Tại sao Thủ tướng Canada Justin Trudeau từ chức?

Sau gần một thập kỷ nắm quyền, Thủ tướng Canada Justin Trudeau đã tuyên bố ý định từ chức thủ tướng hôm 6/1.

Chính trị gia 53 tuổi này, người đã trở thành thủ tướng vào tháng 11/2015 với cam kết về hy vọng và sự phục hồi, đã chịu áp lực phải từ chức trong nhiều tháng qua.

Tại sao ông Trudeau chịu áp lực từ chức?

Từng là ngôi sao đang lên của nền chính trị tiến bộ toàn cầu, ông Trudeau đã chứng kiến ​​tỷ lệ ủng hộ của mình giảm xuống mức thấp mới, chỉ còn 33% vào cuối năm 2024. Cuộc thăm dò này cũngcho thấy sự thất vọng rộng rãi với tình hình kinh tế khó khăn.

Giống như nhiều nhà lãnh đạo ở phương Tây, Thủ tướng Trudeau đã phải gánh chịu tình trạng lạm phát kỷ lục và giá thực phẩm cao.

Cuộc khủng hoảng nhà ở trong nước, khiến giá nhà ở một số khu vực tăng vọt 30-40% trong những năm gần đây, đã làm gia tăng sự phẫn nộ với chính phủ Canada.

Những vụ bê bối chính trị trong suốt nhiệm kỳ dài cũng "thêm dầu vào lửa". Ông Trudeau đã bị khiển trách vào năm 2017 vì nhận quà tặng bao gồm cả kỳ nghỉ và các chuyến bay trực thăng riêng. Việc bỏ lỡ sự kiện ngày quốc gia đầu tiên về sự thật và hòa giải để đi nghỉ dưỡng lướt sóng, và tiết lộ rằng các thành viên trong gia đình ông đã được một tổ chức từ thiện vốn được chính phủ trao một hợp đồng lớn gần đây trả hàng trăm nghìn đôla cũng làm tổn hại đến danh tiếng của nhà lãnh đạo.

Thủ tướng Canada Justin Trudeau phát biểu trước các phóng viên, tuyên bố ông có ý định từ chức lãnh đạo đảng Tự do, nhưng ông sẽ tiếp tục giữ chức vụ cho đến khi có người thay thế, tại dinh thự Rideau Cottage của ông ở Ottawa, Ontario, Canada, ngày 6/1. Ảnh: Reuters.

Tại sao quyết định từ chức vào thời điểm này?

Theo luật liên bang, một cuộc bầu cử phải diễn ra vào tháng 10/2025. Tuy nhiên, trong những tháng gần đây, các thành viên của đảng Tự do của Thủ tướng Trudeau đang đánh giá liệu đã đến lúc nhà lãnh đạo này nên từ chức và thay một người mới hay chưa.

Cuối năm ngoái, gần hai chục nghị sĩ đảng Tự do đã ký một lá thư kêu gọi thủ tướng từ chức, nếu không ông sẽ đối mặt với khả năng thất bại thảm hại. Nhưng mãi đến giữa tháng 12/2024, phó tướng trung thành của ông Trudeau, bà Chrystia Freeland, mới đột ngột từ chức, công khai chỉ trích thủ tướng và nêu nghi vấn liệu ông có thể xử lý được nhiệm kỳ thứ hai ở Mỹ của ông Donald Trump hay không.

Vài ngày sau, các nhà lập pháp đảng Tự do từ Atlantic Canada, Ontario và Quebec tuyên bố đã đến lúc cần một nhà lãnh đạo mới.

Ông Trump có liên quan như thế nào?

Chủ nghĩa dân tộc kinh tế "Nước Mỹ trên hết" của Tổng thống đắc cử Mỹ Donald Trump được cụ thể hóa trong mối đe dọa áp thuế 25% đối với Canada.

Bà Freeland đã cảnh báo rằng Canada, đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ, cần phải "cực kỳ nghiêm túc" với mối đe dọa đó.

Ông Trump đã chế giễu ông Trudeau bằng cách gọi ông là "thống đốc", không phải thủ tướng, của "tiểu bang Canada vĩ đại", ám chỉ rằng đây là một tiểu bang của Mỹ chứ không phải là một quốc gia có chủ quyền.

Tuy nhiên, những bình luận sắc sảo của bà Freeland về khả năng đối phó với ông Trump của Trudeau có thể là một phần của cuộc chơi quyền lực trong nước hơn.

Bà đã được cho là người kế nhiệm điều hành đảng Tự do nếu ông Trudeau từ chức.

Diễn biến tiếp theo sẽ ra sao?

Các nhà lập pháp đảng Tự do đã có kế hoạch họp vào ngày 8/1 để thảo luận về tương lai của ông Trudeau.

Tuyên bố của Thủ tướng Trudeau hôm 6/1 rằng ông có kế hoạch từ chức khi đảng chọn được người thay thế được coi là đã ngăn chặn cuộc họp đó.

Trong cùng bài phát biểu, ông tuyên bố sẽ đình chỉ Quốc hội cho đến ngày 24/3, điều này sẽ cho đảng của ông thời gian để chọn một nhà lãnh đạo mới.

Khi nào sẽ có cuộc bầu cử?

Luật liên bang yêu cầu phải tổ chức bầu cử vào tháng 10/2025 nhưng trong bối cảnh tất cả các đảng đối lập tuyên bố không còn tin tưởng vào đảng Tự do cầm quyền, một cuộc bầu cử có khả năng diễn ra sớm hơn nhiều.

Đảng Bảo thủ dự kiến giành được chính phủ đa số theo kết quả thăm dò hiện tại. Nhưng kết quả đó có thể thay đổi đáng kể tùy thuộc vào các nhà lãnh đạo mới mà đảng Tự do lựa chọn.