Theo Bloomberg, cách đây chỉ một năm, Stark Corp của Thái Lan được coi là hình mẫu thành công trong giới doanh nghiệp. Nhưng giờ đây, công ty trở thành một trong những mối lo lớn nhất trong hệ thống tài chính của nền kinh tế lớn thứ 2 Đông Nam Á.
Stark sa lầy trong một vụ bê bối kế toán. Giá trị vốn hóa thị trường của công ty lao dốc 99%. Stark cũng không thể trả khoản nợ trị giá 39 tỷ baht (tương đương 1,1 tỷ USD).
"Sự cố của Stark chắc chắn đã ảnh hưởng đến niềm tin của nhà đầu tư. Bởi họ đang rất thận trọng trong các quyết định đầu tư của mình", Bloomberg dẫn lời ông Niwes Hemvachiravarakorn - nhà sáng lập Thai Value Investor Club.
"Stark được kiểm toán bởi một trong những công ty kế toán hàng đầu thế giới. Nhưng các kiểm toán viên đã không nhận ra những điểm bất thường trước khi chúng phát nổ", ông nói thêm.
Từng là biểu tượng thành công
Stark được thành lập từ năm 1990 với tư cách là một hãng xuất bản và phân phối truyện tranh có tên Siam Inter Multimedia. Công ty đổi tên thành Stark vào năm 2019, khoảng một năm sau khi ông Vonnarat Tangkaravakoon - một doanh nhân đến từ một trong những gia tộc giàu có nhất Thái Lan - nắm quyền kiểm soát phần lớn công ty.
Tính đến tháng 10, ông Vonnarat là cổ đông lớn nhất của Stark với 45% cổ phần.
Ông Vonnarat sau đó đã chuyển công ty truyền thông và xuất bản thành hãng sản xuất dây điện và linh kiện thông qua mua lại công ty cáp điện Phelps Dodge International (Thái Lan), ban đầu là chi nhánh tại Thái Lan của Phelps Dodge International (Mỹ).
Ông Vonnarat là con trai của của ông Prachak Tangkaravakoon - nhà sáng lập TOA Paint Pcl - công ty sản xuất sơn lớn nhất Thái Lan. Ông nắm giữ vị trí Giám đốc điều hành TOA từ năm 1998 và đã từ chức vào tháng trước.
Dưới thời ông, Stark đã tăng trưởng nhanh chóng thông qua các thương vụ mua lại, bao gồm những doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghiệp ở Việt Nam.
Tháng 5 năm ngoái, công ty công bố thỏa thuận mua lại trị giá 560 triệu euro đối với Leoni Business Group Automotive Cable Solutions (Đức). Nhưng rắc rối đã đến vào tháng 12, khi công ty tuyên bố rút lui khỏi thương vụ này.
Công ty đã huy động được 5,58 tỷ baht từ các nhà đầu tư, bao gồm cả Credit Suisse lẫn HSBC Holdings, để thâu tóm Leoni. Nhưng Stark lại muốn sử dụng số tiền này cho những mục đích khác.
Leoni AG và Leoni Bordnetz-Systeme GmbH yêu cầu Stark bồi thường 608 triệu euro.
Đến tháng 2 năm nay, một giám đốc điều hành đột ngột từ chức với lý do cá nhân. Cuối tháng đó, công ty cho biết sẽ hoãn công bố báo cáo tài chính do "một số thông tin" đang được phía kiểm toán xem xét lại.
Chủ tịch Chanin Yensudchai và một số thành viên Hội đồng Quản trị từ chức sau đó.
Bê bối kế toán
Đến tháng 5, Stark tiếp tục hoãn công bố báo cáo tài chính. Niềm tin của nhà đầu tư đã bị thiêu rụi. Họ sốt sắng muốn được thanh toán cả gốc lẫn lãi đối với 2 lô trái phiếu trị giá tổng cộng 2,24 tỷ USD.
Cổ phiếu của Stark rớt 92% trong ngày 1/6 - ngày giao dịch đầu tiên sau hơn 2 tháng bị dừng giao dịch. Công ty bị đẩy vào tình trạng vỡ nợ chéo đối với các trái phiếu và khoản vay khác.
Đến ngày 16/6, công ty cuối cùng cũng đã công bố báo cáo tài chính. Báo cáo cho thấy Stark lỗ ròng tới 6,61 tỷ baht trong năm 2022. Khoản lỗ năm 2021 được điều chỉnh thành 5,97 tỷ USD dù trước đó, công ty báo lãi 2,78 tỷ USD.
Báo cáo cũng tiết lộ chi tiết về cuộc kiểm toán đặc biệt do PricewaterhouseCoopers thực hiện. Cuộc kiểm toán này đã phát hiện ra nhiều chi tiết đáng ngờ, trong đó có 202 giao dịch mua bán bất thường trị giá 8 tỷ baht trong năm ngoái, và 3,59 tỷ baht hồi năm 2021.
Thứ ba vừa qua, các trái chủ nắm giữ trái phiếu đáo hạn năm 2024-2025 đã yêu cầu hoàn trả gốc và lãi ngay lập tức. Tổng giá trị của những trái phiếu này là 6,95 tỷ baht.
Adisorn Songkhla Co. - một đơn vị của Stark - cũng đã vỡ nợ 3 lô trái phiếu trị giá 127 triệu baht hôm 1/6.
Cổ phiếu của Stark đã giảm mạnh xuống gần bằng 0. Vốn hóa của công ty rơi từ 1,7 tỷ USD hồi năm ngoái xuống 11 triệu USD.
Tính đến ngày 31/12/2022, Stark đang ngồi trên núi nợ khoảng 39 tỷ baht, phần lớn là trái phiếu, khoản vay và tín dụng thương mại. Vốn chủ sở hữu của công ty âm 4,4 tỷ baht do tổng nợ phải trả vượt quá tài sản.
Hôm 22/6, ông Somjin Sornpaisarn - Chủ tịch Hiệp hội thị trường trái phiếu Thái Lan (TBMA) - cho rằng cần coi Stark là một trường hợp cá biệt. Bởi những rắc rối của nó đến từ sự yếu kém trong quản lý.
Nhưng vụ vỡ nợ lớn nhất kể từ bê bối của Thai Airways International Pcl hồi năm 2020 đã làm dấy lên lo ngại về thị trường nói chung, nhất là đối với những trái phiếu rủi ro cao.
Theo TBMA, các nhà đầu tư đang dè chừng đối với những trái phiếu có rủi ro cao hơn, bởi họ sợ rằng các doanh nghiệp phát hành có thể không thể trả được nợ.
Kể từ thông báo vỡ nợ của Stark hồi đầu tháng 6, một số công ty được xếp hạng dưới mức đầu tư đã không thể hoàn thành mục tiêu chào bán trái phiếu.
Trong khi đó, Stark sắp đối mặt với nhiều áp lực lớn hơn từ phía chủ nợ. Asia Plus Securities Pcl - đại diện nhóm trái chủ của trái phiếu đáo hạn vào năm 2024 với tổng số tiền gốc là 3,93 tỷ baht - cho biết sẽ thực hiện các quyền hợp pháp nếu Stark không thanh toán kịp thời.
Theo Stark, một số chủ nợ khác có thể làm theo để đẩy nhanh việc trả nợ. Công ty cho biết họ đang cân nhắc đàm phán với trái chủ để tìm ra giải pháp.
Năm 2023, kinh tế thế giới được dự báo còn nhiều biến động và chưa thể phục hồi nhanh. Nhiều nền kinh tế lớn vẫn phải đối mặt với các rủi ro như GDP tăng trưởng chậm, lạm phát, thất nghiệp, nợ xấu... Mời độc giả của Zing đón đọc Tủ sách kinh tế 2023 để nắm bắt những kiến thức, thông tin kinh tế mới trong năm 2023.
