 |
"Không kèn không trống", chỉ thông báo trước vỏn vẹn 24 giờ nhưng Folklore của Taylor Swift, phát hành ngày 24/7 - đã gần như cuốn phăng mọi luận bàn đang có về âm nhạc trên báo chí quốc tế. Album phòng thu thứ 8 từ "công chúa nhạc đồng quê" nghiễm nhiên trở thành tâm điểm cho giấy mực khen chê của giới phê bình.
Mà thực tế, lời chê rất ít, thay vào đó, Folklore đón nhận cơn mưa ngợi ca, thậm chí được tôn vinh là album xuất sắc mà Taylor Swift từng có. 1,3 triệu bản đã được bán chỉ sau một ngày, con số vẫn đang tăng lên, như cách đáp đền cho thành phẩm được hoàn thành âm thầm trong thời gian dịch và không có bất cứ chiến lược quảng bá nào.
Câu chuyện về album mới nhất đang khuynh đảo âm nhạc thế giới cũng mở ra thắc mắc về loại hình truyền thống này ở nhạc Việt. Thị trường nội địa suốt thời gian qua được quan tâm với cuộc đua MV tiền tỷ. Và công bằng mà nói, cũng không ít MV "làm mưa làm gió" về lượt xem/nghe, tạo "trend" trên mạng. Nhưng với loại hình album, có sản phẩm nào đã thực sự gây chú ý?
 |
| Album phòng thu thứ 8 của Taylor Swift được giới phê bình âm nhạc đón nhận. Ảnh: Getty. |
Bức tranh album ở thị trường nhạc Việt
Không phải đến khi Folklore của Taylor Swift tạo thành "cơn địa chấn", loại hình album mới được nhắc nhớ. Thực tế, album vẫn là lựa chọn hàng đầu của nhiều nghệ sĩ nổi bật ở thị trường âm nhạc Âu - Mỹ. Và những album chất lượng vẫn có thị phần riêng rộng lớn.
Nhìn sang Kpop, nơi có nền công nghiệp âm nhạc cập nhật và thời thượng bậc nhất châu Á, album cũng vẫn là loại hình được các công ty giải trí và nhóm nhạc đặc biệt để tâm. Kpop, chưa bao giờ chỉ là những cuộc chiến cày view cho MV bởi không ít nhóm nhạc đình đám vẫn có những album giá trị và bán chạy. Mà Twice, dù nổi bật với nhiều album phòng thu liên tiếp, cũng chỉ là một ví dụ của thị trường.
Không hẳn là "nhìn người lại ngẫm đến ta", nhưng đúng như chia sẻ mới đây của nhạc sĩ Nguyễn Hải Phong, số đông ca sĩ Việt mải chạy đua với những MV "trending" hơn là đầu tư làm album concept.
Thực tế, nhạc Việt sôi động một phần nhờ MV, nhiều ca sĩ thậm chí ra vài MV trong một năm. Mỗi MV có thể ngốn tới tiền tỷ, thể hiện cuộc chơi lớn về bối cảnh, trang phục, câu chuyện. Ở góc độ nào đó, nhiều MV còn có chất lượng hình ảnh không thua kém điện ảnh. Nhưng để kể tên những nghệ sĩ có tư duy làm album concept sáng tạo thì không nhiều.
Trong lớp nghệ sĩ 9X hiện nay, Vũ Cát Tường là một trong những gương mặt chăm chỉ làm album và live show. Đến nay, nữ ca sĩ kiêm nhạc sĩ đã có 3 album phòng thu, bao gồm: Giải mã, Stardom và mới nhất là Inner Me.
Vũ Cát Tường cũng vận hành một quy trình được giới trong nghề đánh giá là đúng tinh thần âm nhạc khi album bao giờ cũng song hành với live show cá nhân và MV. Nhưng MV chỉ đóng vai trò như kế hoạch quảng bá, nằm trong nội tại của album, thay vì giữ vị trí độc lập.
Một giọng ca 9X khác cũng tập trung sản xuất album thay vì tham gia cuộc đua MV là Hoàng Quyên - giọng alto vào hàng hiếm có của nhạc Việt.
Bước chân vào thị trường với vị trí Á quân Vietnam Idol 2012, sau 8 năm, Hoàng Quyên đã có 3 album phòng thu: Cửa thơm mùi nắng, Về và Sóng hấp dẫn. Trong đó, Sóng hấp dẫn với cú bắt tay giữa Đỗ Bảo và Võ Thiện Thanh thực ra là một trong những album chất lượng nhất trong những năm gần đây của nhạc Việt.
Một nghệ sĩ đương đại cũng đã chuyển hướng làm album để xác lập phong cách âm nhạc là Hoàng Thùy Linh. Nữ ca sĩ luôn là gương mặt sung sức của mặt trận MV nhưng cô chỉ thực sự được giới chuyên môn (bao gồm cả các diva như Thanh Lam, Hà Trần) công nhận khi có Hoàng.
Nhìn tổng thể thị trường, số lượng ca sĩ Việt làm album là không nhiều song vẫn có sự đa dạng về thế hệ, lứa tuổi, phong cách. Những thế hệ ca sĩ đã thành danh nhiều năm như Thanh Lam, Tùng Dương, Mỹ Linh, Hồng Nhung, Mỹ Tâm, Đức Tuấn... những năm gần đây vẫn có album.
Trong đó Đức Tuấn được xếp vào nhóm có nhiều album nhất của thị trường thời gian qua. Gần như năm nào nam ca sĩ cũng ra mắt album như Tuấn hát Quỳnh - 36 (2017), Đức Tuấn Phú Quang in Symphony - Hà Nội và em khi thu chớm đông sang (2018), Đức Tuấn hát Trần Thiện Thanh - Một ngày ta được yêu hay Trọn một kiếp yêu do Đức Trí sản xuất âm nhạc, phát hành hồi tháng 6.
 |
| Đức Tuấn là ca sĩ gần như năm nào cũng có album. Ảnh: Bá Ngọc. |
Ngoài những gương mặt đã thành danh, tín hiệu đáng mừng của thị trường thời gian qua là một vài giọng ca trẻ cũng tham gia cuộc chơi album với concept độc đáo, kỳ công, sáng tạo. Nổi bật là AMEE với DreAMEE được tung ra hồi đầu tháng 7. Không chỉ ghi dấu ấn nhờ pha trộn pop với R&B, hip-hop, với DreAMEE, giọng ca sinh năm 2000 đồng thời trở thành ca sĩ 10X hiếm hoi có album ở thị trường nội địa.
Nhắc đến những gương mặt trẻ cũng không thể không kể môi trường indie/underground. Một bộ phận trong "thế giới ngầm" cũng theo đuổi album mà hai trường hợp điển hình là Ngọt và Cá hồi hoang. Ngọt đã có tới 3 album phòng thu là Ngọt, Ngb'thg và 3. Trong khi Cá hồi hoang cũng đón nhận những phản hồi tích cực vào năm 2019 với album Hiệu ứng trốn chạy.
Dù không quá sôi động, album vẫn là gam màu riêng với những đóng góp không nhỏ cho nhạc Việt. Để thấy, loại hình này vẫn sống và có vị trí theo cách riêng, kết tinh từ tâm huyết của không ít nghệ sĩ và cộng sự, với những đầu tư về thời gian lẫn tiền bạc.
Cuộc chơi thay đổi nhưng tiền của... không đổi
Phía dưới bài viết Cú sốc AMEE và lời cảnh tỉnh của nhạc sĩ Nguyễn Hải Phong của Zing được chia sẻ, một ý kiến bình luận: "Thời buổi này còn ai làm album và CD, lỗi thời rồi". Trong phần trả lời, một tài khoản hồi đáp: "Album đâu có nghĩa chỉ là CD, hoàn toàn có thể phát hành online".
Sự thực là cuộc chơi âm nhạc của loại hình album hiện nay đã có nhiều thay đổi. Album và CD từng bị coi là đồng nhất nhưng thực tế đã không còn đúng ở thị trường nhạc Việt. Một số nghệ sĩ khi ra album vẫn chọn cách chỉ phát hành đĩa vật lý. Nhưng phần lớn đã phát hành đa dạng hình thức.
DreAMEE mới đây có định dạng đĩa vật lý nhưng nữ ca sĩ cũng đồng thời đăng tải trực tuyến. Hoàng của Hoàng Thùy Linh hay Stardom của Vũ Cát Tường cũng đều có hai hình thức phát hành. Trong khi, một số album khác chỉ phát hành trên nền tảng online như Hà Lê với Ở trọ hay Vũ Cát Tường với Inner Me.
Giới trong nghề cũng nhận định định dạng không quá quan trọng. Quan trọng là concept, sự sáng tạo và đầu tư của album, để đạt được chất lượng tốt nhất. Thực tế, dù phát hành kiểu nào, album vẫn luôn là sản phẩm đòi hỏi công sức cả về thời gian, tiền bạc.
Chia sẻ với Zing, Đức Tuấn cho biết album Trọn một kiếp yêu của anh "ngốn" khoảng 1 tỷ đồng. Album này nhạc sĩ Đức Trí phụ trách hòa âm, với sự tham gia của dàn giao hưởng, hợp xướng. Đặc biệt, Steven Fallone - kỹ sư âm thanh từng làm cho album Golden Hour của Kacey Musgraves (thắng giải Album của năm tại Grammy 2019) đảm đương vai trò master.
"Các album của tôi đều có mức kinh phí trên dưới một tỷ do phải đầu tư lớn về mặt sản xuất. Và tôi nghĩ nếu làm album với đầu tư âm nhạc đúng nghĩa với dàn nhạc, cả hợp xướng thì các nghệ sĩ cũng đều phải chi số tiền tương tự", anh nói thêm.
Hoàng Thùy Linh không tiết lộ kinh phí của Hoàng, tương tự AMEE cho biết DreAMEE do công ty quản lý đầu tư, nữ ca sĩ chỉ biết hoàn thành vai trò ca sĩ của mình. Tuy nhiên, mức độ đầu tư cho các album này, bao gồm cả chi phí cho nhạc sĩ sáng tác, ê-kíp sản xuất, quảng bá, truyền thống, kinh phí rất khó để dưới một tỷ, theo giới thạo nghề.
 |
AMEE trở thành giọng ca nổi bật nhất của lứa 10X nhờ album đầu tay. Ảnh: Bá Ngọc. |
Nhưng Đức Tuấn cũng cho biết số tiền đầu tư cho một album hiện nay nhìn chung vẫn thua nhiều MV. "MV hiện nay đa phần đầu tư hơn một tỷ, thậm chí có MV vài tỷ. Album, do vậy, về tiền là không bằng cuộc đua MV nhưng về thời gian thì có lẽ cần nhiều hơn", anh nhấn mạnh.
Hoàng Thùy Linh cho biết để làm album Hoàng, cô mất khoảng 4 năm thai nghén và thực hiện. Nữ ca sĩ đã có ý tưởng Hoàng từ năm 2016 sau Bánh trôi nước nhưng đến năm 2019, album mới ra mắt khán giả.
AMEE cũng mất hơn một năm cho DreAMEE, trong khi đại diện công ty quản lý của cô cho biết thời gian thực tế còn nhiều hơn. Bởi lẽ, ngay khi AMEE đầu quân, đơn vị này đã có kế hoạch thực hiện album cho nữ ca sĩ, tức khoảng 5 năm trước đến khi sản phẩm "ra lò".
Đức Tuấn khẳng định với phóng viên album rất khó có lãi. Nhưng những đầu tư về tiền bạc, công sức, thời gian để làm album chất lượng bao giờ cũng được báo giới và khán giả ghi nhận.
Với Hoàng, Hoàng Thùy Linh không chỉ thắng lợi ở các giải thưởng âm nhạc. Hơn cả, từ một giọng ca còn nhiều hạn chế, cô đã đạt vị trí âm nhạc khác. Vũ Cát Tường cũng có bước tiến nhờ Stardom và Inner. Tương tự là AMEE, sau DreAMEE, không còn phải bàn cãi về vị trí nổi bật của cô trong lứa 10X.
Đủ thấy, giá trị đầu tư thời gian và bạc tỷ để làm album chất lượng không bao giờ là "lỗi thời".
