Bạn đã bao giờ ngồi quán bar, cùng một người bạn gọi hai ly tequila đắt tiền, rượu của người bạn được rót vào ly thấp miệng rộng, trong khi phần của bạn lại là một ly cao, mỏng, và bạn ngờ rằng người pha chế đã ăn gian bạn? Rất có thể là bạn đúng đấy. Khi những chuyên gia pha chế lão luyện ở Philadelphia được yêu cầu rót 1,5 ounce (44 ml) rượu vào những chiếc ly thấp, rộng, họ rót nhiều hơn 26 phần trăm so với khi rót vào những ly cao, hẹp.

Khi nhìn thấy một vật hình trụ, chúng ta thường chú ý vào chiều cao mà ít để ý tới bề rộng của nó. Vì vậy chúng ta tin rằng chiếc ly cao cao, hẹp chứa được nhiều hơn chiếc ly thấp, rộng, trong khi cả hai đều cùng thể tích. Sự thiên vị của chúng ta với chiều cao thậm chí thể hiện cả khi chiều cao và chiều rộng là giống nhau, giải thích tại sao những du khách tới thăm St. Louis thường trầm trồ chiều cao của Cổng vòm Gateway Arch, chứ không phải bởi chiều rộng cũng tương đương của nó.

Thật khó nhận ra lượng đồ uống thực sự khi đựng trong các dạng ly khác nhau. Ảnh: Golfbeer.

Tin rằng ly thấp chứa được ít hơn đồng nghĩa chúng ta rót nhiều hơn vào ly thấp so với ly cao, và do đó uống nhiều hơn. Và nếu chiếc ly đó có rãnh, chúng ta sẽ phán đoán sai trung điểm của nó và ước tính không chính xác lượng rượu đã uống, khiến chúng ta uống nhanh hơn bình thường.

Trong một nghiên cứu gần đây tiến hành ở Đại học Bristol tại Anh, 160 nam và nữ sinh viên khỏe mạnh và nhân viên của trường, những người “hay bia rượu xã giao”, được chọn tham gia. Một nửa số người tham gia được đưa 12 ounce (354 ml) bia trong ly thẳng thành trơn - kiểu ly vẫn dùng cho đồ uống không cồn - và những người còn lại được đưa 12 ounce bia trong ly xẻ rãnh - hình dáng tiêu chuẩn của ly bia mà bạn vẫn thấy ở quán rượu.

Người ta ghi lại thời gian họ uống hết bia, và những ai nhận ly xẻ rãnh uống nhanh hơn rất nhiều - họ uống hết bia trong khoảng bảy phút, so với mười hai phút của những người uống bằng ly thành trơn. Nói trắng ra là uống bia ly xẻ rãnh làm tăng gấp đôi tốc độ cạn ly.

Khi những người tham gia được yêu cầu chỉ ra điểm giữa của chiếc ly, điểm giữa của ly xẻ rãnh bị đánh giá thấp hơn đáng kể. Sở dĩ như vậy là vì thể tích trong ly xẻ rãnh được phân bổ không đều, với phần lớn là ở trên cùng. Nhưng chúng ta không thực sự thấy được điều này. Khi ly trông đầy một nửa thì thực tế nó đã cạn hai phần ba. Nghĩa là khi người ta uống tới điểm mà họ nghĩ mình uống hết một nửa lượng bia thì thực ra là họ đã uống được 66 phần trăm.

Nếu bạn nghĩ phải mất một thời gian khá lâu mới uống hết nửa ly bia của mình, bạn sẽ uống nhanh hơn. Rồi khi đã uống tới điểm mà bạn cho là điểm giữa, nhưng thực ra bia đã gần hết, bạn sẽ chẳng mất bao nhiêu thời gian để cạn ly. Trong các dịp xã giao, khi uống nhanh hơn bạn cũng sẽ uống nhiều hơn.

Nếu ngồi quán với bạn bè và uống hết hai ly bia trong không tới mười lăm phút, khó có khả năng bạn sẽ bắt đầu gọi nước khoáng Perrier. Nếu bạn không no vì bia hay không gục vì quá say, trên lý thuyết bạn có thể uống tới mười bảy ly bia từ ly xẻ rãnh trong hai tiếng đồng hồ, trong khi cùng lượng thời gian đó bạn chỉ có khả năng uống mười ly bia trong ly thành trơn.

Bởi việc nhậu nhẹt thả cửa là rất nguy hiểm, nên chăng các quán rượu phục vụ bia trong ly thành trơn thay vì ly xẻ rãnh, hoặc dánh dấu đường giữa ly để người uống có thể ước lượng chính xác họ đã nốc bao nhiêu. Nhưng các chủ quán không cần phải lo khách hàng uống quá nhiều nước có gas nếu họ phục vụ trong ly xẻ rãnh.

Trong thí nghiệm ở Bristol, khi người tham gia được đưa cho 12 ounce nước ngọt 7-Up - vốn có lượng carbonate tương đương bia - tốc độ uống bằng ly xẻ rãnh hay ly thành trơn là như nhau. Vậy là, những động cơ có tính ảo giác do hình dáng chiếc ly biến mất khi chúng ta uống nước ngọt có gas thay vì đồ uống sủi bọt có cồn. Nhưng tại sao lại như vậy?

Lý do là chúng ta uống đồ uống có cồn và nước ngọt với mục đích khác nhau. Chúng ta háo hức với đồ uống không cồn chủ yếu là vì nó ngon hoặc vì khát. Tuy nhiên, rượu bia, ngoài việc thỏa mãn cơn khát và cơn thèm hương vị, còn được mong đợi làm chúng ta say, và uống càng nhanh thì hiệu ứng đó tới càng sớm. Hình dáng chiếc ly có thể thay đổi tốc độ uống. Và thật thú vị, chỉ cần nhìn thấy một số hình dáng nhất định cũng có thể thay đổi hương vị của những gì chúng ta đang thưởng thức.