Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư trao cho 24 sách thuộc nhiều lĩnh vực. Giới văn chương và đông đảo bạn đọc bày tỏ niềm vui khi tập Bài thơ của một người yêu nước mình đoạt giải. Bên cạnh tác phẩm của Trần Vàng Sao, một số tiểu thuyết, tập tản văn khác được trao giải năm nay.
 |
| Sách Bài thơ của một người yêu nước mình. Ảnh: N.N. |
Sự trở lại của giọng thơ độc đáo
Tác giả Trần Vàng Sao không xa lạ trong giới yêu thơ trước đây. Với bạn đọc trẻ ngày nay, tác phẩm của ông chưa được biết tới nhiều.
Tập Bài thơ của một người yêu nước mình do Nhà xuất bản Hội Nhà văn liên kết công ty Nhã Nam phát hành giới thiệu tới bạn đọc trẻ một giọng thơ đặc biệt. Nhưng ngay cả với những người biết và yêu mến thơ Trần Vàng Sao từ trước, tập thơ này cũng là một sự mới mẻ. Ở đó, ngoài những tác phẩm từng in báo, tạp chí, còn có bản thảo chưa được công bố do gia đình lưu giữ.
Nhà phê bình văn chương Lê Thành Nghị cho rằng thơ Trần Vàng Sao nói lên thăng trầm của số phận con người. Ở đó có những nỗi lo toan thường nhật từ điều đơn giản nhất như cơm ăn, nước uống, áo mặc… đến những điều to lớn như hạnh phúc, lý tưởng, lòng yêu nước.
Tác giả diễn đạt những suy nghĩ, tâm trạng riêng tư của mình trước cuộc sống, thời cuộc. Bởi vậy, thơ của Trần Vàng Sao chân thực, ngồn ngộn sự sống, buộc chúng ta phải nghĩ ngợi về cuộc đời, con người.
PGS.TS Nguyễn An Tiêm - Phó chủ tịch Hội Xuất bản Việt Nam - nói đóng góp sâu sắc nhất của Trần Vàng Sao là bài thơ được lấy làm tên sách Bài thơ của một người yêu nước mình. Bài thơ mộc mạc, giản dị nói về quê hương, đất nước với giọng văn tha thiết, tình yêu nồng nàn.
Hầu hết thơ của Trần Vàng Sao ở thể tự do. Theo nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên, các tác phẩm được viết đã lâu nhưng vẫn mang lại sự mới mẻ cho bạn đọc hôm nay.
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Giám đốc, Tổng biên tập Nhà xuất bản Hội Nhà Văn - nói thơ Trần Vàng Sao là chính cuộc đời ông.
“Tôi luôn mang cảm giác ông không hề theo bất cứ một trường phái nào, không dùng bất cứ một kỹ thuật hay phép tu từ nào… Thơ ông hiện ra như chính áo quần ông, tóc tai ông, mồ hôi ông, đau ốm ông, giận dữ ông, giày vò ông, tuyệt vọng ông, khát vọng ông… và nhịp đập trái tim ông là thứ kỳ diệu nhất gắn kết toàn bộ những gì thuộc về ông để vang lên thành thi ca. Bởi thế, thơ ông chân thực và mãnh liệt như máu chảy trong huyết quản ông”, ông Nguyễn Quang Thiều viết trong lời tựa tập sách.
 |
| Sách Đội trinh sát và con chó Sara. Ảnh: Việt Linh. |
Sáng tác văn xuôi trên chất liệu có thật
Những sáng tác văn xuôi mới cũng được quan tâm tại Giải thưởng Sách quốc gia lần thứ tư. Đội trinh sát và con chó Sara là tiểu thuyết đoạt giải C.
Tác giả Trung Sỹ nhập ngũ năm 18 tuổi, tham gia chiến tranh bảo vệ biên giới Tây Nam từ năm 1978 đến 1983. Khoảng thời gian chiến đấu tại đây đã giúp ông có những trải nghiệm quý báu, để rồi tái hiện một phần trong Đội trinh sát và con chó Sara.
Trung Sỹ đã xây dựng chú chó Sara làm nhân vật chính, qua đó lột tả sự khốc liệt của cuộc chiến biên giới chống lại tội ác diệt chủng của Khmer Đỏ. Ông cũng khắc họa tình đồng chí - đồng đội cùng sự hào hoa, gan dạ và trái tim biết thổn thức yêu thương của người lính.
PGS.TS Phạm Thành Hưng nhận xét tiểu thuyết có kết cấu chương hồi hấp dẫn, mỗi chương chuyển tải một sự kiện, một vấn đề; văn miêu tả sinh động, trần thuật có nghề.
Nếu Đội trinh sát và con chó Sara là tác phẩm hư cấu, trong đó có những trải nghiệm của tác giả ở một bối cảnh, sự kiện có thật, thì Người công giáo cộng sản là tác phẩm viết về người thật việc thật.
Cuốn tiểu thuyết của Trần Việt Trung viết về cuộc đời của thiếu tướng Trần Tử Bình, người cộng sản thuộc thế hệ đầu tiên, một trong những vị tướng đầu tiên của Quân đội Nhân dân Việt Nam, người cán bộ thanh tra, nhà ngoại giao.
Cuộc đời ông mang những đặc trưng của thế hệ cách mạng tiền bối: Sẵn sàng nhận bất cứ nhiệm vụ nào được giao và hoàn thành bằng mọi giá.
Qua cuốn tiểu thuyết, người đọc thấy được một thế hệ chiến đấu vì độc lập, tự do của dân tộc. Sách có giá trị cao trong việc giáo dục thế hệ trẻ.
 |
| Sách Chuyện của anh em nhà Mem và Kya. Ảnh: Việt Linh. |
Chuyện của anh em nhà Mem và Kya thuộc dòng sách thiếu nhi và là một áng văn đẹp. Trong sách, tác giả Nguyễn Quang Thiều đóng vai “thư ký” cho hai cháu nội và ngoại, ghi chép khoảnh khắc lúc chào đời, những năm đầu tiên khi các cháu đến với thế giới.
Các chi tiết trong câu chuyện của trẻ em được thể hiện tinh tế, trong trẻo và hấp dẫn. Câu chuyện hài hước, dí dỏm với những thắc mắc ngộ nghĩnh của trẻ thơ, qua đó người đọc thấy được những mơ ước lớn lao của trẻ.
Tình yêu thương, nhân văn được tác giả lồng vào một cách khéo léo, thông điệp sâu sắc được đúc rút từ những điều giản dị.
