Tập đoàn lớn đầu tiên dám công khai đối đầu Nhà Trắng

Siêu thị của Costco ở Austin, bang Texas, Mỹ. Ảnh: Reuters.

Costco, có trụ sở tại Issaquah, bang Washington, là tập đoàn bán lẻ lớn hàng đầu nước Mỹ. Doanh thu của Costco đạt 275,2 tỷ USD trong năm tài khóa kết thúc vào ngày 31/8.

Vì sao Costco chọn cách đối đầu?

Tập đoàn bán lẻ Costco đã đệ đơn kiện chính phủ Mỹ lên Tòa án Thương mại Quốc tế đặt tại thành phố New York (Mỹ) trong ngày 28/11. Động thái này nhằm đảm bảo Costco sẽ được hoàn trả thuế, nếu Tòa án Tối cao bác bỏ chính sách thuế quan của Tổng thống Trump.

Trong đơn kiện, Costco cáo buộc Nhà Trắng vượt quá thẩm quyền khi áp hàng loạt mức thuế mới trong năm nay.

Hồ sơ tòa án cho thấy bên cạnh Costco, nhiều doanh nghiệp khác cũng đã kiện chính phủ Mỹ để bảo toàn quyền được hoàn thuế, có thể kể tới Bumble Bee Foods, EssilorLuxottica, Kawasaki Motors, Revlon và Yokohama Tire.

Trong phiên điều trần ngày 5/11, các thẩm phán của Tòa án Tối cao Mỹ đều đặt câu hỏi hoài nghi về việc ông Trump có quyền sử dụng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế (IEEPA) để áp thuế đối với hàng nhập khẩu hay không.

Tòa án Tối cao hiện chưa thông báo thời điểm ra phán quyết chính thức. Theo số liệu của Cơ quan Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ, mức thuế mới đã khiến các nhà nhập khẩu của Mỹ chi đến 90 tỷ USD nộp thuế nhập khẩu tính đến cuối tháng 9.

Costco cho biết họ đã phải áp dụng nhiều biện pháp để đối phó với mức thuế mới, bao gồm giảm số lượng nhà cung cấp, tăng cường mua hàng nội địa và đẩy mạnh dòng sản phẩm thuộc thương hiệu nội bộ.

Nếu Tòa án Tối cao kết luận ông Trump không có quyền áp thuế, câu hỏi tiếp theo đặt ra là: Ngoài những doanh nghiệp đang kiện chính quyền để đảm bảo quyền được hoàn thuế, các doanh nghiệp khác sẽ được đối xử ra sao? Quy trình hoàn thuế sẽ được thực hiện thế nào?

Liệu có cảnh “con kiến kiện củ khoai”?

Ông Trump nhận định vụ kiện của Costco là vấn đề “sống còn đối với nước Mỹ”. Theo CNN, chính phủ Mỹ có thể sẽ áp dụng những biện pháp “làm khó” đối với doanh nghiệp đòi hoàn thuế, trong trường hợp Tòa án Tối cao ra phán quyết bất lợi cho ông Trump.

Người phát ngôn của Nhà Trắng Kush Desai tuyên bố: “Hệ quả kinh tế của việc không bảo vệ các sắc thuế hợp pháp của Tổng thống Trump là rất lớn, vụ kiện của Costco đã cho thấy điều đó”.

Giáo sư Marc Busch (Đại học Georgetown) nhận định Costco không tin rằng Tòa án Tối cao sẽ xử lý thấu đáo vấn đề hoàn thuế, cũng không tin chính phủ Mỹ sẽ chủ động xây dựng quy trình hoàn thuế cho doanh nghiệp. Vì vậy, Costco muốn “xếp hàng sớm” trong quá trình... đòi lại tiền.

Costco không nêu rõ mức thiệt hại từ các sắc thuế. Nhưng đơn kiện của tập đoàn sử dụng ngôn từ cứng rắn, trong đó cáo buộc rằng thuế mới được áp “một cách hỗn loạn, khiến thị trường biến động dữ dội”.

Trong tháng trước, thẩm phán của Tòa án Tối cao Mỹ Amy Coney Barrett từng nói trong phiên điều trần rằng quá trình hoàn thuế có thể trở thành “một mớ hỗn độn”.

Khách hàng xếp hàng chờ vào mua sắm tại siêu thị của Costco ở Chingford (Anh). Ảnh: Reuters.

Trước đây, tập đoàn Amazon từng định công bố việc áp mức thuế mới gây ảnh hưởng đến giá hàng hóa như thế nào. Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt liền gọi đó là “hành động thù địch”, khiến giá cổ phiếu Amazon sụt giảm. Sau cuộc gọi gay gắt từ ông Trump dành cho tỷ phú Jeff Bezos - người đứng đầu tập đoàn - Amazon liền từ bỏ kế hoạch ban đầu.

Tập đoàn Walmart cũng từng bị ông Trump công kích khi doanh nghiệp này lên tiếng cho rằng chính sách thuế quan buộc họ phải tăng giá sản phẩm.

Hãng Apple từng bị Tổng thống Trump dọa áp thuế 25% sau khi hãng có ý định chuyển hoạt động sản xuất iPhone từ Trung Quốc sang Ấn Độ để “né thuế”. Ông Trump giận dữ vì Apple không cân nhắc đưa hoạt động sản xuất trở về Mỹ. Ngay sau đó, CEO Tim Cook của Apple công bố tăng mức đầu tư tại Mỹ thêm 100 tỷ USD, cơn giận của ông Trump mới được xoa dịu.

Về chính sách thuế quan của ông Trump, hầu hết các doanh nghiệp lớn của Mỹ lựa chọn im lặng. Điều này có lý do. Trước hết, ông Trump sẵn sàng trừng phạt các doanh nghiệp làm “phật lòng” ông. Hơn thế, việc “được lòng” ông Trump nhiều khi đi kèm lợi ích lớn, bởi ông đã nhiều lần rút lại chính sách cứng rắn sau khi doanh nghiệp thể hiện thiện chí hợp tác với chính quyền.

Những sự việc như vậy khiến đa số tập đoàn lớn “án binh bất động” trước vấn đề thuế quan. Tuy nhiên, theo các chuyên gia pháp lý, đứng ngoài cuộc cũng tiềm ẩn rủi ro.

Theo ông Emil Stefanutti (Gaia Dynamics), nếu không kiện, doanh nghiệp có thể rơi vào tình cảnh chính sách thuế quan bị tuyên vô hiệu, nhưng doanh nghiệp không được hoàn thuế.

Hiện tại, quyết định đệ đơn kiện của Costco gây bất ngờ lớn tại Mỹ. Trong các doanh nghiệp khởi kiện, Costco là tập đoàn lớn nhất dám công khai đối đầu Nhà Trắng trong vấn đề thuế quan.

Costco có lý do để tự tin. Chính sách thuế quan đang tạo áp lực kinh tế lên người dân Mỹ vốn đã chật vật vì khủng hoảng chi phí sinh hoạt.

Khảo sát của CBS News cuối tháng 10 cho thấy chỉ 38% người Mỹ ủng hộ chính sách thuế quan, 62% phản đối. Thăm dò của Fox News cũng cho thấy chỉ 15% người Mỹ cho rằng chính sách của ông Trump giúp cải thiện tài chính cá nhân, 46% cho rằng... gây hại.

Những khảo sát này khiến Costco yên tâm phần nào rằng khách hàng sẽ không quay lưng khi họ dám thách thức chính sách thương mại của ông Trump. Ngoài ra, Costco tập trung vào giá trị thực của hàng hóa giữa bối cảnh vật giá leo thang, vì vậy, tập đoàn này có lượng khách hàng trung thành lớn.

Hiện tại, nhiều chuyên gia nhận định động thái của Costco có thể tạo đà để một số doanh nghiệp còn do dự dám hành động mạnh mẽ hơn. Dù vậy, chuyên gia phân tích Ed Mills nhận định thái độ ngần ngại vẫn sẽ bao phủ khối các doanh nghiệp lớn tại Mỹ.