Đoàn Lê mắc bệnh đã lâu, bị đột quỵ vài năm trước. Sau lần đột quỵ, sức khỏe của bà suy giảm nhiều. Bà sống cùng con tại Hà Nội trong khoảng thời gian cuối đời để con tiện trong chăm sóc. Bà qua đời chiều 6/11, hưởng thọ 74 tuổi.
 |
| Nữ sĩ Đoàn Lê là người tài hoa trong lĩnh vực văn chương, điện ảnh lẫn hội họa. |
Đoàn Lê (sinh năm 1943) tại Hải Phòng trong một gia đình nho học, có nghề thuốc gia truyền. Từ khi còn là nữ sinh trường cấp ba Phan Chu Trinh, Hải Phòng, Đoàn Lê đã có thơ đăng báo. Năm 18 tuổi, bà viết bài thơ Bói hoa được nhiều người đón nhận.
Trái ý gia đình muốn con gái theo nghề thuốc, Đoàn Lê rời Hải Phòng tới Hà Nội thi vào trường Sân khấu Điện ảnh. Tốt nghiệp, bà về làm việc tại Hãng Phim truyện Việt Nam.
Dù học về diễn xuất, song Đoàn Lê có vai diễn duy nhất (vai chính) trong phim Quyển vở sang trang năm 1975 của đạo diễn Nguyễn Ngọc Chung. Nhưng sự nghiệp viết văn của bà lại gặt hái nhiều thành công. Những năm 1970, 1980, Đoàn Lê là tác giả của các kịch bản phim truyện thành công như: Bình minh xôn xao, Cha và con, Làng Vũ Đại ngày ấy, Hồ Xuân Hương.
Đoàn Lê còn là đạo diễn của một số tác phẩm như Con Vá (biên kịch kiêm đạo diễn, tác phẩm đã đạt giải Bông sen bạc tại Liên hoan phim Việt Nam), Chim bìm bịp (đạo diễn)...
Trong vai trò nhà văn, Đoàn Lê là tác giả của nhiều truyện ngắn được yêu thích như Người đẹp xóm Chùa, Người khách đêm Giao Thừa, Mẹ và con và thánh thần…
Bà là tác giả của năm tiểu thuyết: Cuốn gia phả để lại (1990, được giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam), Lão già tâm thần, Người đẹp và đức vua, Tiền định, Oan hồn ngõ đá dốc.
 |
| Một số tiểu thuyết của Đoàn Lê. |
Khi làm việc ở Hãng phim, có khoảng thời gian Đoàn Lê làm thiết kế mỹ thuật. Nhưng bà đã biến công việc thành niềm vui và tìm được niềm say mê mới. Bà dành nhiều thời gian theo học hội họa từ các họa sĩ Đông Dương. Hai người truyền nghề cho bà là danh họa Dương Bích Liên và Bùi Xuân Phái.
Hàng trăm bức sơn dầu khổ lớn của Đoàn Lê được biết tới, thực hiện triển lãm trong các triển lãm riêng, chung ở Hà Nội, Hải Phòng.
Nữ sĩ Đoàn Lê nhận một số giải thưởng và nhiều lời tán dương cho ngòi bút đầy tài hoa của mình. Khi tập truyện ngắn Trinh tiết xóm Chùa của bà được dịch và giới thiệu tới bạn đọc Mỹ, nhiều bài viết giới thiệu về tập sách cho thấy sự quan tâm của bạn đọc nước ngoài với tác phẩm tinh tế và sâu sắc từ Việt Nam.
Giáo sư Nguyễn Lân Dũng nhận định về Đoàn Lê: “Tôi khâm phục văn tài của Đoàn Lê vì chị đã làm cho người đọc không thể không khắc khoải suy nghĩ và lo âu cho tương lai của nông thôn nước ta trước những diễn biến đi ngược lại với truyền thống nhân văn, nhân ái qua hàng nghìn năm qua...”.
