trường phát hành lành mạnh hơn, giảm thiểu tình trạng các nhà phát hành, nhà sản xuất lớn thao túng thị trường, tạo nên tình trạng 80% suất chiếu dồn về một phim như đã có ở thời gian qua”, đạo diễn nói.

Ngoài ra, theo Khoa Nguyễn, cơ quan quản lý cần có thêm nhiều giải pháp khác để khuyến khích các nhà làm phim trên cả nước cùng nhau thực hiện chủ trương kể trên thông qua những chính sách về thuế, phí phù hợp.

"Chính sách xây dựng thị trường phim lành mạnh, bảo vệ và tạo điều kiện cho thị trường phim nội địa phát triển, Hàn Quốc đã thực hiện từ hơn 20 năm trước, chúng ta có thể học hỏi, vận dụng", đạo diễn cho biết.

Ông Nguyễn Phong Việt - người có nhiều năm quan sát thị trường phim trong nước, điện ảnh Việt mùa Tết không nên chỉ trông đợi vào doanh thu từ phim của Trấn Thành. Các nhà làm phim nội địa trong những năm tới cần tạo ra những tác phẩm chất lượng, được cạnh tranh công bằng vào mùa Tết, dưới sự hỗ trợ của nhà rạp lẫn đơn vị phát hành.

"Khán giả Việt luôn khao khát được xem những dự án điện ảnh chất lượng từ những nhà làm phim trong nước. Câu trả lời cuối cùng nằm ở phía đạo diễn và nhà sản xuất", ông Việt nói.