'Siêu bom' 13 tấn của Mỹ đe dọa phá tan cơ sở hạt nhân Iran

GBU-57, hay bom xuyên phá vũ khí hạng nặng, được thiết kế để thả bằng máy bay ném bom tàng hình B-2 của Mỹ.

Trong bối cảnh Israel đang tiến hành hàng loạt chiến dịch tấn công nhằm làm tê liệt chương trình hạt nhân của Iran, giới phân tích quân sự cho rằng "cơ hội tốt nhất" để phá hủy những mục tiêu kiên cố như cơ sở làm giàu uranium Fordow - nằm sâu dưới lòng núi - chính là quả bom GBU-57, hay còn gọi là Massive Ordnance Penetrator (MOP), do Mỹ phát triển.

“Quái vật” xuyên thủng lòng đất

Với chiều dài hơn 6 mét và trọng lượng tới 13,6 tấn, MOP là một quả bom khổng lồ được bọc trong hợp kim thép siêu cứng, có thể xuyên thủng hơn 60 mét lớp đá núi trước khi phát nổ.

Theo Đại tá Steve Ganyard, cựu sĩ quan không quân Mỹ chia sẻ với ABC News, GBU-57 chưa từng được sử dụng trong chiến đấu, nhưng được phát triển riêng cho các mục tiêu dưới lòng đất như ở Iran hay Triều Tiên - nơi các cơ sở nhạy cảm thường được xây dựng sâu dưới đất và bao bọc bởi lớp bê tông dày.

“Bạn không cần đến loại bom này trong những tình huống thông thường. Nó được dành riêng cho những mục tiêu đặc biệt”, ông Ganyard nhận định.

Vị đại tá lưu ý rằng tuy có kích thước khổng lồ, bom MOP chỉ mang 2,3 tấn thuốc nổ được bọc trong vỏ kim loại siêu cứng - được thiết kế để phát nổ chính xác khi chạm tới mục tiêu dưới lòng đất.

“Nó sẽ không tạo ra một vụ nổ dữ dội, chỉ làm văng lên một số mảnh vỡ - không phải là một đám mây bụi khổng lồ", ông nói thêm.

Với chiều dài hơn 6 mét và trọng lượng tới 13,6 tấn, loại bom này có thể đâm sâu tới 60 mét xuống lòng đất trước khi phát nổ. Ảnh: Financial Times.

Theo ông Mark Cancian - cố vấn cấp cao tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), người từng làm việc tại Lầu Năm Góc trong các chương trình mua sắm quốc phòng cho biết Mỹ đã chi khoảng 400 triệu USD để phát triển loại vũ khí này.

MOP do Boeing sản xuất, từng được thử nghiệm tại thao trường White Sands (New Mexico), nhưng chưa bao giờ được sử dụng thực chiến. Trước đó, Mỹ từng sử dụng loại bom phi hạt nhân MOAB (Massive Ordnance Air Blast) nặng 10 tấn tại Afghanistan năm 2017, gây thiệt hại nặng cho hang ổ của IS ở tỉnh Nangarhar. Tuy nhiên, MOAB có sức công phá nhỏ hơn và không có khả năng xuyên sâu như MOP.

MOP được phát triển từ năm 2002, chính thức triển khai từ 2011 và liên tục được nâng cấp. Hiện không quân của bất kỳ quốc gia nào, kể cả Israel, không sở hữu loại bom này hay phương tiện chuyên dụng để triển khai nó - chiếc oanh tạc cơ tàng hình B-2 Spirit. Mỗi chiếc B-2 có thể mang theo hai quả bom MOP cùng lúc.

Theo Không quân Mỹ, hiện có 20 chiếc B-2 đang hoạt động, mỗi chiếc mang được 2 quả MOP ở hai khoang bom riêng biệt. B-2 do hãng Northrop Grumman chế tạo, có tầm bay lên tới 11.000 km (và lên đến 19.000 km nếu tiếp nhiên liệu trên không), đủ khả năng đánh trúng bất kỳ mục tiêu nào trên toàn cầu.

Giới chuyên gia quân sự cho hay các máy bay B-2 hiện đóng quân tại căn cứ không quân Whiteman, bang Missouri, và sẽ mất khoảng 15 giờ để tới được Iran nếu được triển khai.

Phương án tiềm năng

Trong khi Israel đã trực tiếp tấn công cơ sở Natanz - nơi đặt các máy ly tâm làm giàu uranium của Iran - thì Fordow, cơ sở hạt nhân chiến lược khác gần thành phố Qom, vẫn chưa bị động tới.

Ông Rafael Grossi, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) – từng cảnh báo rằng một số hạng mục nhạy cảm nhất tại Fordo có thể được chôn sâu tới gần 800 mét dưới lòng đất. “Tôi từng đến đó nhiều lần”, ông chia sẻ với Financial Times. “Muốn vào được khu đó, phải đi qua đường hầm xoắn ốc kéo dài xuống rất sâu”.

Giới chuyên gia cho rằng nếu Mỹ quyết định tham chiến, Fordow sẽ là mục tiêu hàng đầu cần “xử lý”, và không có gì hiệu quả hơn MOP.

Ông Mick Mulroy, cựu Phó Trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phụ trách Trung Đông, nhận định, chỉ riêng việc phá hủy Natanz và Fordow có thể cần đến hàng chục quả bom MOP.

MOP được cho là phương án tiềm năng nhất để xâm nhập vào pháo đài hạt nhân bất khả xâm phạm Fordow của Iran tại Qom. Ảnh: Công nghệ Maxar.

Về phía Mỹ, mặc dù chưa trực tiếp tham chiến, nhưng đã bắt đầu tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực với nhóm tác chiến tàu sân bay thứ hai được điều đến. Tổng thống Donald Trump - người trước đó kiên trì theo đuổi giải pháp ngoại giao - gần đây bắt đầu có thái độ cứng rắn hơn, tuyên bố trên mạng xã hội rằng Lãnh tụ Tối cao Iran Ali Khamenei có thể “trả giá bằng mạng sống”, đồng thời kêu gọi Tehran đầu hàng vô điều kiện.

Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) cảnh báo các cuộc tấn công vào cơ sở hạt nhân có thể gây rò rỉ phóng xạ, tuy nhiên một số chuyên gia lại cho rằng rủi ro này là rất thấp.

Theo ông Scott Roecker, Phó Chủ tịch Sáng kiến Ngăn chặn Mối đe dọa Hạt nhân (NTI), nếu MOP được sử dụng tại Fordow, khả năng rò rỉ phóng xạ ra bên ngoài là gần như không đáng kể, WSJ cho biết.

Israel được cho là đã có kế hoạch riêng để xử lý Fordow, bao gồm các lựa chọn như tấn công bằng hàng loạt bom xuyên boongke cỡ nhỏ, đột kích biệt kích mạo hiểm, ám sát các nhà khoa học hạt nhân hoặc tấn công mạng - như từng thực hiện với Hezbollah năm xưa.

Tuy nhiên, theo ông William Wechsler - cựu quan chức cấp cao Bộ Quốc phòng Mỹ dưới thời Tổng thống Barack Obama, cho biết: "Phương án có khả năng thành công cao nhất vẫn là một đòn tấn công trực tiếp từ Mỹ".

Thách thức chiến thuật

Dù sở hữu sức mạnh đáng gờm, cả MOP và B-2 vẫn phải đối mặt với thách thức chiến thuật nếu tấn công Fordow, theo nhà sử học quân sự Robert Pape, tác giả cuốn Bombing to Win. Trước tiên, việc thả nhiều bom chính xác có thể buộc B-2 phải lượn lờ trên mục tiêu - điều khiến nó dễ bị phát hiện và tấn công.

Tiền thân của bom MOP - loại bom Massive Ordnance Air Blast (MOAB) nặng 22.000 pound, thường được gọi là “Mẹ của mọi loại bom” - đã từng được sử dụng tại Afghanistan vào năm 2017. Ảnh: Reuters.

“B-2 có khả năng tàng hình, nhưng chỉ để tránh radar, không hoàn toàn vô hình”, Pape cảnh báo. “Ví dụ, đáy máy bay rất phẳng, khiến nó dễ bị tên lửa phòng không khóa mục tiêu, tương tự như máy bay dân dụng”.

Một trở ngại khác là cần phải mở đường bay an toàn cho B-2 tiếp cận mục tiêu. Điều này có thể thực hiện bằng cách sử dụng tên lửa hành trình chống radar để tiêu diệt các trạm radar còn sót lại mà Israel chưa phá hủy.

“Tuy nhiên, rất có thể Iran đã lường trước việc Mỹ mở ‘hành lang không kích’ kiểu đó”, Pape nói. “Chiến dịch có thể thành công, nhưng cũng cần hiểu rằng đây là điều chưa từng xảy ra trong lịch sử chiến tranh hiện đại”.